Άλλη μια επέτειος από τις ιστορικές της Ρωμιοσύνης

Μετ᾽ ευχών πατρικών
†Ο Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Η φετινή χρονιά ωρίμασε, ο κύκλος της κλείνει όπου να ᾽ναι. Οι πληθωρικές επετειακές εκδηλώσεις για την εθνεγερσία, δύο αιώνες από εκείνα τα χρόνια, οσονούπω θα απομείνουν αναμνήσεις, αφήνοντάς μας μιαν αίσθηση επιβιωματικής ελπίδας, αλλά και (είθε…) μια συναίσθηση για το δικό μας συλλογικό και ατομικό θεάρεστο ρόλο σε ένα άπελπι περιφερειακό και παγκόσμιο σκηνικό. Την ρωμαλέα οικονομία της ελπίδας εις Θεόν (όπως είχαν οι αγωνιστές του ᾽21), την οικονομία της φροντίδας για τον ανθρωπισμό της πίστεως, απέναντι στην οικονομία του πολιτισμού της πληθωρικής διαχείρισης (του πλουτισμού, της φύσης, της θρησκείας, του συγκεντρωτισμού κ.τ.ο.).

Θα περάσουμε σε λίγο καιρό σε μια νέα χρονιά, θα προβληθούν άλλα επεισόδια της εθνικής μας ιστορίας. Προετοιμάζεται η εκκλησιαστική επετειακή θέαση της οριακής εθνικής τραγωδίας του 1922, και η Εκκλησία μαζί με τα σωματεία των τότε προσφύγων θα αναπροβάλουν την ανείπωτη ύβρι των διωγμών, των ατιμώσεων, των σφαγών. Τη φετινή χαρμόσυνη αίσθηση για την παλιγγενεσία θα την διαδεχθεί η κατάπικρη απόγευση της καταστροφής και του ξερριζωμού.

Στη μεταβατική αυτή περίοδο που διανύουμε, εκ παραλλήλου αναδύονται και άλλες επετειακές μνημοσύνες, που προσμετρώνται στη διαχρονία και τη μεγαλοσύνη της Ρωμιοσύνης. Επέτειοι πανεθνικές και τοπικές, που από τη μια τρέφουν την αισιοδοξία των χαρμοσύνων του 1821, κι από την άλλη αμβλύνουν την πικρότητα των οδυνών του 1922.

Μια τέτοια εμβόλιμη “τριπλή” επέτειο για την Κεντρική Μακεδονία (και σύνολη την Ελλάδα μας) τιμήσαμε, τιμούμε και θα τιμήσουμε διαδοχικά αυτές τις μέρες: την απόληξη του Α Βαλκανικοῦ πολέμου, με την πολεμική απελευθέρωση των Γιαννιτσών, την προνοητική απελευθέρωση της Γουμένισσας-Παιονίας και την ειρηνική παράδοση της Θεσσαλονίκης. Σύντρια αγγίζουν έμμεσα και άμεσα την ψυχή μας, εδώ στη συνοριακή γραμμή.

Ανάμεσα στις δύο γειτονικές επετείους του 1912 ορθώνονται τα “Ελευθέρια” της Γουμένισσας, ένας εορτασμός που κι εμείς τον αναπροβάλαμε και πετύχαμε μέσα από υπεύθυνες κινήσεις του νεοσύστατου Δήμου Παιονίας να καθιερωθεί ως τοπική εορτή και αργία.

Εξαρχής, τούτη τη μέρα, τελούσαμε τη θεία λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου στον ιστορικό καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Γουμένισσας, ένα περίλαμπρο λατρευτικό κέντρο της δεκαετίας του 1860-1870, που εκφράζει την προνοητικότητα, την αρχοντιά και το δυναμισμό του Ελληνισμού της Παιονίας στα χρόνια του άτυπου και του επίσημου Μακεδονικού Αγώνα (1870-1908).

Επιμείναμε με επίσημη αλληλογραφία και δια ζώσης στις Δημοτικές Αρχές για την επισημότερη αναπροβολή της σημαντικής και πολυσήμαντης ημέρας των “Ελευθερίων”. Ασφαλώς και με παράλληλες κινήσεις των ελλογίμων του τόπου μας. Έτσι καθιερώθηκε με Προεδρικό Διάταγμα η 23η Οκτωβρίου ως επετειακή εορτή.

