Παίδευση και εκ-παίδευση

Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης
Δάσκαλος-συγγραφέας, πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Εκπαιδευτικών Σουηδίας και μέλος του Σύριζα-ΠΣ Κιλκίς
Παιδεία δεν είναι μόνον τα πτυχία μας. Είναι και η αισθητική μας. Είναι ο τρόπος που μιλούμε και υπάρχουμε. Είναι η νοοτροπία και η βιοτροπία μας. Τα όρια της ελευθερίας μας. Ο σεβασμός στη μάνα φύση. Παιδεία είναι η καθολική μας ολοκλήρωση. Η πνευματική και κοινωνική μας συγκρότηση. Η γαλούχησή μας σ’ ελεύθερο πολίτη, ικανό να παίρνει αποφάσεις που αφορούν την κοινωνία και τη δημοκρατία. Παιδεία είναι ο δρόμος που επέλεξε ο Ηρακλής, ο δρόμος της αρετής.

«Παιδεία είναι ν’ ανοίξεις τα παράθυρα της ψυχής να μπει μέσα της η ομορφιά του σύμπαντος κόσμου και της ύπαρξής σου. Είναι να μπολιάσεις ένα, μοναδικό κάθε φορά, άνθος με τις ιδιαιτερότητές του, στο μαγικό δέντρο της ζωής. Και αυτό ούτε είναι ούτε μπορεί να θεωρείται επάγγελμα. Τα παιδιά δεν είναι πελάτες προς ‘’εκγύμνασιν’’», γράφει ο Χρόνης Μίσσιος, στο βιβλίο «Το κλειδί είναι κάτω απ’ το γεράνι».

Τα σημερινά παιδιά το πρωί πάνε σχολείο και το απόγευμα κάνουν «ιδιαίτερα». Δεν υπάρχει κενός χρόνος για τις ανάγκες της παιδικής τους ηλικίας. Δεν έχουν την ευκαιρία για ομαδικά παιχνίδια, για συλλογικές δράσεις, για να συνεργάζονται ή να λύνουν τις μεταξύ τους διαφορές. Τα παιδιά αποκτούν τα γνωστικά τους εφόδια για ανώτερες σπουδές, μέσα από τους δρόμους μιας μορφωτικής μονομέρειας, σε βάρος της πνευματικής και ψυχικής τους καλλιέργειας.

Οι μαθητές είναι οι τροφοδότες λογαριασμοί για ξένες γλώσσες, για αθλήματα και για ορισμένα ιδιαίτερα μαθήματα. Η παιδεία των ημερών μας πλήττει πρώτα και κύρια τα παιδιά που προέρχονται από τα χαμηλά, οικονομικά στρώματα. Τα παιδιά από τζάκια μπορούν να σπουδάσουν σε όποια χώρα και πόλη της γης θέλουν. Αντίθετα τα φτωχόπαιδα, δεν μπορούν να σπουδάσουν ούτε καν σε γειτονική πόλη, αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα ενοίκια.

Για τη δευτέρα και τρίτη λυκείου το φροντιστήριο θεωρείται σημαντικότερο από το σχολείο. Όσο κερδίζει έδαφος η παραπαιδεία, άλλο τόσο χάνει η δημόσια παιδεία. Στη Σουηδία όπου έζησα κι εργάστηκα ως εκπαιδευτικός, δεν υπήρχαν φροντιστήρια. Και οι ξένες γλώσσες ήταν ενταγμένες στα σχολεία, και μάλιστα σε τρεις διαφορετικές κλίμακες δυσκολίας.

Η πολιτική που δεν ιεραρχεί τη δημόσια παιδεία ψηλά και δεν την χρηματοδοτεί αδρά, δεν αξιοποιεί τον νεανικό πλούτο της χώρας και δεν την πάει μπροστά. Άλλωστε, είναι γεγονός, ότι τις πρωτιές στις πανελλαδικές τις φέρνουν τα δημόσια σχολεία.

Όταν, λοιπόν, ο γονιός αρθεί στον παιδαγωγικό του ρόλο, όταν ο εκπαιδευτικός αντιληφθεί ότι αυτό που κάνει είναι λειτούργημα, όταν το βιβλίο αποτελεί το πρώτο ενδιαφέρον του μαθητή και το σχολείο στελεχωθεί και εξοπλιστεί από το απαραίτητο προσωπικό και  τα αναγκαία εποπτικά μέσα, για να προσφέρει στον μαθητή, όλα όσα εκείνος αναζητεί έξω από αυτό, τότε μόνο θα έρθει η πρόοδος.

Είτε σ’ αναγνωρισμένο κολέγιο του εσωτερικού σπουδάσει κανείς, είτε μερικά χιλιόμετρα από εδώ, σε κάποια «γειτονική» χώρα, κι αφήσει το συνάλλαγμά του εκεί, η διαφορά είναι μικρή, εξόν, κι αν η εκπαίδευση που θα πάρει σχετίζεται με την ελληνική γλώσσα, οπότε δεν ενδείκνυται η αλλοδαπή ως καλύτερη επιλογή. Χώρια που από οικονομικής η φοίτηση σε ξένη χώρα είναι πιο επιβαρυντική.

Το θέμα είναι επίκαιρο, τώρα, που η δεξιά κυβέρνηση έκλεισε σχολές και μείωσε τις θέσεις εισακτέων στα πανεπιστήμια. Πολλά νέα παιδιά ή θα αναγκαστούν να πάνε σε ιδιωτικά κολέγια, αν έχουν λεφτά, ή θα ξενιτευτούν. Η ταξικότητα της παιδείας άγγιξε το ζενίθ της με τα νέα πανεπιστημιακά μέτρα.

Το πρόβλημα είναι, όπως είπε ο πρόεδρος του Σύριζα-ΠΣ στη βουλή, «αν αυτός που παίρνει βαθμό δύο (2) γραφτεί σε ιδιωτικό κολέγιο και πάρει πτυχίο ισάξιο με το πτυχίο των Ελληνικών ΑΕΙ.

Η παίδευση στην οποία αναφερόταν παλιά ο Ισοκράτης στον «Πανηγυρικό» του, εξελίχθηκε σε εκ-παίδευση. Η πρόθεση «εκ» νοηματικά μας βγάζει εκτός δρόμου, όπως π.χ. στη λέξη εκ-δρομή ή στη λέξη οδός που με την πρόθεση «εκ» μπροστά γίνεται έξ-οδος. Εκτός δηλαδή της κανονικής οδού. Με δυο λόγια η εκπαίδευση έχασε το δρόμο της.

Εδώ και καιρό στον τόπο αυτό το παράλογο εκτόπισε το λογικό. Αυτοί που δεν εργάστηκαν ποτέ διαμορφώνουν το εργασιακό δίκαιο ψηφίζοντας το δεκάωρο για τους εργαζόμενους. Αυτοί που δεν πέρασαν τη βάσανο των πανελλαδικών εξετάσεων, γιατί σπούδασαν στο εξωτερικό, νομοθετούν για την παιδεία στη χώρα μας. Αυτοί που δεν έμαθαν να χωρίζουν το σιτάρι από το κριθάρι, γίνονται υπουργοί Γεωργίας. Κι αυτοί που δεν διδάχθηκαν το δίκαιο, ορίζουν την ισότητα! Ένας περίεργος νεποτισμός και ένας άδικος «ημετερισμός» (από το ημέτερος η λέξη) δηλητηριάζουν πολιτικά την Ελλάδα.