Συνταγές από το… 1827 στην κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος

Του Δημήτρη Μάρδα
Υποψήφιου Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Α΄ Θεσσαλονίκης
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών και π. Αν. Υπουργού Οικονομικών
-Είμαστε γνήσια τέκνα των Ελλήνων της Επανάστασης του 1821 και των πρώτων κυβερνητών του νεοσύστατου τότε κράτους. Ουδεμία αμφισβήτηση γι’ αυτό υπάρχει!

Ενδιαφέροντα στοιχεία που αποδεικνύουν την ανωτέρω θέση δίνονται με γλαφυρό τρόπο από τις σελίδες 565-566 του κεφαλαίου Β, του Ε΄ τόμου, της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους του Κωνσταντίνου Παπαρηγόπουλου. Όποιος τις διαβάζει νομίζει ότι το 1826-27 απέχει από την εποχή μας μόλις λίγα… εικοσιτετράωρα, ούτε καν δεκαετίες. Οι τότε κλέφτες και αμαρτωλοί (και όχι οι ηρωικοί Κλέφτες και Αρματολοί) έχουν χαράξει βαθιά τα χνάρια τους στην πολιτική ιστορία της χώρας, μη διαφέροντας κατά πολύ από τους σύγχρονους του είδους τους.

Αναλυτικότερα, όπως σημειώνεται από τον Παπαρηγόπουλο, στις 13 Απριλίου του 1826 η Τρίτη Εθνοσυνέλευση όρισε ειδική «Επιτροπή των Εθνικών Λογαριασμών» για τον έλεγχο των εθνικών λογαριασμών από την πρώτη συνέλευση το 1822 μέχρι τότε. Ό,τι αυτονόητο! Η Επιτροπή Εθνικών Λογαριασμών ουσιαστικά αποτελούσε το πρώτο Ελεγκτικό Συνέδριο του Ελληνικού Κράτους. Την 11η Απριλίου 1827 η εν λόγω επιτροπή κατέθεσε την έκθεση της. Χαρακτηριστικά σημειώνει μεταξύ άλλων, ότι «τα εθνικά κατάστιχα ήσαν νοθευμένα και πλήρη από καταχρήσεις, πλαστοπαρτίδες, ελλείψεις, λάθη και ανωμαλίας». Αυτό για αρχή!

Αναλυτικότερα, από τα ακατάστατα βιβλία, προέκυψε ότι ενώ το ταλαίπωρο έθνος, αν και σε δύσκολη κατάσταση, κατέβαλλε σημαντικούς φόρους, οι θυσίες αυτές χρησίμευσαν για οτιδήποτε άλλο πλην των πολεμικών αναγκών.

Για παράδειγμα, στα έξοδα της υπό εξέταση περιόδου, αναφέρεται ότι (σε παρενθέσεις δικά μας σχόλια) «επληρώθηκαν εις διαφόρους(!!!) γρόσια 388.098 δι όσα είχαν δώσει ούτοι (κάποιοι λοιπόν… φιλότιμοι δανειστές) πρότερον στην Διοίκησιν. Πότε όμως τα χρήματα αυτά εδόθησαν από αυτούς (από τους άγνωστους ή ορθότερα ανύπαρκτους δανειστές) εις την Διοίκησιν, και πού κατόπιν εδαπανήθησαν, ουδόλως υπήρχεν σεσημασμένον εν τοις καταστίχοις». Πρώτο συμπέρασμα ή εύλογο ερώτημα: Η επιστροφή των δανείων στους ανύπαρκτους δανειστές σε ποιες τσέπες επιτηδείων πολιτικών-διαχειριστών του δημοσίου χρήματος κατέληξαν; Και η γέννηση του πλούτου κάποιων (ποιων άραγε;) μπαίνει σε σιδηροτροχιές!

Όσον αφορά τα έσοδα, κατά την πρώτη περίοδο τυπώθηκαν 17.250 ομολογίες αξίας 5.000.000 γροσιών. Από το σύνολο των μετοχών πουλήθηκαν, 3.688 με αξία 1.471.000 γρόσια ενώ βρέθηκαν 408 ανέκδοτες αξίας 42.100 γροσιών. Κατά συνέπειαέλλειπαν 13.154 ομολογίες αξίας 3.846.900 γροσιών, τις οποίες η Επιτροπή ζητεί (και αν ζούσε ακόμη θα έψαχνε…) από το Υπουργείο Οικονομίας να επιστραφούν για να εξασφαλισθεί ότι δεν θα πληρωθούν οιαδήποτε ποσά στους παρανόμως κατέχοντες. Δεύτερο συμπέρασμα: Ποιοι ήταν οι παρανόμως κατέχοντες που είχαν στα χέρια τους τις… χαμένες ομολογίες; Πάντως εκτιμούμε όχι οι… κλητήρες των νεοσύστατων Υπουργείων.

Η επί των Εθνικών Λογαριασμών επιτροπή, έκπληκτη ή τρομοκρατημένη γιατί όλο και κάτι θα γνώριζε για τους κλέφτες της εποχής εκείνης, που τους έβλεπε και στην εθνοσυνέλευση ενδεχομένως, απέφυγε με έντεχνο τρόπο να επιρρίψει άμεσες ευθύνες. Απλώς έκλεινε την έκθεσή της με ευχολόγια!