Στο φετινό εορτασμό, με συνεσταλμένη τη συμμετοχή των ανθρώπων μας, πάντως τελέσαμε την καθιερωμένη θεία Λειτουργία εν μέσω των Κληρικών μας και την επίσημη Δοξολογία, με τη συμμετοχή του Υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Γεωργίου Γεωργαντά, του Βουλευτή κ. Γεωργίου Φραγγίδη, των Δημάρχων Παιονίας κ. Κωνσταντίνου Σιωνίδη και Κιλκίς κ. Δημητρίου Κυριακίδη, του Αντιπεριφερειάρχη Κιλκίς κ. Ανδρέα Βεργίδη, των Αντιδημάρχων και Μελών του Δημοτικού Συμβουλίου Παιονίας, του Προέδρου της Δ.Κ. κ. Αστερίου Τάτση, του Διοικητή της 33ης Μ/Κ Ταξιαρχίας κ. Γεωργίου Στεφανίδη, των αστυνομικών Αρχών, του Διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Γουμένισσας Αντιπυράρχου κ. Χρήστου Γκαντίδη, σημαιοφόρων μαθητών των εκπαιδευτηρίων της πόλης και παραστατών, αντιπροσωπειών των τοπικών Πολιτιστικών Συλλόγων και άλλων Γουμενισσιωτών.

Στο τέλος της επίσημης Δοξολογίας εκφωνήθηκε ο πανηγυρικός της ημέρας από την εκπαιδευτικό κ. Αλεξάνδρα Χατζημλάδη και επακολούθησε μετάβαση των επισήμων στο Ηρώο των Μακεδονομάχων, στην ομώνυμη Πλατεία της πόλης, όπου και τελέστηκε Επιμνημόσυνη Δέηση για τους τοπικούς ήρωες της εθνικής διαχρονίας και της απελευθέρωσης. Λόγω των μέτρων για την πανδημία, δεν υπήρξε ο πληθωρισμός σε παρουσίες δημόσιας προβολής, αυτό το “λίγο” απέναντι στο “πολύ” της θυσίας και της σώφρονος τακτικής των προγόνων μας.

Πάντως, με την ευκαιρία της τόσο πολύτιμης αυτής επετειακής ημέρας για τα ιστορικά εθνικά μας δρώμενα στην Παιονία και ευρύτερα, απευθύναμε κι εμείς το ακόλουθο “Επετειακό Μήνυμα”.

23η Οκτωβρίου: “Ελευθέρια” της Γουμένισσας (1912-2021)
(ποιμαντορικό επετειακό μήνυμα)

Η τοπική ιστορία της Γουμένισσας (που φερωνυμείται τιμητικά ως “ιστορική έδρα του Δήμου Παιονίας”) από τα νεότερα χρόνια ειδικά εστιάζει, αναθυμάται, εγκαυχάται, τιμά την 23η Οκτωβρίου 1912. Αδούλωτη για αιώνες η ανάσα της ρωμηοσύνης, χάρη στα ειδικά ανταλλάγματα εργασιακής προσφοράς με την καλλιέργεια της μετάξης, τώρα πια απλωνόταν απελεύθερη στα καλντερίμια της πανέμορφης παραδοσιακής κωμόπολης με τις ιστορικές εκκλησιές και τα επίσης ιστορικά εκπαιδευτήρια. Η τοπική δημογεροντία (θεσμός κοινωνικο-οικονομικής οργάνωσης υπό την συνεκτική παρουσία της Εκκλησίας, του Πατριαρχείου, και την δράση του Ελληνικού προξενείου της Θεσσαλονίκης) διέθετε την ευφυΐα και την προνοητικότητα να προσκαλέσει άμεσα τον Ελληνικό στρατό να παγιώσει αμετάκλητα εκείνο που ήδη ζούσαν υπό την προστασία της Παναγίας και του Αγίου Γεωργίου: την ελληνικότητα χωρίς δασμούς.

