Διευθυντής Διεύθυνσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς
Πολύ μελάνι (συμβατικό και ψηφιακό) έχει χυθεί τον τελευταίο καιρό για το θέμα των συνενώσεων των σχολικών μονάδων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Οι κάθε είδους επιφανειακές, ανορθολογικές, συναισθηματικές και καιροσκοπικές προσεγγίσεις έχουν ξεπεράσει κάθε όριο. Είναι καιρός να σοβαρευτούμε επιτέλους σ’ αυτή τη χώρα και να σκεφτόμαστε με ορθολογισμό (Αριστοτέλης) και φωναχτά (Σωκράτης). Δεν είναι δυνατόν μικροπαραταξιακές, συντεχνιακές, ψηφοθηρικές και τοπικιστικές αντιλήψεις να μας κρατούν καθηλωμένους στην οπισθοδρόμηση και την υπανάπτυξη.
Πρέπει να είναι απόλυτα καθαρές, αληθινές και ανιδιοτελείς οι κουβέντες και οι πράξεις όλων όσων έχουν αναλάβει κάποια ευθύνη για την πορεία της πατρίδας μας, σ’ όλα τα επίπεδα.
Με τις σκέψεις αυτές θα επιχειρήσω πολύ απλά και σύντομα να θέσω τις βάσεις (σταθερές) για μια ουσιαστική και αποτελεσματική συζήτηση για τις συνενώσεις των ολιγοθέσιων σχολικών μονάδων.
Η συνένωση των ολιγοθέσιων σχολείων είναι ένα θέμα που συζητείται εδώ και περισσότερο από 25 χρόνια. Δάσκαλοι, ψυχολόγοι, παιδαγωγοί συμφωνούν στην αναγκαιότητα δημιουργίας σχολικών μονάδων όπου ο κάθε δάσκαλος θα έχει μια μόνο τάξη και με ικανό αριθμό μαθητών (μέχρι 25 το ανώτερο) . Αυτό όμως συνεπάγεται βαθιές τομές που θα επηρεάσουν θεμελιωμένες παραδοσιακές καταστάσεις και τις οποίες πρέπει να θέσουμε σε αμφισβήτηση. Πρέπει να πάψουμε πια να συνδέουμε τον οποιοδήποτε εκπαιδευτικό σχεδιασμό με σκοπιμότητες που αλλοιώνουν και ακυρώνουν κάθε προσπάθεια για έξοδο από την πολύπλευρη κρίση της κοινωνίας μας . Το μέλλον των παιδιών είναι το μέλλον της πατρίδας μας. Δεν επιτρέπεται σε κανέναν να το υποθηκεύει με επιπόλαιες και κοντόθωρες αποφάσεις. Φτάνει με τα δανεικά που τους φορτώσαμε. Ας τους δώσουμε τουλάχιστον τα εφόδια να ξεχρεωθούν. Ας τους δώσουμε την εκπαίδευση που θα τους βγάλει από τη μιζέρια, τον ατομισμό, την αδράνεια και την παρατεταμένη παρακμή.
Οι λόγοι που επιβάλλουν τη δημιουργία εξαθέσιων σχολείων έχουν διατυπωθεί πολλές φορές (εφημερίδες, συνέδρια, συγκεντρώσεις, συναντήσεις, συνεδριάσεις συμβουλίων, κ.ά), αλλά πώς να ακουστούν απ’ όσους έχουν εθιστεί να διαλέγονται φορώντας ωτοασπίδες.
Ού με πείσεις, κάν με πείσεις: δηλαδή δε θα με πείσεις έστω και αν συμφωνώ με όσα λες. Με τέτοιου είδους πρακτικές μπαίνουμε στην αντίθετη κατεύθυνση κλειστού μονόδρομου. Τότε η μόνη διέξοδος είναι η όπισθεν.
Η όλη συζήτηση έπρεπε να εστιάζεται αποκλειστικά και μόνο στην κτηριακή υποδομή και την ασφαλή και έγκαιρη μεταφορά των μαθητών. Αυτά είναι τα στοιχεία στα οποία απαιτείται διαβούλευση για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Δεν είναι δυνατόν να εστιάζουμε τη συζήτηση στα αδιαμφισβήτητα και τα αυτονόητα και να παραμερίζουμε τα σημαντικά και τα ουσιαστικά.
Αυτό όμως που εξοργίζει περισσότερο είναι όταν ο μύθος, για να στηρίξει έωλα και σαθρά επιχειρήματα, γίνεται πραγματικότητα.
Είναι μύθος ότι οι εκπαιδευτικοί δεν συμφωνούν στα παιδαγωγικά κριτήρια των συνενώσεων. Σε πάμπολα συνέδρια που έχουν πραγματοποιήσει, εισηγητές και σύνεδροι έχουν τοποθετηθεί μόνο υπέρ των συνενώσεων. Στο Νομό μας ο σύλλογος των εκπαιδευτικών ήταν αυτός που διαμόρφωσε, το 1995, την πρόταση για τις συγχωνεύσεις των ολιγοθέσιων σχολείων. Δηλαδή , όχι μόνο στήριξε την προσπάθεια των συγχωνεύσεων, αλλά ήταν αυτός που συνεργάστηκε δημιουργικά τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην εφαρμογή των συγχωνεύσεων.