Και όπως επισημαίνει ο Παπαρηγόπουλος «Λόγοι χρυσοί, (της Επιτροπής)…» χωρίς να αποσπάσουν την προσοχή της Εθνικής Συνέλευσης οδήγησαν σε ουδεμία αναφορά για τις δέουσες ενέργειες ή σε οποιαδήποτε αποδοκιμασία ή έστω κάποια κρίση. Αντί λοιπόν όλων αυτών στο πρωτότυπο της έκθεσης κάποιος γραφειοκράτης, ίσως ο γραμματέας της Εθνικής Συνέλευσης, πριν την καταχωνιάσει σε σκοτεινό ντουλάπι, σημείωσε χωρίς το παραμικρό σχόλιο μια μόνο λέξη: «ανεγνώσθη!» Η αραιά γραφή είναι επιλογή του Παπαρηγόπουλου. Όλες οι αμαρτίες, καταχρήσεις και κλοπές της περιόδου εκείνης θάφτηκαν λοιπόν κάτω από μια λέξη!

Και μετά απορούμε πώς διάφορα πολιτικά τζάκια που άνθισαν από τότε και διαπερνούν για δεκαετίες τη πολιτική ζωή της χώρας βρέθηκαν με αμύθητη περιουσία χωρίς να ασκήσουν ουδέποτε επιχειρηματική δραστηριότητα. Και η ιστορία συνεχίζεται βέβαια, όχι ως φάρσα ή κωμωδία άλλα ως δράμα…

-Και ας έρθουμε στην εποχή μας, που ρίχνει λίγο φως στην προαναφερθείσα απορία. Αναλυτικότερα, ως την έλευση της κρίσης του 2009 υπήρχαν κάποιοι «Ειδικοί Λογαριασμοί» καταγεγραμμένοι στα κατάστιχα των Εισηγήσεων των Κρατικών Προϋπολογισμών των Υπουργών Οικονομικών. Τα έσοδα των Λογαριασμών αυτών προέρχονταν από τμήμα κάποιων φόρων (π.χ. επί των πετρελαιοειδών). Μεγάλο μέρος τους ήταν όμως εκτός των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού, βάσει νόμου, ανεξέλεγκτο λοιπόν!!!. Ο μόνος διαχειριστής και ταυτόχρονα… ελεγκτής τους ήταν ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός, κατά το ρητό «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει».

Αυτός δαπανούσε κατά το δοκούν τα χρήματα τα προερχόμενα από τους προβλεπόμενους πόρους ως έσοδα. Ποδοσφαιρικές ομάδες, σύλλογοι, καμπαναριά και ό,τι μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους ρουφούσε τα εν λόγω κονδύλια, με μια υπογραφή του Υπουργού στην ουσία, χωρίς τον παραμικρό έλεγχο εκ μέρους της Βουλής ή κάποιου άλλου θεσμικού οργάνου.

Ο Υπουργός Οικονομικών σημείωνε απλώς στη σελίδα με την προτεινόμενη δαπάνη το αντίστοιχο σχόλιο της περιόδου του 1827, το «ανεγνώστη». Αν τώρα, λόγου χάριν, ένας υπουργός έδινε από τα συγκεκριμένα κονδύλια σε κάποιο σύλλογο, ομάδα ή σωματείο, 2 εκ. ευρώ και μέρος αυτών των χρημάτων ξαναγύριζε στη τσέπη του δωρητή Υπουργού, ο οποίος κατόπιν αγόραζε ένα σπίτι απέναντι από το παλάτι του Μπάκιγχαμ ή τον πύργο του Άιφελ (τυχαία παραδείγματα), ουδείς μπορούσε να το ελέγξει… Μήπως αυτή η περίπτωση είναι τραγικά όμοια της απορίας της επιτροπής του 1827 για το πού πήγαν οι άφαντες 13.154 ομολογίες της εποχής εκείνης;

Επίσης, σε μια περίοδο κρίσης και αυξημένων δαπανών για εξοπλισμούς, λόγω του Νέο-Οθωμανικού δόγματος που διαπερνά τις πολιτικές ηγεσίες της γειτονικής χώρας, όλοι περιμέναμε να γίνει μια συνετή χωρίς κακοτεχνίες διαχείριση του δημοσίου χρήματος στις ημέρες μας. Αυτό έψαχνε να δει και η πενταμελής επιτροπή του 1827! Οι κρατικές προμήθειες όμως με τις απευθείας αναθέσεις, καθόλα νόμιμες βέβαια, δεν προκαλούν αυτήν την αίσθηση.

Αναθέσεις προμηθειών του Δημοσίου χωρίς ανταγωνιστικές διαδικασίες είναι σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (της 3-2-2004) ακριβότερες κατά 20% σε σχέση με εκείνες όπου υπήρχε κάποια μορφή ανταγωνισμού! Πού λοιπόν, σε ποιους αγνώστους πηγαίνει άραγε αυτό το… πλεόνασμα που προκύπτει από το 20%; Μήπως μας φέρνει στο μυαλό την ερώτηση της επιτροπής του 1927 για σε ποιους άγνωστους δανειστές πήγαν τα 388.098 γρόσια;