Μιλούμε για απελευθέρωση και “Ελευθέρια”, έχοντας την εύλογη αίσθηση ότι η ιστορία δεν ακεραιώνεται μόνο με την κάθε δαφνοστεφανωμένη ευτυχή της κατάληξη. Τα βραβεία δεν ανήκουν μόνο στο τέρμα, αλλά και στην αφετηρία και στη διαδρομή. Τα μεγαλεία δεν ταιριάζουν μόνο στις νικηφόρες εκβολές πολέμων, αλλά και στη δυναμική της μακράς ροής και της απορροής των γεγονότων. Στη δική μας περίπτωση μάλιστα, η μετάβαση της Γουμενισσιώτικης αντιπροσωπείας στα ελευθερωμένα Γιαννιτσά, η πρόσκληση και έλευση του ελευθερωτή Ελληνικού στρατού και η ειρηνική απόδοση και παραλαβή της ιστορικής αυτής κωμόπολης διατράνωνε κάτι πολύ σημαντικό για τα ιστορικά μας “μετάφρενα” τόσων αιώνων: ότι για την αυτοσυνειδησία των Γουμενισσιωτών στο είναί τους το ιστορικό επί αιώνες έρρεε αίμα ελληνικό, βαπτισμένο και μυρωμένο στην κολυμβήθρα της Παναγίας η του ΑηΓιώργη.

Πριν από κείνην την ευλογημένη ιστορική κίνηση (όπως και μετά απ᾽ αυτήν στο Β Βαλκανικό και στον Α ΠΠ και στο Β ΠΠ), στην κοντινή και την ευρύτερη περιοχή, διαδραματίστηκαν αγώνες και αναφάνηκαν ηρωϊσμοί και συντελέστηκαν θυσίες. Έγιναν μάχες και προωθήσεις με εκατόμβες αξιΰμνητων ηρώων (είναι αυτά στα οποία δεν αρέσκεται και πολύ η εποχή μας να εστιάζει και να διδάσκεται). Όμως, κατά κυριολεξία, η Γουμένισσα ανέπνευσε τον αέρα της ελευθερίας ανεμπόδιστα πλέον με την έλευση του στρατού μας και την ειρηνική αλλαγή εξουσίας.

Ειδοποιήθηκε ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος ο μόλις ελευθερώσας τα Γιαννιτσά και, πριν την γενναία πορεία του στρατού μας προς την Θεσσαλονίκη, και με αποστολή τμημάτων της IVης και της VIIης μεραρχίας πρόλαβε την απελευθέρωση της Γουμένισσας από τους Τούρκους και κατ᾽ επέκταση την ελεύθερη δίοδο του Αξιού με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Δεν ήταν απλά ο τελικός Λόχος του Καπετανάκη που εισήλθε απελευθερωτής, αλλά ένας στρατηγικός συντονισμός κινήσεων, στον οποίο και πάλι επρώτευσε η πρωτοβουλία της τοπικής Κοινότητος! Κυριολεκτικά και δίκαια πρόλαβε ο στρατός μας! Κυριολεκτικά και δίκαια πρόλαβαν οι τότε Γουμενισσιώτες και δι᾽ αυτών όλη η Παιονία! 

Διότι έσπευδαν και οι Βούλγαροι (και οι Σέρβοι), με σκοπό να έχουν μερίδιο νομής. Τοιουτοτρόπως ευοδώθηκε εις τέλος αυτό το οποίο επιχειρήθηκε με τα κουκούλια επί αιώνες, κυρίως δε με τη ναοδόμηση του Αγίου Γεωργίου και την ανέγερση των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων, σε πείσμα μάλιστα κάθε αλλοειδούς εθνικής και θρησκευτικής προπαγάνδας [των Βουλγάρων με τα πιο απάνθρωπα μέτρα και με τη θρησκευτική Εξαρχία κατά του Πατριαρχείου· των ΡΚαθολικων με την Ουνία που δεν εισχώρησε στη Γουμένισσα σε αντίθεση προς το σημερινό Κιλκίς (!)]

Η περιοχή των Γιαννιτσών εκπορθήθηκε με επίθεση, η ελευθερία της Γουμένισσας αποκτήθηκε με την προσκληθείσα προνοητική είσοδο του στρατού μας.

