Καρτόφια Πολυμύλου για την ανάκτηση των γεύσεων

Του Μιχάλη Χαραλαμπίδη*
Χαρισμένο στους Πατατοπαραγωγούς για την παρουσίαση του προϊόντος τους.

Ένα από τα στολίδια του Πολιτισμού των αυτόχθονων λαών των περιοχών που ονομάσθηκαν νέες χώρες, των Ασδέκων, των Μάγια, των Ίνκας ήταν η Πατάτα. Περισσότερο οι πολλές ποικιλίες της, οι πατάτες με τα πολλά βασίλεια τους.
Αν τα βασίλεια της Ευρώπης αποίκησαν και άλλαξαν το όνομα των νέων χωρών ονομάζοντας τες Βόρεια, Νότια Αμερική, Κολομβία, τα αρχαία βασίλεια της πατάτας έκανα την αντίθετη πορεία.
Αποίκισαν ειρηνικά, γαστρονομικά και παραγωγικά την Ευρώπη συμβάλλοντας στην υπέρβαση της εύθραυστης υγείας και επομένως στην μακροζωία των κατοίκων της. Εγκατέστησαν τα νέα βασίλεια τους από τα νησιά του Ατλαντικού έως την Μεσόγειο διατηρώντας το αρχικό τους όνομα, μια μετεξέλιξη του, Πατάτες.
Στην Ελλάδα η ιστορία και γεωγραφία της πατάτας ήταν διαφορετική και περιπετειώδης. Λόγω των συνθηκών ήρθε αργότερα. Την έφερε ο μεγάλος Επτανήσιος Κυβερνήτης ο Ιωάννης Καποδίστριας, στο Άργος, στο Ναύπλιο, στην Αίγινα.
Υπήρξε όμως μια ακόμη διαδρομή και επέκταση του βασιλείου, ένα αιώνα περίπου μετά, με άλλο όνομα. Τα καρτόφια. Οι Γερμανόονομαζόμενες πατάτες, τα Καρτόφεν, διαμέσου των Ποταμών της Ουκρανίας, της Ρωσίας, του Δούναβη και της Ευξείνιας θάλασσας έφθασαν στην Σινώπη, την Αμισό, την Κερασούντα, την Τρίπολη, την Τραπεζούντα, τον Όφη, τα Σούρμενα, στην Αμάσεια, την Σεβάστεια και ονομάσθηκαν Καρτόφια. Οι Πόντιοι υποτάχθηκαν στις γεύσεις τους και έγιναν Πατατοφάγοι. Εμπλουτίσθηκε η δίαιτα τους. Ακόμη και σήμερα στον ιστορικό Πόντο οι εξισλαμισμένοι, οι Κρυπτοχριστιανοί, οι Λαϊκοί Πόντιοι τα ονομάζουν Καρτόφια. Στην άλλη Μικρά Ασία τα ονομάζουν πατάτες.
Μετά τον βίαιο ξεριζωμό, έναν αιώνα πριν, τα καρτόφια έφθασαν στην Ελλάδα. Όπως εδώ στον Πολύμυλο, στις ράχες του Βερμίου. Πάντοτε κάτω από την ευλογία της Παναγίας Σουμελά στην νέα της κατοικία. Όπως στην Σάντα, την Κρώμνη, την Ματσούκα, την Γαλίαινα, την Ίμερα.
Τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής, το χώμα, το κλίμα, το υψόμετρο αλλά και οι ιδιαίτερες γνώσεις, οι εμπειρίες, η τεχνολογία αλλά κυρίως η αγάπη των καλλιεργητών του Πολυμύλου έπλασαν ένα χαρακτηριστικό τοπικό, τυπικό προϊόν την Πατάτα Πολυμύλου.
Επί δεκαετίες έγινε γνωστή όχι από την τηλεόραση αλλά από τους ταξιδιώτες του αυτοκινητόδρομου, από στόμα σε στόμα, σε όλη την Μακεδονία.
Η Εθνική Ένωση Ιονίων, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Θράκης διαμέσου της Εγνατίας αλλά και η Διεθνής – μια και η Εγνατία είναι Ευρωπαϊκός και Διεθνής Άξονας – μας επιτρέπει να την κάνουμε γνωστή ευρύτερα. Να την Εθνικοποιήσουμε, να την Παγκοσμιοποιήσουμε χωρίς να την μεταφέρουμε προκαλώντας αλλοιώσεις κατά την μεταφορά. Η Πατάτα του παλιού προβληματικού δρόμου γίνεται η Πατάτα της Εγνατίας, της Γαστρονομικής Εγνατίας*. Αυτήν την Πατάτα με το ιστορικό της όνομα Καρτόφια θα βρείτε εδώ ανάμεσα στο Βέρμιο και τον Αλιάκμονα σε μια περιοχή που διαμορφώνει όχι απλά μια παραγωγή αλλά έναν πολιτισμό της Πατάτας. Από τα πράσινα ανθισμένα Πατατοχώραφα που ομορφαίνουν τις πλαγιές του Βερμίου έως τα μαγειρικά έργα τέχνης των γυναικών του Πολυμύλου και των οικισμών του Βερμίου. Ιδιαίτερα της Καστανιάς που φέρνουν την Σανταίικη γαστρονομική παράδοση.
Το Πατατοτίγανον μάλλον υπερτερεί της Μεξικάνικης, Νοτιοαμερικάνικης Τορτίλιας που κοσμεί τα Ισπανικά Εστιατόρια.
Το Καρτοφλίν της Σάντας ίσως αντιπροσωπεύει μια από τις καλύτερες γεύσεις στον Κόσμο.
Τα ΚΑΡΤΟΦΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ σας βάζουν σε μια μεγάλη ευχάριστη διαδρομή στην Ιστορία, στην Γεωγραφία, στην Οικονομία, την Οικολογία, στον Πολιτισμό, στις γεύσεις. Στην ανάκτηση της ανθρωπολογίας μας ως ανθρώπους των γεύσεων. Αυτό που θέλουν να μας πάρουν ως ανθρώπους. Αυτών που προσφέραμε οι Έλληνες στην ανθρωπότητα, εξανθρωπίζοντας τον Κόσμο. Όπως λένε οι πηγές.

*Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Αγροφιλία: Αγροτική Αναγέννηση Νέα Αγροτικότητα 5η έκδοση και Ελληνική Ποιότητα και Ανάπτυξη – Η Νέα Συμμαχία. Εκδόσεις Στράβων – Αθήνα.
Polis-agora.blogspot.com Ιστολόγιο Μιχάλη Χαραλαμπίδη