Αυτό το στοιχείο δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν, διότι η πρότασή του περιέχεται αυτούσια στο με αριθμό 12 φύλλο της μηνιαίας εφημερίδας του συλλόγου της εν λόγω περιόδου (σας αποστέλλουμε ένα αντίτυπο σε φωτοτυπία).
Είναι μύθος ότι η τοπική αυτοδιοίκηση ήταν πάντα αντίθετη. Ήταν η πρώτη αιρετή Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση που υιοθέτησε την πρόταση του συλλόγου των εκπαιδευτικών και χωρίς να μετρήσει το πολιτικό κόστος, δρομολόγησε την εφαρμογή της. Με σταθερά και καλά μελετημένα βήματα προχώρησε στην υλοποίηση χωρίς υπαναχωρήσεις, παρά τις θυελώδεις αντιδράσεις, συγκρούσεις , εκβιασμούς και απειλές . Τότε συγχωνεύτηκαν περισσότερα από 30 ολιγοθέσια σχολεία. Σήμερα μιλούμε μόνο για 11. Έτσι λειτουργούν οι υπεύθυνοι αιρετοί άρχοντες . Καθοδηγούν ορθολογικά και προοδευτικά τους ψηφοφόρους τους και δεν καθοδηγούνται από αυτούς στη στασιμότητα και την απραξία . Τότε μόνο οι κοινωνίες πάνε μπροστά.
Τέλος, πολύ περιεκτικά, ας ξαναδιατυπώσουμε τους σημαντικότερους παιδαγωγικούς και κοινωνικούς λόγους που συνηγορούν στις συνενώσεις των ολιγοθέσιων δημοτικών σχολείων.
Α. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ
α. Στα μονοθέσια σχολεία ένας δάσκαλος διδάσκει σε έξι τάξεις . Ο χρόνος για κάθε μάθημα είναι 12-15 λεπτά ενώ στα εξαθέσια είναι 45 λεπτά. Υπάρχουν πολλά μονοθέσια ( σχεδόν όλα ) που σε μια τάξη έχουν ένα ή δυο μαθητές . Έτσι, δεν μπορούμε να μιλάμε για αποτελεσματική διδασκαλία και για καλλιέργεια συνεργασίας και άμιλλας.
β. Τα «δευτερεύοντα» μαθήματα ( ιστορία, αγωγή του πολίτη, θρησκευτικά, μουσική, γυμναστική κ.ά ) πολλές φορές δεν διδάσκονται γιατί ο ελάχιστος χρόνος που τους αναλογεί διατίθεται για καλύτερη διδασκαλία των «πρωτευόντων» ( γλώσσα, μαθηματικά).
γ. Καμία διδακτική μεθοδολογία δεν μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά . Η έλλειψη χρόνου και εξοπλισμού δεν επιτρέπουν τη χρήση σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας σε ομάδες με προβολές, πειράματα, εργασίες και κάθε τι που εντάσσεται σ ' αυτό που συνιστά δυναμική μάθηση.
δ. Στα ολιγοθέσια σχολεία έχουμε συνδιδασκαλία μαθημάτων. Υπάρχουν δηλαδή σχολικά έτη κατά τα οποία μαθητές των Γ ' και Ε ' τάξεων διδάσκονται , αντίστοιχα, ύλη μαθημάτων Δ ' και ΣΤ ' τάξεων.
ε. Τα σύγχρονα βιβλία απαιτούν εξατομικευμένη διδασκαλία. Στα μονοθέσια όμως ο περιορισμένος χρόνος και οι πολλές τάξεις δεν επιτρέπουν στο δάσκαλο να παρακολουθεί κάθε μαθητή χωριστά.
στ. Διδασκαλία ειδικών μαθημάτων. Στα ολιγοθέσια σχολεία είναι αδύνατη η διδασκαλία ξένων γλωσσών, πληροφορικής, φυσικής αγωγής, μουσικής, θεατρικής αγωγής και καλλιτεχνικών.
Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ
Με τη συγχώνευση των ολιγοθέσιων σχολείων επιτυγχάνεται καλύτερα η κοινωνικοποίηση των μαθητών. Γνωρίζουν το γλωσσικό ιδίωμα, τις συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα παιδιών από γειτονικά χωριά και έτσι μέσα από τη διαφορετικότητα σφυρηλατείται η ομαλή ένταξη στο ευρύτερο κοινωνικό και εθνικό σύνολο.
Στη δε σημερινή εποχή, κατά την οποία η σύνθεση του μαθητικού δυναμικού στο ελληνικό σχολείο είναι πολυεθνική, μόνο σε ένα πολυθέσιο σχολείο δεν διακινδυνεύει η αλλοίωση της εθνικής μας ταυτότητας. Θα παραθέσω ένα μόνο στοιχείο, από τα πολλά που υπάρχουν, το οποίο πιστεύω πως είναι αρκετό να μας προβληματίσει θετικά και δημιουργικά. Στο διθέσιο δημοτικό σχολείο Τερπύλλου από τους 17 μαθητές οι 7 είναι αλλοδαποί.
