Δεν έχουν ιδέα από βέσπα

Γράφει ο Γιάννης Καραγιαννίδης

Ο μέγας Θανάσης  Βέγγος, που χάσαμε αυτές τις μέρες, αγαπήθηκε κυρίως απ’ τις σπαρταριστές κωμωδίες που γύρισε την δεκαετία του 60 και που έχουν καλύψει έκτοτε εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες ώρες τηλεοπτικού προγράμματος, χώρια τα δεκάδες χιλιάδες DVD που βρίσκουν πολλάκις τη θέση τους στον player του σπιτιού μας.

Ωστόσο ο μακρονησιώτης εξόριστος, που πήρε την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού ως εξαιρετικό υποκριτικό ταλέντο, χωρίς να φοιτήσει σε καμιά δραματική σχολή, αγαπήθηκε και για την αποκοτιά του να πάει κόντρα στην κατεστημένη κινηματογραφική βιομηχανία της τότε εποχής, ιδρύοντας την δική του εταιρεία «Θ.Β.- Ταινίες Γέλιου», κι ας φαλίρισε τελικά απ’ αυτήν, λόγω του πολέμου που δέχθηκε.

Αγαπήθηκε, όμως, πολύ κι απ’ τη νεολαία των «σέβεντις», που βαδίζοντας προς την εξέγερσή της τα πρώτα χρόνια εκείνης της δεκαετίας, αποθέωνε τον Θ. Βέγγο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, που μετατρέπονταν σιγά σιγά σε μια εστία αντίστασης.

Όμως, ο Θ. Βέγγος δεν έκοψε τους δεσμούς του με τον ελληνικό κινηματογράφο, όταν η εμπορική εκδοχή του ισοπεδώθηκε απ’ την τηλεόραση. Το σπάνιο ταλέντο του δεν πέρασε απαρατήρητο απ’ τους μεγάλους μας σκηνοθέτες, που συνέχισαν να επιμένουν ότι το σινεμά δεν είναι σκέτη βιομηχανία αλλά κυρίως σύγχρονος τρόπος καλλιτεχνικής έκφρασης.

Στα χρόνια του ’90, λοιπόν, ένας απ’ αυτούς τους σκηνοθέτες, ο Παντελής Βούλγαρης, χρησιμοποιεί ως πρωταγωνιστή στην ταινία του «Όλα είναι δρόμος» τον Θ. Βέγγο. Η ταινία είναι σπονδυλωτή, κι ένας απ’ αυτούς τους «σπόνδυλους» είναι γυρισμένος στα μέρη μας, εδώ στο Κιλκίς. Εκεί, λοιπόν, στην περιοχή του Χωρυγίου, είχε στηθεί για τις ανάγκες του φιλμ το επαρχιακό σκυλάδικο, ως ντεκόρ μιας άκρως επιτυχημένης κινηματογραφικής απόπειρας να σκιαγραφηθεί το κλίμα μιας νεοπλουτίστικης επαρχίας, που η πολιτική μας ηγεσία την άφηνε να πιστεύει ότι ωσονούπω θα εξελιχθεί οικονομικά σε κάτι σαν την αμερικανική ή έστω την… αυστριακή ύπαιθρο.

Στο εν λόγω επεισόδιο δεν συμμετέχει ο Θ. Βέγγος, ο οποίος είναι ο πρωταγωνιστής σ’ ένα άλλο, γυρισμένο στην περιοχή του Έβρου, με θέμα του το περιβάλλον. Βέβαια, ο Έβρος θα μπορούσε κάλλιστα να ‘ναι ο Αξιός. Κάτι, που επεσήμανε ο ίδιος ο σκηνοθέτης σε μια συνομιλία με τον γράφοντα, κατά τη διάρκεια μια παρουσίας του στο Θέατρο Δάσους του Δροσάτου, ένα καλοκαίρι επί δημαρχίας του αείμνηστου Θ. Περτσινίδη.

Η οικονομική ευμάρεια, οι καταστροφικές περιβαλλοντικές ανθρώπινες παρεμβάσεις και τα «πολιτιστικά κέντρα» του επίσης αείμνηστου Ευ. Γιαννόπουλου, ως κύριο μέγεθος κοινωνικής καταξίωσης, ήταν μερικά απ’ τα αντικείμενα της ταινίας του Π. Βούλγαρη. Μονάχα που το πρώτο αποδείχθηκε στη πορεία ψευδαίσθηση, ενώ τα υπόλοιπα οδυνηρή αίσθηση στο πληγωμένο κορμί της επαρχιακής Ελλάδας.

Την ίδια εποχή του «Όλα είναι δρόμος», ένας άλλος μεγάλος Έλληνας σκηνοθέτης – ο μεγαλύτερος, κατά πολλούς και κατά τον γράφοντα – ο Θόδωρος Αγγελόπουλος χρησιμοποιεί σ’ έναν μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο της ταινίας το «Το βλέμμα του Οδυσσέα», τον Θ. Βέγγο. Και – αλήθεια, τι σύμπτωση- μέρος των γυρισμάτων του κομματιού που επαιζε ο Βέγγος, γίνεται στην περιοχή της λίμνης Δοϊράνης!

Η ταινία αγγίζει μεταξύ άλλων, τη νέα εποχή του «τέλους των ιδεολογιών» (άλλη ψευδαίσθηση αυτή), την νέα όσμωση των βαλκανικών πληθυσμών, τη σχέση τους στο σήμερα όπως ορίστηκε απ’ το κοινό ιστορικό παρελθόν τους.

 Δυο ταινίες, λοιπόν, με συμμετοχή του Θ. Βέγγου και του…Κιλκίς, στις οποίες παρελθόν και παρόν προδιαγράφουν το ζοφερό μέλλον. Γιατί, που αλλού θα μπορούσε να καταλήξει η επίπλαστη οικονομική ευμάρεια του επιδοτούμενου πολιτισμού των σκυλάδικων και της «αναπτυξιακής» περιβαλλοντικής καταστροφής, σε μια χώρα χωρίς ιστορική αυτογνωσία, εσωστρεφή και ομφαλοσκοπούσα; Ασφαλώς, στον ζόφο, στην απαξίωση, στην ανυποληψία, στον κοινωνικό κατακερματισμό, στους αχαλίνωτους χούλιγκανς, στην γιουροβιζιονική εθνική έξαρση (για να θυμηθούμε…μέρες που έρχονται). Που μπορούσε να καταλήξει το Κιλκίς των εκτονούμενων στις παμπ «κτηνοτρόφων και τυρεμπόρων» που λέει και ένα προφητικό τραγούδι απ’ την ίδια εκείνη δεκαετία του ’90; Ασφαλώς, εκεί που το οδηγούσαν, όπως κι ολόκληρη την ελληνική επαρχία, πολιτικές ηγεσίες που θα διατείνονταν εκ των υστέρων ότι «μαζί τα φάγαμε», στέλνοντας ολάκερο το λογαριασμό σε μας.

Έτσι δεν είναι, καλοί μου άνθρωποι; Ποτέ αυτοί οι από πάνω δεν πρόσεχαν εμάς τους αποκάτω. Επειδή, ποτέ αυτοί οι μερσεντεζάκηδες δεν ήξεραν από βέσπα!