Τα Λατινικά και η αποψίλωση της ανθρωπιστικής παιδείας

Του Δημήτρη Παυλακούδη*

Τις τελευταίες μέρες στο προσκήνιο βρίσκονται οι διαφαινόμενες αλλαγές στην Παιδεία και συγκεκριμένα το προβαλλόμενο ως « ΝΕΟ ΛΥΚΕΙΟ». Προφανώς και το γεγονός ότι λιγότερο από μια εβδομάδα πριν την έναρξη του νέου σχολικού έτους, στην κυβέρνηση δεν είναι ακόμη σίγουροι για το πως θα πορευτούμε σχολειά, μαθητές, γονείς κι εκπαιδευτικοί τη νέα χρονιά, δεν εκπλήσσει κανέναν. Αποτελεί προφανώς νέο παγκόσμιο ρεκόρ Ανοργάνωτης και Πρόχειρης Παιδείας το γνήσιο αυτό ελληνικό φαινόμενο. 

Και σίγουρα το προηγούμενο αντίστοιχο παγκόσμιο ρεκόρ ήταν πάλι ελληνικό. Δε θα σχολιάσω -όχι ακόμη τουλάχιστον- όλες τις προτεινόμενες αλλαγές που επιχειρεί ο κος Γαβρόγλου. Πρώτον διότι κάτι τέτοιο απαιτεί σελίδες ολόκληρες και δεύτερον γιατί ούτε το ίδιο το Υπουργείο έχει αποφασίσει τι θα ισχύσει και τι όχι. Θα σταθώ όμως στην πλέον σημαντική και κατά τη γνώμη μου επώδυνη αλλαγή που προτείνεται. 

Την κατάργηση του μαθήματος των Λατινικών από τη Γ’ Λυκείου προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών. Μια αλλαγή που έρχεται να προστεθεί σε δεκάδες άλλες που τα τελευταία χρόνια υποβαθμίζουν, απαξιώνουν και αποψιλώνουν τις ανθρωπιστικές σπουδές από το σχολικό περιβάλλον.

Ως Φιλόλογοι έχουμε δεχθεί σχεδόν αδιαμαρτύρητα όλα αυτά τα χρόνια συνεχόμενες προσβολές. Και του επαγγέλματός μας αλλά κυρίως του επιστημονικού μας κλάδου. Δεχθήκαμε και δεχόμαστε την παροχή των επαγγελματικων μας δικαιωμάτων σε αποφοίτους δεκάδων τμημάτων ανά την Ελλάδα που ουδεμία σχέση έχουν με τη Φιλολογία. 

Δεχθήκαμε να διορίζεται ως Φιλόλογος απόφοιτος Φιλοσοφικού Παιδαγωγικού που ως φοιτητής διδάχθηκε Αρχαία Ελληνικά μόνο ως μάθημα επιλογής ή απόφοιτος του Ιστορικού τμήματος του οποιουδήποτε περιφερειακού πανεπιστημίου που μαθαίνει την Πολιτεία του Πλάτωνα μόνο από μετάφραση. Δεχθήκαμε και δεχόμαστε να εισάγονται σε Φιλοσοφικές σχολές περίπου 2000 φοιτητές το χρόνο και ν ανοίγουν τμήματα μας ανά 150 χιλιόμετρα στην Ελλάδα.

Έπειτα ήρθαν τα πονηρά χρόνια της απαξίωσης της Ανθρωπιστικής Παιδείας. Περικοπές της ύλης κάθε χρόνο και κατάργηση του Επιταφίου του Περικλέους, αφαίρεση των Αρχαίων από τα εξεταζόμενα μαθήματα στο Γυμνάσιο, αφαίρεση του μαθήματος της Λογοτεχνίας από τις Πανελλαδικές Εξετάσεις και μείωση των ωρών διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών ακόμη και στη Θεωρητική κατεύθυνση. 

Όλα αυτά τη στιγμή που σε όλη την Ευρώπη, από τη Ρωσία μέχρι τη Γαλλία και από το Βέλγιο μέχρι την Ισπανία οι ανθρωπιστικές σπουδές εκτιμώνται ιδιαίτερα και τα Αρχαία Ελληνικά καθώς και τα Λατινικά μπαίνουν στο ωρολόγιο πρόγραμμα από την Α Λυκείου. Ενδεικτικά αναφέρω την απόφαση της βελγικής κυβέρνησης σύμφωνα με την οποία οι μαθητές του Λυκείου στο Βέλγιο θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να επιλέγουν τα Νέα Ελληνικά ως επίσημα διδασκόμενη γλώσσα στο πρόγραμμα σπουδών τους. 

 Επίσης από την 1η Ιανουαρίου 2017 αποφασίστηκε η εκπαίδευση στα ελληνικά ως δεύτερη /ξένη γλώσσα να παρέχεται σε όλη την επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας και συγκεκριμένα στην Ε και Στ Δημοτικού και στις τρεις τάξεις του γυμνασίου. Τέλος αξίζει να επισημάνουμε πως 9 στα 10 γαλλικά Γυμνάσια επέλεξαν τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών στο πρόγραμμα τους.

Δυστυχώς στη χώρα μας, όπου καυχώμαστε πως βρίσκεται η κοιτίδα του ανθρωπισμού ισχύουν άλλα « ήθη και έθιμα» στο χώρο της παιδείας. Στην Ελλάδα η πλέον ανθελληνική και ανιστόρητη κυβέρνηση συνεχίζει την αποψίλωση των Ανθρωπιστικών σπουδών. Αυξάνει ολοένα τον αριθμό εισακτέων στις σχολές μας βυθίζοντας τις βάσεις και το επίπεδο στα Τάρταρα (δε νοείται να εισάγεσαι στις Φιλοσοφικές σχολές με 12000 μόρια ή και λιγότερο).

Παράλληλα αφαιρεί τη Μετάφραση από τα Αρχαία της Γ Λυκείου και εισηγείται την κατάργηση των Λατινικών από τον προσανατολισμό ανθρωπιστικών σπουδών.

Δε θα μπω στη διαδικασία ν’ αναλύσω τα οφέλη από τη διδασκαλία των Αρχαίων και των Λατινικών, ούτε θα μιλήσω για την αξία των ανθρωπιστικών σπουδών σε μια εποχή που η παντοδυναμία της τεχνοκρατίας γεννά την κρίση που βιώνουμε. Άλλωστε όταν σε κυβερνούν άνθρωποι που ουδεμία σχέση έχουν με την ευρύτερη έννοια «παιδεία» όλα τα παραπάνω φαντάζουν περιττά. Θα κάνω όμως μια ερώτηση: Ως πότε θα τους ανεχόμαστε; Ως πότε ως Φιλόλογοι θα δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα την απαξίωση των σπουδών μας, του κόπου μας και του λειτουργήματος που επιτελούμε; Αν δεν αντιδράσουμε ούτε τώρα τι άλλο θα ανεχτούμε;

* ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Χ. ΠΑΥΛΑΚΟΥΔΗΣ, Φιλόλογος-ΜΑ Μεσαιωνικής & Βυζαντινής Φιλολογίας-Διευθ.σπουδών στο Φροντιστήριο Παυλακούδης