Υστερόγραφο στον Βόυτσεκ [*]

Του Φώτη Μισόπουλους
ΦΑΡΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ.
[η πολυθρόνα ενός κουρέα,- μοναδικό αντικείμενο στο χώρο
τη φορά τώρα ξεγεννά την εσχάτη
.................................
στήθος με στήθος σαρκάζουν
.......................................
σκέλια αντρικά, γυναίκας κόμη
ο,τι απόμεινε, μητρικό κορμί ξεριζωμένο.
GOTTFRIED BENN[1]

Α' ΗΘΟΠΟΙΟΣ: ......ναι. [παύση. Με ορμή.] Ναι! [παύση] Μαζί μ' όλα τ' άλλα. Στο τέλος. Τους ίσκιους. Τους ψίθυρους. Τα βάσανα. Να τελειώνουμε για πάντα. Ανοιχτή πληγή είναι ο ΒΌΥΤΣΕΚ. Ο Βόυτσεκ ζει. Εκεί όπου κείται θαμμένο το σκυλί. Το σκυλί ονομάζεται Βόυτσεκ.[2] Περιμένω την ανάστασή του. Με τον φόβο. Ή την ελπίδα ότι θα επιστρέψει σαν λύκος. Φώναξα, το λοιπόν. Αγαπημένε μου σύντροφε [παύση]. Ήταν καθησυχαστικός. Είχα επίσκεψη από τις πιο αναπάντεχες. Δεν μπόρεσα να γλυτώσω νωρίς. Αυτό μου εξήγησαν όλοι. Κοιτάξαμε ο ένας τον άλλο. Η καρποφορία σ' ετούτο το κομμάτι γης είναι παράξενη. Έως αστεία: η αμυγδαλιά που πέρασε στο μπόι τον μικρό ''οικίσκο''. Κι έδεσε κορμό διπλό και τριπλό απ' τ' άλλα δέντρα, καμαρώνει στο πλούσιο φύλλωμα το μοναχοπαίδι της. Ένα μονάχο αμύγδαλο. [παύση] Μπαίνει σαν κάρβουνο στα χώματα ο Θεός. Κλεινόμαστε στους σβώλους της γης. Ολοένα βροντούν την πόρτα να μην κοιμηθούμε. Και μένουν μετέωρες οι φωνές από τρόμο. Ή ευτυχία κρυφή που σπαράζει. Ήξερα κάποιον που νόμιζε πως έφτασε το τέλος του κόσμου. Πήγαινα και τον έβλεπα. Τον έπαιρνα απ' το χέρι και τον έσερνα ως το παράθυρο. Κοίτα εκεί! Το στάρι που ψηλώνει! Κι εκεί! Τα ψαροκάικα με τ' ανοιχτά πανιά! Ο λύκος έρχεται απ' το Νότο. Όταν ο ήλιος είναι στο ζενίθ. Καρφωμένος με τη σκιά μας. Αρχίζει να μαζεύεται η κλωστή την ώρα της πύρωσης. Πριν η Ιστορία συμβεί αν αξίζει η πτώση στο ψύχος της εντροπίας. Ή εν συντομία στην πυρηνική αστραπή που θα σημάνει το τέλος των ουτοπιών. Την αρχή της πραγματικότητας εντεύθεν του ανθρώπου.[3]Είχε ημερώσει. Μήτε πνοή ανέμου. Ακούγονταν κάθε λογής θόρυβοι και χτυπήματα από σφυριά και αμόνια. Και φυσικά ακούγονταν και τα πουλιά. Η τσίχλα κι ο κότσυφας, που τα είχε λιώσει το λιοπύρι και παρατούσαν τα ψηλά για να κρυφτούν στον ίσκιο των θάμνων. Ανάσαινα μ' ευχαρίστηση την ανασεμιά που μύριζε λεμονανθό. Το λογάριασα συμπτωματικό. Μία κρίση του υπερεγώ. Την άλλη χρονιά η πλούσια συγκομιδή

έκανε σκεφτικό τον εαυτό μου για την ψυχολογία των φυτών. Δεν ξέρω αν υπάρχει δεύτερο πράγμα στον κόσμο που συγκινεί όπως τα λυγισμένα απ' τον καρπό δέντρα. Έβαλα στηρίγματα ν' αντέξουν. Κάπου ζείτε κρυμμένοι- είπα. Κάπου στον κόσμο και δε σάς βλέπουμε. Για να προφταίνετε ξαφνικά μπροστά μας θεϊκοί. Ως τις μυστικές θαμμένες ρίζες ολόκληροι να ριγούμε. Όλη αυτή η ομορφιά! Μου τραβούσε το χέρι και γύριζε στη γωνιά του. Έντρομος. Εκείνος. Δεν έβλεπε άλλο από στάχτες [παύση] Μονάχα αυτός είχε γλυτώσει [παύση]. Λησμονημένος [παύση][4] Περίπτωση όχι σπάνια, πάντως. Ακούγεται:

Ο ΒΌΥΤΣΕΚ: ......γεννιόμαστε μαζί με τους νεκρούς- δες, επιστρέφουν και μάς φέρνουν μαζί τους. Πεθαίνουμε μαζί με όσους πεθαίνουν. Αναχωρούν κι εμείς πεθαίνουμε μαζί τους. Όπως μια δυσανάγνωστη πέτρα: από κει ξεκινούμε. Όλα θα πάνε καλά. Το κάθε τι. Όταν προς τα μέσα διπλωθούν οι γλώσσες της φλόγας- στο σταυρόκομπο της φωτιάς: Μαζί με το ρόδο γίνουν ένα.[5]-/.

