11/11/2019: 101 χρόνια μετά...

Του Γιάννη Σιταρίδη (Κείμενο, φωτογραφίες)
11-11-1918
Η Γερμανική αντιπροσωπεία υπογράφει την άνευ όρων παράδοσή της στο σιδηροδρομικό σταθμό Ρετόντ, στο δάσος της Κομπιέν, στο σιδηροδρομικό βαγόνι όπου ο Γάλλος στρατηγός Φος είχε το στρατηγείο του. 
Ο Α' παγκόσμιος πόλεμος έχει λήξει.

Εκατομμύρια τα θύματα. Μεταξύ αυτών, οι άμαχοι.
Θύματα που προέρχονται όχι απαραίτητα από πολεμικές συρράξεις, αλλά από εκτοπισμούς, καταρρεύσεις καθεστώτων, εμφυλίους, γενοκτονίες.

Ένας πόλεμος που σηματοδότησε ουσιαστικά τη χάραξη των σύγχρονων συνόρων των νέων κρατών που δημιουργήθηκαν από την κατάλυση των αυτοκρατοριών (Αυστροουγγαρία, Τσαρική Ρωσία, Οθωμανική Αυτοκρατορία), ένας πόλεμος που αναδόμησε τις κοινωνίες που για τέσσερα χρόνια συστηματικά κατέστρεφε.

Ένας πόλεμος που στιγματίστηκε και από μια τεραστίων διαστάσεων γενοκτονία, αυτή των Αρμενίων. Ενάμιση εκατομμύριο, τα θύματα αυτής. Άνευ λόγου απώλειες ενός και μισού εκατομμυρίου. Ή μήπως με λόγο; 

Ο εκτουρκισμός της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και η αναγκαιότητα ύπαρξης εσωτερικών εχθρών (χριστιανοί) που επέφερε και την ολοκληρωτική εξόντωσή τους, ίσως να είναι ένας από αυτούς.

Ένας πόλεμος που ξεκίνησε ως μια μεταξύ δυο χωρών αντιπαράθεση (Αυστροουγγαρία – Σερβία) και έλαβε τελικά παγκόσμιες διαστάσεις. Που με το ζόρι και με το έτσι θέλω ενέπλεξε στο στίβο μάχης όλα τα δύσμοιρα μικρά κράτη συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας. Που με το ζόρι ενέπλεξε και τους κακόμοιρους υπηκόους των χωρών αποικιών των Μεγάλων Δυνάμεων.

Οι αρχές του προηγούμενου αιώνα και η εκβιομηχανοποίηση του, δημιούργησε νέες ανάγκες, νέες προκλήσεις. Η ενέργεια αποτέλεσε το μεγάλο δέλεαρ. Οι ενεργειακοί πόροι κατά πολλούς ήταν το μήλο της έριδος. Το κάρβουνο και ο άνθρακας θα υποκαθιστούνταν νομοτελειακά από το πετρέλαιο. Ο χάρτης με τις ζώνες επιρροής έπρεπε να αλλάξει. Και άλλαξε αφενός, ποτίστηκε με αίμα αφετέρου. 

Πολύ αίμα

Άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από σφαίρα, θραύσμα, αέριο μουστάρδας, δυσεντερία... Μια ζωή που δεν θεωρούνταν περισσότερο πολύτιμη από τη ζωή ενός εντόμου. Μια ζωή που η απώλεια της δεν σήμαινε πολλά για τους στρατηγούς “χασάπηδες” του μετώπου, σήμαινε πάρα πολλά όμως για τους τους οικείους των νεκρών, τους γονείς, τους συγγενείς, τους συζύγους, τους εραστές, τους φίλους.

Άνθρωποι που δεν τους χώριζε ποτέ τίποτα, ποτίστηκαν με μίσος ο ένας για τον άλλον και αλληλοσφάχτηκαν, παρασυρόμενοι σε μια δίνη έχθρας και αντιπαράθεσης, που τέσσερα χρόνια μετά το μόνο που άφησε ήταν ένα νεκρό τοπίο, μια νέα γη και εκατομμύρια ψυχές λιγότερες πάνω σε αυτήν. 

Έχω επισκεφτεί πολλούς τόπους μνήμης. Κοιμητήρια, μνημεία, μουσεία.
Παντού νεκροί. Και μνήμες, μνήμες πολέμου. 

Παντού σε όλο τον κόσμο μπορεί να συναντήσει ο καθένας τόπους μνήμης. Ογκώδη λαμπερά καλαίσθητα μνημεία, τύμβοι, παπαρούνες παντού, σταυροί, λουλούδια, κοιμητήρια καταπράσινα, υπερπεριποιημένα, έργα τέχνης εμπνευσμένα από την απώλεια του θανάτου και τις προεκτάσεις αυτής.

Και το ερώτημά μου να παραμένει πάντα αναπάντητο. Γιατί όλο αυτό; Για ποιο λόγο ο Σενεγαλέζος Bouroufala Ali να αφήσει πιθανότατα από τύφο την τελευταία του πνοή στη Θεσσαλονίκη κάπου στο 1917 και η σωρός του να κείτεται στο Συμμαχικό κοιμητήριο Zeitenlik. 

Για ποιο λόγο ο οπλίτης Άγγλος, W.H.Tranter στα 22 του να χάσει τη ζωή του και να αναπαύεται στο Πολύκαστρο; Τι είχε να χωρίσει με το Βούλγαρο που πιθανόν αντιμετώπιζε; Ποιος θα μου απαντήσει τεκμηριωμένα τι είχαν να χωρίσουν αυτοί οι άνθρωποι από τους “εχθρούς” τους;

11-11-1918

Εκατό και ένα ακριβώς χρόνια μετά. Ο κόσμος δεν έχει γίνει καλύτερος. Η ιστορία πάλι ακολουθεί μια κυκλική πορεία και επανέρχεται πιθανά στο σημείο εκκίνησης.
Όχι δεν θα ευχηθώ τίποτα κλείνοντας. Μόνο αυτό...

Δεν θέλω να σκοτωθούν για να τους μνημονεύουν. Θέλω να ζήσουν κι ας μην τους μνημονεύσει ποτέ κανείς.

* ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΓΝΩΜΗΣ

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Facebook

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Twitter

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Pinterest

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Google+

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Dailymotion

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Youtube