1% vs 99% και η παγκόσμια πρόκληση του πλούτου!

Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών
π. Αν, Υπουργού Οικονομικών, και Υφ/γού Οικονομικών
Το 2020, οι πολύ πλούσιοι ενήλικοι με περιουσία άνω του 1 εκ. δολαρίων ανέρχονταν σε 56 εκ. άτομα, αντιπροσωπεύοντας το 1,1% των ενηλίκων του πλανήτη. Το 2019 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 47 εκ. και 0,9%, το 2018, 42 εκ. και 0,8% και λίγο παλαιότερα το 2015, 34 εκ. με 0,7%. Από το 2015 και μετά βλέπουμε μια αύξηση των υπερπλουσίων κατά 22 εκ. άτομα.

Το παραπάνω 1,1% κατέχει το 45,8% του παγκόσμιου πλούτου ενώ το 2019 κατείχε το 43,9% και το 2018 44,8%!!! Παρόμοιο με το 2020 ποσοστό επί του πλούτου κατείχε και το 2015. Μετά λοιπόν από μια μικρή πτωτική τάση, η κρίση Covid συνέβαλε στην ανάκαμψή της θέσης του 1%, (βλ. Διάγραμμα- Πυραμίδα του πλούτου σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Credit Suisse).

Παλαιότερη μελέτη του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης κατέγραφε ότι μόνο 147 οικογένειες ελέγχουν το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας ή όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «ελέγχουν τα πάντα». https://www.forbes.com/sites/bruceupbin/2011/10/22/the-147-companies-that-control-everything/#56416f7c5105 .

Ως προς τους φτωχούς ενήλικες του πλανήτη με περιουσία κάτω των 10 χιλ. δολαρίων, τα αντίστοιχα νούμερα και ποσοστά ήταν για το 2020, 2.878 εκ. άτομα (55% των ενηλίκων), το 2019, 2.883, (56,6%), το 2018, 3.211, (63,9%) και το 2015, 3.386, (71%). Η ομάδα αυτή γνωρίζει μια σημαντική πληθυσμιακή μείωση κατέχοντας σήμερα μόνο το 1,3% του παγκόσμιου πλούτου. Το 2015 αντιπροσώπευε το3% του παγκόσμιου πλούτου. Μειώνεται λοιπόν και ως πληθυσμός και ως ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου.

Υπάρχουν βέβαια και ενδιάμεσες ομάδες με εξίσου ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Ειδικότερα, η ομάδα των ενηλίκων με περιουσία από 100 χιλιάδες δολάρια ως 1 εκ. δολάρια (583 εκ. ενήλικες) που αντιπροσώπευε το 39,1% του παγκόσμιου πλούτου το 2020, δεν κέρδισε έδαφος από το 2015 και μετά ως προς τη συμμετοχή της στον παγκόσμιο πλούτο. Τότε ανερχόταν τότε σε 343 εκ. άτομα αντιπροσωπεύοντας το 39,4% του παγκόσμιου πλούτου.

Από την άλλη, η ομάδα με περιουσία από 10 χιλ. δολάρια ως 100 χιλιάδες δολάρια (1.715 εκ. ενήλικες) που αντιπροσώπευε το 2020 το13,7% του παγκόσμιου πλούτου, το 2015 ανερχόταν μόνο σε 1.003 άτομα με αντίστοιχο ποσοστό το 12,5%. Εδώ στην αυξητική τάση, τόσο πληθυσμιακά όσο και ως προς τη συμμετοχή της στον παγκόσμιο πλούτο σημαντική επίπτωση έχουν οι αλλαγές που έλαβαν χώρα στην Κίνα.

Τέλος όλες αυτές οι μεταβολές συνοδεύονται από αύξηση κατά 7,5% του παγκόσμιου χρέους, το οποίο κατέγραψε πρόσφατα ιδιαίτερη άνοδο στην Κίνα και την Ευρώπη. Το παγκόσμιο χρέος κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2021 ανερχόταν σε 300 τρις δολάρια αντιπροσωπεύοντας το 353% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Κάποιοι θεωρούν τη συγκέντρωση του πλούτου σε λίγα χέρια ως επακόλουθο, που οδηγεί στην παράγωγή προϊόντων και υπηρεσιών δημιουργώντας θέσεις εργασίας κ.ά. Αγνοούν βέβαια οι υποστηρικτές τέτοιων απόψεων ότι το 1% δεν ασχολείται απαραίτητα με παραγωγικές δραστηριότητες που προάγουν την επιχειρηματικότητα, την τεχνολογική έρευνα κ.λπ. Μόνο ένα ποσοστό από τους προαναφερθέντες ασχολείται με την πραγματική οικονομία.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με λίγο παλαιότερα στοιχεία, ο πλούτος του 100% των πιο πλουσίων του πλανήτη πηγάζει: το 22% από τα ακίνητα, το 35% από μετοχές, εταιρικά ομόλογα και venture capital, το 26% από νομίσματα, χρυσό πολύτιμα μέταλλα, το 5% από τα εμπορεύματα και το 4% από έργα τέχνης και αντικείμενα πλειστηριασμών και το 8% από κρατικά ομόλογα. Το τελευταίο ποσοστό συνδέεται κατά ένα μεγάλο βαθμό με το χρέος των 300 τρις. δολαρίων.

Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι στο πεδίο ενός διαρκούς παγκόσμιου πολέμου, το 1% περίπου των ενηλίκων του πλανήτη, που με τα χρήματά του κινεί τα νήματα της πολιτικής των κρατών, μπορεί άνετα να στραφεί ή ακόμη στρέφεται κατά του υπόλοιπου 99%.

Οι θάνατοι από πείνα, η γενοκτονία που λαμβάνει χώρα στην Αφρική, η υπερχρέωση των οικονομιών, η χειραγώγηση των αγορών, η εκμετάλλευση των πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας και οι πόλεμοι, εμφύλιοι ή μη, που φυτρώνουν όπου κρίνεται απαραίτητο, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως «εργαλεία» και μέρος του παιγνιδιού που ελέγχει απόλυτα αυτό το 1%!