Η ψυχολόγος Βίκυ Καλφοπούλου απαντά στα δικά σας ερωτήματα

Ερώτηση: Ο σύζυγός μου είναι εξαρτημένος από το αλκοόλ τα τελευταία χρόνια. Έχω προσπαθήσει να τον βάλω κάπου για αποτοξίνωση αλλά δεν θέλει να παραμείνει. Το άσχημο είναι ότι έχω δυο αγόρια 9 και 12 τα οποία ζουν την κατάσταση καθημερινά. Νιώθω ότι τα παιδιά μου υποφέρουν. Φοβάμαι πολύ και νιώθω αδύναμη. Τι με συμβουλεύετε να κάνω κυρία Βίκυ; Τούλα

Φίλη Τούλα,

Λυπάμαι πολύ για την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε οικογενειακώς. Λέω οικογενειακώς, για το λόγο ότι όταν σε μία οικογένεια υπάρχει κάποιο εθισμένο άτομο τότε σίγουρα παρεμποδίζεται η ανάπτυξη όλων των μελών της. Όλη η οικογένεια αναγκαστικά προσαρμόζεται σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν, ανεξάρτητα από το ψυχικό τίμημα που πρέπει να πληρώσουν.

Δυστυχώς δεν είναι η εξάρτηση μόνο αυτή που πληγώνει και κάνει κακό στα παιδιά και γενικότερα στην οικογένεια, αλλά τα αποτελέσματα που αποφέρει ο αλκοολισμός μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο εξαρτημένος γονέας εφόσον παραδοθεί ολοκληρωτικά στην εξάρτηση, δυσκολεύεται να είναι ένας υπεύθυνος γονιός αλλά και σύζυγος. Πολλές φορές η υποστήριξη του άλλου γονέα προς τον εξαρτημένο γονέα φτάνει σε ακραίο σημείο, με αποτέλεσμα κανένας από τους δυο γονείς να καλύπτει τις ανάγκες των παιδιών. Τις περισσότερες φορές και κυρίως στις μικρές κοινωνίες  η εξάρτηση κάποιου μέλους είναι ένα απαγορευμένο θέμα και δεν επιτρέπεται στο παιδί να συζητάει καν για αυτό. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μεγάλοι λένε δικαιολογίες του τύπου ο μπαμπάς ή η μαμά είναι άρρωστοι με αποτέλεσμα να προκαλούν ακόμη περισσότερη σύγχυση και άγχος στο παιδί. Το παιδί νιώθει ότι πρόκειται για ένα θέμα άκρως οικογενειακό για το οποίο δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν με αποτέλεσμα να γίνεται απόμακρο, να απομονώνεται και να μην εμπιστεύεται κανέναν. Τα μηνύματα που λαμβάνουν τα παιδιά είναι διαστρεβλωμένα εφόσον από την μια υπάρχει ένταση μέσα στην οικογένεια, αλλά από την άλλη ελαχιστοποιούν αυτό που συμβαίνει. Τα παιδιά εκτός από μπερδεμένα  νιώθουν και υπεύθυνα που η κατάσταση του γονέα δεν βελτιώνεται καθώς αυτό κάποιες φορές ενισχύεται από τον εξαρτημένο γονέα που χάνει τον έλεγχο και γίνεται επιθετικός. Επίσης, παρόμοια μηνύματα περνάν και από τον άλλον γονέα που πολλές φορές επιδιώκει να παρέχει φροντίδα στον εξαρτημένο γονέα και να απομακρύνει τα παιδιά. Συχνά μέσα σε αυτές τις οικογένειες υπάρχουν και τα «γονεοποιημένα» παιδιά που έχουν αναλάβει την φροντίδα των μικρότερων αδερφών ή ακόμη και του άλλου γονέα που δείχνει ανήμπορος να χειριστεί τα πράγματα ως έχουν. Τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε αυτό το κλίμα έντασης και καυγάδων, νιώθουν αδύναμα, απελπισμένα, ανήμπορα και δυστυχισμένα. Το άγχος που βιώνουν μπορεί να δημιουργήσει σωματικές ενοχλήσεις, οι οποίες όμως πολλές φορές περνούν απαρατήρητες εφόσον όλοι η οικογένεια έχει επικεντρωθεί στη φροντίδα του εξαρτημένου ατόμου.

Σε γενικές γραμμές τα παιδιά εξαρτημένων γονέων αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και στην ενήλικη ζωή τους. Δυσκολεύονται να πλησιάσουν και να εμπιστευτούν άλλους ανθρώπους και συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη. Παρουσιάζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθάνονται ανίκανα παρά τις επιτυχίες που έχουν. Συνήθως αυτά τα παιδιά μεταφέρουν τα βιώματά τους στη μελλοντική τους οικογένεια, είτε βρίσκοντας ένα άτομο εξαρτημένο, είτε αποκτώντας κάποιο εθισμό οι ίδιοι εφόσον μιμούνται συμπεριφορές που τους είναι γνώριμες από την πατρική οικογένεια.    

Φίλη μου είναι σημαντικό τα αγόρια σου να γνωρίζουν την αλήθεια για τον πατέρα τους. Επίσης αν έχει ακραίες συμπεριφορές θα πρέπει  να τους εξηγήσεις ότι οφείλονται στο αλκοόλ ώστε να απαλλαγούν από τύψεις και να επιβεβαιωθούν για την αγάπη του. Επίσης πρέπει να καταλάβουν ότι δεν ευθύνονται αυτά για την εξάρτησή του. Αν πιστεύεις ότι δεν πρόκειται η κατάσταση να βελτιωθεί, τότε θα πρέπει να ζητήσεις υποστήριξη για τα παιδιά σου, ώστε να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται την κατάσταση και την άποψη που έχουν για τον εαυτό τους διαφορετικά. Είναι σημαντικό τα παιδιά να μπορέσουν να εκφράσουν τυχόν απορίες που έχουν, ώστε να ανακουφιστούν, να βρουν διεξόδους και τις ισορροπίες τους, να επιλύσουν τα προβλήματά τους και να μπορέσουν να κάνουν πλέον συνειδητά τις επιλογές τους  ώστε να σπάσουν τον κύκλο της εξάρτησης.