Σ. Παραστατίδης: Εμείς

Ο Στέφανος Παραστατίδης*  γράφει για την Δημοκρατία, την αντίθεση ανάμεσα στο "εμείς" και το "αυτοί" και γιατί η σοσιαλδημοκρατία αποκτά ξανά κομβικό ρόλο
Όταν μιλάμε για Δημοκρατία ή την επικαλούμαστε στον οδικό πολιτικό μας χάρτη, σημαίνει ένα πολίτευμα που εκφράζεται από το ‘’’εμείς’’ έναντι τού ‘’αυτοί’’. Αυτή είναι η ποιοτική διαφορά μίας προηγμένης δημοκρατίας έναντι των ατελών δημοκρατιών.

Το ‘’αυτοί’’ σημαίνει ότι κάποιοι αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς. Και όσο περισσότερο απομονωμένοι είναι οι πολίτες από τις αποφάσεις των ‘’επαγγελματιών της πολιτικής’’, τόσο απόμακροι γίνονται και επιλέγουν τη μη συμμετοχή (αποχή) ή την οργανωμένη αντίδραση υπό την καθοδήγηση ενός ικανού δημαγωγού.

Όσο περισσότερο αποφασίζουν ‘’αυτοί’’, τόσο τούτο συνεπάγεται κλειστούς πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς που υπηρετούν τους λίγους έναντι του όλου. Και αυτό έχει ως αντίκτυπο τη συνεχή αύξηση των ανισοτήτων η οποία κάποια στιγμή οδηγεί σε πολιτικό και οικονομικό αδιέξοδο, καθώς ένα πολύ μικρό ποσοστό σωρεύει όλο και περισσότερο πλούτο εξωθώντας ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό της βάσης στην ένδεια.

Είναι η στιγμή που το πολίτευμα αμφισβητείται και το κρίσιμο σημείο είναι αν θα ‘’εμπλέξεις’’ τους πολλούς στη λήψη των αποφάσεων ‘’ανοίγοντας’’ τους θεσμούς ή αν προκύψει ως λύτρωση μία αυταρχική πρόταση που δεν θα σέβεται τους κανόνες της δημοκρατίας αλλά θα υπόσχεται μία αναδιανομή που θα αίρει ανισότητες καταλύοντας τους κανόνες της δημοκρατίας.

Είναι σχεδόν μηχανική αυτή η πορεία, η οποία μπορεί να επαναλαμβάνεται σε κύκλους, μπορεί και όχι, ανάλογα με την ικανότητα της εκάστοτε ηγεσίας.

Η πανδημία δρα ως επιταχυντής ανάδειξης και αύξησης των ανισοτήτων της παγκόσμιας κοινότητας και σίγουρα θα μας φέρει σε πολλά διλήμματα ως προς τα πολιτεύματα. Μάλιστα, τα επιτεύγματα αυταρχικών καθεστώτων ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας, όπως και η ασφάλεια που θα προσφέρουν απλόχερα έναντι δημοκρατικών ανταλλαγμάτων θα δημιουργήσουν ένα νέο δέλεαρ για τον πολίτη που δυσκολεύεται να τα βγάλει πέρα.

Ο 21ος αιώνας θα περιέχει μία σύγκρουση πολιτευμάτων και τα επιτυχημένα ή αποτυχημένα παραδείγματα θα ορίσουν το δικό μας μέλλον. Κάπως έτσι συνέβη και στην Ευρώπη του 20ου αιώνα, όπου χώρες όπως η Σουηδία έγιναν παράδειγμα και μάς έδειξαν το μέλλον. Η δημιουργία συνδικάτων, η συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων, το ‘’εμείς’’ με λιγότερα βήματα προς τα εμπρός αλλά με περισσότερους τους συμμετέχοντες στην κοινή πορεία, ήταν ο βασικός κορμός που στέριωσε τη δημοκρατία και δημιούργησε ένα παράδειγμα.

Αυτός είναι και ο λόγος που η σοσιαλδημοκρατία αποκτά ξανά κομβικό ρόλο στην ιστορία. Διότι απαιτείται κεντρικός σχεδιασμός, από ένα κράτος σε νέο ρόλο, ένα κράτος που δεν θα ελέγχει τους πολίτες αλλά θα θωρακίζει θεσμικά τα δικαιώματά τους και θα τους δίνει ίσες ευκαιρίες αλλά και πολλές δεύτερες ή τρίτες ευκαιρίες, πάντα στη λογική της συμπερίληψης (να μη μείνει κανένας πίσω).

Χθες, συζητούσα με έναν βοσκό. Μένει σε ένα χωριό του νομού μας με 10 σπίτια στο οποίο μάλιστα ζούσε μόνος για κάποια χρόνια και εξαιτίας της παρουσίας του, μετεγκαταστάθηκαν ξανά κάποιες οικογένειες. Μου είπε χαρακτηριστικά σε μία φράση όσα θέλω να πω σε αυτό το κείμενο: το κράτος είναι ο εχθρός μου. 

Και μου ζήτησε να τον υπερασπιστώ, λέγοντας πως αν μιλήσω και για αυτόν και με βλέπει από την τηλεόραση, μπορεί να μην ακούγεται μέχρι τα αυτιά μου αλλά αυτός θα με χειροκροτά. Είναι η πιο ενδιαφέρουσα περιγραφή του ‘’εμείς’’.

Και σε αυτή την περίπτωση, το ‘’εμείς’’ σημαίνει ξανά αποκέντρωση της εξουσίας. Δεν είναι, λοιπόν, η λύση ο συγκεντρωτισμός ή το πολυδιαφημιζόμενο επιτελικό κράτος έναντι των υπαρχόντων αλλά και των υπό έλευση ανισοτήτων. 

Δεν έχει να κάνει με την top-down λήψη και εκτέλεση των αποφάσεων η υπεράσπιση του πολιτεύματος αλλά με τη δυνατότητα της συναπόφασης, της εμπλοκής, της αίσθησης ότι αυτή η χώρα είμαστε εμείς. 

Για παράδειγμα, ο βοσκός στο απομονωμένο χωριουδάκι αυτό χρειάζεται, να ακουστεί η φωνή του. Αυτό όμως χρειάζεται η ίδια η δημοκρατία. Δεν μένει παρά να τα βρουν.

* Στέφανος Παραστατίδης: Ιατρός, Γραμματέας Οργανωτικού ΚΙΝΑΛ, Πολιτευτής νομού Κιλκίς