Σκέψεις και διακηρύξεις για το φυσικό περιβάλλον

Γράφει ο Κώστας Μπούζας

Σε παλαιότερες εποχές, τότε που ο άνθρωπος είχε διαθέσιμο χρόνο ν’ αφουγκραστεί, να προσεγγίσει, να γνωρίσει και τελικά να συνειδητοποιήσει κάποια πράγματα, υπήρχε ένας βαθύτατος σεβασμός στην φύση.
Έτσι στην Αρχαία Ελλάδα, ο Αριστοτέλης ονομάζει τον Κόσμο «Ορατό Θεό». Εξάλλου η ύπαρξη τόσων θεοτήτων ποταμών, λιμνών και άλλων στοιχείων του περιβάλλοντος, αποδεικνύει συναισθήματα που αγγίζουν τα όρια βαθύτατης αγάπης. Τόση ήταν αυτή, για κάτι που θεωρούσαν ούτως ή άλλως ζωντανό, ώστε ο Ξενοφών έφτασε ακόμη και στο σημείο να απορρίπτει το πείραμα ως «βάσανον της φύσης».

Η ίδια βέβαια φυσιολατρική στάση συνεχίστηκε, σε γενικές γραμμές και στις μεταγενέστερες εποχές. Έτσι ο Άγιος Κοσμάς, ο Αιτωλός, προφητεύει: «Οι άνθρωποι θα μείνουν φτωχοί, γιατί δεν θα έχουν αγάπη στα δέντρα». Και ο Βολταίρος διακηρύσσει: «Ο σεβασμός στη φύση, είναι αγάπη στην ζωή». Με την σειρά του, ο Λαμαρτίνος καταγγέλλει: «Οι βασανιστές των ζώων, είναι και βασανιστές του ανθρώπου. Μόνο το θύμα διαφέρει». Και ο Σαίξπηρ εκφράζει, για μια ακόμη φορά, την μεγάλη αλήθεια: «Η φύση είναι ο αντιπρόσωπος του Θεού στη Γη».
Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι όλοι οι άνθρωποι του πνεύματος συναισθάνθηκαν και βίωσαν, κατά καιρούς, την υπαρξιακή αγωνία της Γαίας. Έτσι ο Μαχάτμα Γκάντι διαπιστώνει: « Ο πολιτισμός ενός λαού έχει σαν βασικό στοιχείο του την αγάπη στα ζώα». Και ο Σαρλ Μπωντλαίρ αναλογίζεται: «Χρειάζεται αγάπη. Αγάπη πολλή για να ζεστάνεις ένα παγωμένο σπουργίτι, για να γιατρέψεις ένα πληγωμένο σκυλί». Ο Κόνραντ Λόρεντς, τέλος, δημιουργός της νέας επιστήμης της ηθολογίας και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ, προειδοποιεί: «Η ερήμωση του φυσικού περιβάλλοντος, καταστρέφει, όχι μόνο τον εξωτερικό κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε, αλλά και κάθε σεβασμό του ανθρώπου για την ομορφιά και το μεγαλείο μιας δημιουργίας που τον ξεπερνά».
Υπήρξε όμως κι ένας ποιητής που έζησε πολύ κοντά μας και τραγούδησε όσο λίγοι την φύση. Είναι ο Κώστας Κρυστάλλης που, με λόγια απλά, μιλά βαθιά μες στην καρδιά μας: «Για μένα το πιο απλό λουλούδι μπορεί να γεννήσει σκέψεις, που θα μου φέρουν δάκρυα στα μάτια». Ο ίδιος σε ένα ποίημα του γράφει: 

Το άγιο χώμα που πατάς, τα δάση που διαβαίνεις,
τα μαύρα μάτια που κοιτάς, τ’ αγέρι π’ ανασαίνεις,
τους ποταμούς, τα κρύα νερά, τα πλάγια τ’ ανθισμένα
και τα βουνά μας τα ισκιερά χαιρέτα κι από μένα. 

Όμως και στη σημερινή φρενήρη εποχή μας, υπάρχουν άνθρωποι που συνειδητοποιούν τη μεγάλη σημασία που έχει για τον άνθρωπο η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Κάτω μάλιστα από την πίεση της απειλής – και σε πολλές περιπτώσεις της εφιαλτικής πραγματικότητας – της μόλυνσης ή ακόμη και της ερήμωσής του, οι άνθρωποι αυτοί γίνονται ολοένα και περισσότεροι. Και το γεγονός αυτό οπωσδήποτε αφήνει να διαφανεί μία ελπίδα.

Ιστολόγιο του Κώστα Μπούζα: http://bouzaskostas.blogspot.com/