ΣΚΗΝΙΚΟ/ ΦΩΝΗ: Ακόμα και σήμερα ξυρίζει τον λοχαγό του. Ο Φραντς Γιόχαν Κρίστοφ Βόυτσεκ: Enormous room.

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΦΩΝΗ: ......Είμαι η Οφηλία Μαρία, ΣΎΖΥΓΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΒΌΥΤΣΕΚ, ΕΡΩΜΈΝΗ ΤΟΥ ΑΜΛΕΤ. Απομένει μόνο αυτό: η πρόσκληση σ' ερωτικό τρίο με τον άντρα που σε απάτησα. Συνένοχοι στις σκέψεις και στην ηδονή, που θα σταματήσουν ΤΟ ΦΟΝΟ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ [παύση] Είμαι μόνη με τα στήθη μου. Τα σκέλια μου. Την κοιλιά μου.[6] [Μπαίνει ο ΑΜΛΕΤ, ΓΥΜΝΟΣ]

ΒΌΥΤΣΕΚ: ....ΦΙΛΕ, ΦΤΑΝΕΙΣ ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΟΥ/ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΣΗ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΣΤΟΝ ΘΙΑΣΟ ΜΟΥ[7].

[ΚΑΝΟΥΝ ΕΡΩΤΑ. ΒΓΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΝΤΥΜΕΝΟΙ ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΣΠΕΡΜΑ. ΓΕΛΑΝ ΧΩΡΙΣ ΗΧΟ].

Β' ΗΘΟΠΟΙΟΣ: ...........ωστόσο τότε ξεχωρίζει κανείς. Πέρα απ' τον παράλογο θόρυβο. Τη σιωπή που είναι καμωμένο το σύμπαν. Στάθηκα στις μύτες των ποδιών. Θα πήγαινα μ' ευχαρίστηση ίσαμε την άκρη του ρόλου μου. Τι θα είχα κάνει αυτή τη μέρα χωρίς τα παρατράγουδα μιας ζωής; Ίσως το χρέος μου. Η εξουθένωση όπου κινούμαι. Νύχτα. [σκοτάδι-φως][μικρή παύση]

Α' ΗΘΟΠΟΙΟΣ: .......μαθητεύω δίπλα στη γη. Τις πολλές όψεις του κόσμου. Δεν είναι στατική. Φωνάζει γεμάτη αγωνία κι αναμονή. Κυοφορία. Έπειτα γέννα οδυνηρή. Ακόμα και τις πιο ήσυχες στιγμές που μοιάζει παραδομένη, αισθάνομαι να μάχεται ενάντια στη φθορά. Κοίταξα γύρω. Τρώγαμε όλοι απολαυστικά. Σιωπηλοί. Με το στόμα χωμένο μέσα στον ώριμο καρπό. Με τον καρπό χωμένο στο στόμα. Μήπως σωθεί κι η τελευταία σταγόνα χυμού που ήθελε να γλιστρήσει[8][παύση] Μακάριο ρέμα που τρέχεις ταπεινό στα τείχη της ύπαρξης. Έρχομαι κάθε φορά και σε βρίσκω.

Τις πύλες του κόσμου μού δείχνεις για να δέχομαι τα φοβερά μυστικά. Τι μορφή έχεις πάρει Θεέ μου για να με σύρεις στα κοντά Σου[9][παύση]

Β' ΗΘΟΠΟΙΟΣ: ......είναι μια μέρα σαν τις άλλες. Στην αρχή μάς κάνει να γελάμε. Να γελάμε με την καρδιά μας. Αλλά είναι όλο τα ίδια και τα ίδια.