Τι από τα δύο είχε περισσότερη αξία;

Και τα δύο. Το ένα απετέλεσε προϋπόθεση για το δεύτερο. Το δεύτερο σήμαινε επικύρωση και διεύρυνση και παγίωση του πρώτου.

Πριν 90 χρόνια η προνοητικότητα των δημογερόντων της Γουμένισσας απάλλασσε τον τόπο από κάθε ενδεχόμενο αντιδικίας και αιματηρών εκπορθήσεων, γλίτωσε τον τόπο απ᾽ αυτό που λίγο αργότερα επισυνέβη στο Ραβινέ και στο Σκρα και στο Κιλκίς-Λαχανά. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε οι μεγαλύτεροι, αλλά να το ζούμε και να το ξαναζούμε και με μιαν ευλογημένη μνημοσύνη και αξιόχρεω τιμή να το διδάσκουμε στην πράξη και να το εμπνέουμε στους νεότερους.

Η προνοητική και στιβαρή πρακτική των ωριμότερων μεταδίδεται ήρεμα και σταθερά στους νεότερους, ώστε να εμπεδώνεται εντελώς φυσικά παιδιόθεν ως συνειδητότητα, ως βίωμα και ως αυτονόητο δικαίωμα. Κι όταν μάλιστα συντελείται ως συμμετοχικός εορτασμός, με επιμερισμένους ρόλους μετοχής, μέσα κι από μεθόδους σύγχρονες διαδικτυακές, τότε εμφυτεύεται και εμπεδώνεται ως βιωματική ανάμνηση.

Η “ημέρα επίσημου τοπικού εορτασμού” δεν είναι παρελθοντισμός. Η αρχοντιά, η λεβεντιά και το φιλότιμο (αρετές που πάσχιζε να εμπνεύσει ένας επουράνιος δικός μας άνθρωπος, ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης) δεν είναι φυσικό ιδίωμα, αλλά επίκτητο. Απαραίτητο, για να νοηματοδοτεί την “τεχνητή ευφυΐα” του εκσυγχρονισμού και τις ισοπεδώσεις κάθε ιστορικής μειονεξίας. Αυτό δεν σημαίνει επιθετικότητα, αλλά συνετή διαχείριση των νέων δεδομένων, των ιστορικών προκλήσεων, των μεταβολισμών. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να μεταβολίζεται και να υποβαθμίζεται σε άβουλο εντολοδόχο και υποχείριο του παντοειδούς διεθνισμού. Διότι τότε χάνει τη στοιχειωδέστερη ανθρωπινή του ιδιότητα, την ελευθερία, την επιλογή, τον αυθορμητισμό, τη δημιουργικότητα.

Η τοπική επέτειος των “Ελευθερίων” τιμάται, για να τιμήσουμε όσους συνείργησαν στη διάσωση της ταυτότητός μας με εισφορά αίματος και με αντίσταση παιδείας και εθνικοπολιτιστικής διαφορότητος. Κυρίως όμως, για να θυμίσουμε στις συνειδήσεις μας οι μεγαλύτεροι και να αποδείξουμε εν τοις πράγμασι στους νεότερους τη σημασία της πνευματικής ταυτότητος και της πνευματικής αντιστάσεως που νοηματοδοτούν τη ζωή και την κοινωνία σε εποχές τρέχοντος ισοπεδωτισμού, με εκρήξεις πολέμων και εντάσεις στη Μεσόγειο, στο Αιγαίο, στη Βαλκανική, στη Συρία (και όχι μόνο). “Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία” θα μας συμβουλεύσουν όλοι οι προγενόμενοι, χάρη στους οποίους αναπνέουμε εμείς ελεύθεροι. Οφείλουμε, μέσα από τους επετειακούς συμβολισμούς, μέσα από τις ετήσιες ημέρες της λεβεντιάς, να αρχίσουμε να ξαναδιδάσκουμε τα παιδιά μας “την αρετήν και την τόλμην”.

Ο Θεός του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου και του αγίου Γεωργίου και η Παναγία μας η Γουμένισσα να ευλογούν κάθε συνεορταστή, να φωτίζουν τη νέα γενιά και να δίνουν ανάνηψη πίστης και δυναμισμού και προκοπής σε όλους.