Είναι σαν χωρατό που το ακούς ξανά και ξανά. Εξακολουθείς να το βρίσκεις πετυχημένο. Αλλά δεν γελάς πια. Τίποτε αστειότερο της δυστυχίας[10]

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΩΝΗ: .....είμαι η Οφηλία Μαρία, ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΒΌΥΤΣΕΚ, ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ ΤΟΥ, ΑΥΤΟΝ, ΠΟΥ ΞΥΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΘΡΟΝΟ ΤΟΎ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ,- ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΠΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΤΑΙ ΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ mRNA στα μπιζέλια που τρέφουν το σύνταγμα. Απομένει μόνο αυτό: η πρόσκληση σ' ερωτικό τρίο με τον άντρα που σε απάτησα. Συνένοχοι στις σκέψεις και στην ηδονή, που θα σταματήσουν ΤΟ ΦΟΝΟ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ [παύση]. Είμαι μόνη με τα στήθη μου. Τα σκέλια μου. Την κοιλιά μου. [Μπαίνει Ο ΛΟΧΑΓΟΣ ΚΑΙ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ, ΓΥΜΝΟΙ]

ΒΌΥΤΣΕΚ: ......ΦΙΛΟΙ, ΦΤΑΣΑΤΕ ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΑΣ/ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΣΗ ΓΙΑ ΚΑΝΕΝΑΝ ΣΤΟ ΘΙΑΣΟ ΜΟΥ [ΚΑΝΟΥΝ ΕΡΩΤΑ. ΒΓΑΙΝΟΥΝ ΟΛΟΙ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΝΤΥΜΕΝΟΙ ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΣΠΕΡΜΑ. ΓΕΛΑΝ ΧΩΡΙΣ ΗΧΟ]. [παύση]

Β' ΗΘΟΠΟΙΟΣ: ....Κατάκοπη απ' το κούνημα της πολυθρόνας. Βγήκε. Για να ξαπλώσει στο κρεβάτι της, αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα της κάμαρας. Άκουγε καλά κάθε κρότο στο σπίτι. Τα μάτια του σκύλου ακολουθούσαν την κίνηση του χεριού μου. Θα σηκωνόταν καθώς θα ένοιωθε να πέφτει δροσιά.- [σκοτάδι]

ΑΥΛΑΙΑ

τα πρόσωπα

Α' ΗΘΟΠΟΙΟΣ

Ο ΒΌΥΤΣΕΚ

ΦΩΝΗ

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΩΝΗ

ΑΜΛΕΤ, γυμνός [βουβό πρόσωπο]

Β' ΗΘΟΠΟΙΟΣ

Ο ΛΟΧΑΓΟΣ, γυμνός [βουβό πρόσωπο]

Ο ΓΙΑΤΡΟΣ, γυμνός [βουβό πρόσωπο]

ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΦΩΤΟ

[*] Ο φτωχός στρατιώτης Βόυτσεκ μοιάζει διαρκώς κυνηγημένος, ξυρίζει το λοχαγό του, εκτελεί την υπηρεσία του και συμπληρώνει τον ελάχιστο μισθό του συμμετέχοντας στο πείραμα μονοφαγίας του γιατρού, τρώγοντας για μήνες μόνο μπιζέλια. Έχει ένα παιδί εκτός γάμου με τη Μαρία. Η Μαρία είναι ό,τι έχει. Ως αποτέλεσμα του πειράματος αρχίζει να χάνει σταδιακά την υγεία σώματος και μυαλού. Όταν η Μαρία τον απατά με άλλον άντρα, τη σκοτώνει. [Το άτιτλο τελευταίο έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ (1836/37) έγινε γνωστό ως Βόυτσεκ. Πρόκειται για τέσσερα ημιτελή και μισοσβησμένα χειρόγραφα με διαφορετικές σειρές σύντομων σκηνών, ένα έργο γρίφος][βλ. Διαδίκτυο]

[1] Gottfried Benn, Ρέκβιεμ, [βλ. 5 Γερμανοί εξπρεσσιονιστές/ απόδοση: Γιώργος Κεντρωτής, ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ τ, 10-11/ 1984

[2] Heiner Müller, ΔΥΣΤΗΝΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ, εισαγωγή, επιλογή, μτφρ.: Ελένη Βαροπούλου- ΑΓΡΑ 2001- [Η ΠΛΗΓΗ ΒΌΥΤΣΕΚ- για τον Νέλσον Μαντέλα]

[3] ο.π.

[4] Σάμουελ Μπέκετ, Τέλος του παιχνιδιού, μτφρ. Κ. Σκαλιώρας, Ύψιλον 2000

[5] Τόμας Στερνς Έλιοτ, Τέσσερα κουαρτέτα, μτφρ. Κλείτος Κύρου, Ρόπτρον 1988

[6] Heiner Müller ο.π. βλ Η ΜΗΧΑΝΗ ΑΜΛΕΤ [παραφράζοντας]

[7] ο.π. [πρφρ]

[8] Καίτη Χιωτέλλη, Ένα κομμάτι γης, Χριστιανικό Συμπόσιο έτους 1967, δνση/επιμ. Αντώνης Τσιρόπουλος, ΕΣΤΙΑ 1967

[9] Όλγα Βότση, 6 ποιήματα, Χριστιανικό Συμπόσιο ο.π.

[10] Σάμουελ Μπέκετ ο.π.

https://www.oanagnostis.gr/voitsek-ena-imiteles-aristourgima/

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTYa8q4u_w-scVm1bRpF41D-lO6LtIA4crV1w&usqp=CAU