Κοιτάσματα βασικών και πολύτιμων μετάλλων στο Κιλκίς

Εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο

του Ανανία Τσιραμπίδη, 
Ορυκτολόγου-Κοιτασματολόγου
Ομοτίμου Καθηγητή Α.Π.Θ.
Οι ορυκτές ύλες είναι πλουτοπαραγωγικές πηγές. Είναι εξίσου σημαντικές µε τις εύφορες πεδιάδες, τα πυκνά δάση, τα αλιεύματα των θαλασσών και τις καθαρές ακρογιαλιές. Η εξορυκτική δραστηριότητα πρέπει να είναι βιώσιμη, γι’ αυτό πρέπει να γίνεται ορθολογική εκμετάλλευση. Η πλήρης απαγόρευση κάθε εξορυκτικής δραστηριότητας είναι αντισυνταγματική.
Tα πιθανά και βέβαια αποθέματα των περισσότερων από τους ορυκτούς πόρους της Ελλάδος είναι άγνωστα, αφού απουσιάζουν οι λεπτομερείς έρευνες (π.χ. γεωτρήσεις, ορυκτολογικές και χημικές αναλύσεις κ.ά.). Επιπλέον, δεν υπάρχουν πρόσφατες μελέτες εκμεταλλευσιμότητας και βιωσιμότητας αυτών των αποθεμάτων σε χρόνο συγκεκριμένο που θα παίρνουν υπόψη όλες τις μεταβλητές παραμέτρους όπως κόστος εξόρυξης και επεξεργασίας, διεθνείς αγορές, νομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και κυβερνητικούς παράγοντες κ.ά. 

Όμως χρησιμοποιώντας τον Κώδικα PERC που από το 2008 έχει καθιερωθεί στην Ε.Ε., μπορούμε να εκτιμήσουμε τα ενδεικτικά αποθέματα των ορυκτών πόρων μας και την αξία τους. Σύμφωνα λοιπόν με δημοσιευμένες εργασίες ειδικών επιστημόνων, καθώς και τα διαθέσιμα στοιχεία στις ηλεκτρονικές σελίδες των μεταλλευτικών εταιριών, η συνολική αξία όλων των ορυκτών πόρων της Ελλάδος υπολογίζεται σε 1,5 τρισεκ. €. Το 1,36 τρισεκ. € αυτών ανήκει στους ενεργειακούς ορυκτούς πόρους (π.χ. λιγνίτες, φυσικό αέριο, πετρέλαιο), τα 80 δισεκ. € στους μεταλλικούς ορυκτούς πόρους και τα 60 δισεκ. € στα βιομηχανικά ορυκτά και πετρώματα. 

Επομένως, τα έσοδα της χώρας μόνο από την ορθολογιστική εκμετάλλευση αυτών των πόρων μπορούν να μειώσουν σημαντικά ή ακόμη και να αποσβέσουν σε χρονικό ορίζοντα 20-25 ετών το συνολικό χρέος της (360 δισεκ. €). Αυτό το συμπέρασμα ενισχύεται και από το ότι η τιμή ενός επεξεργασμένου ορυκτού ξεπερνά σε πολλές περιπτώσεις και το 20πλάσιο της τιμής του ακατέργαστου. Έτσι, καθετοποιημένες μονάδες εξόρυξης και επεξεργασίας, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα παραγωγής τελικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, θα συμβάλλουν πολύ πιο σύντομα στην εξάλειψη αυτού του χρέους και επομένως στη ραγδαία ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας.

Τα πιθανά και ενδεικτικά αποθέματα των μεταλλικών ορυκτών πόρων της Ελλάδος που σήμερα εκμεταλλεύονται, αλλά και εκείνοι οι πόροι που παρουσιάζουν καλές προοπτικές εκμετάλλευσης, μαζί με την ακαθάριστη αξία τους, παρουσιάζονται στους πίνακες 1, 2 και 3. Τα δεδομένα προέρχονται από τον Κώδικα PERC, από τις ετήσιες δημόσιες εκθέσεις εκτεθειμένες στους διαδικτυακούς τόπους των εταιριών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, από δημοσιεύματα του τύπου και από ειδικές επιστημονικές εκθέσεις. Στο σχήμα 1 παρουσιάζονται οι περιοχές των σημαντικότερων μεταλλικών ορυκτών πόρων της Ελλάδος.

Στους πίνακες 1 και 2 δεν περιλαμβάνονται τα αντίστοιχα αποθέματα της ΠΕ Κιλκίς, επειδή απαιτούνται λεπτομερέστερες έρευνες για την τελική εκτίμησή τους. Όμως στον πίνακα 3 γίνεται μια πρώτη αριθμητική απεικόνιση των μεταλλικών κοιτασμάτων της ΠΕ με ενδεικτική συνολική αξία περίπου 20 δισεκ. €, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος να γνωρίζει τη δυναμική που παρουσιάζει η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της.

Από το τέλος του 2011 η Καναδική μεταλλευτική εταιρία Eldoradogold (η οποία λειτουργεί μεταλλεία χρυσού στην Τουρκία, Κίνα και Βραζιλία) μετά από διεθνείς διαγωνισμούς, έχει αποκτήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των μεταλλείων της Χαλκιδικής και Έβρου. Αυτή η εταιρία θα συνεχίσει την παραγωγή συμπυκνωμάτων σφαλερίτη και γαληνίτη στη Χαλκιδική, αλλά και του χαλκού, αργύρου (ασημιού) και χρυσού στη Χαλκιδική και Έβρο που αναμένονται το 2015. 

Τα σημαντικότερα μεταλλικά κοιτάσματα της ΠΕ Κιλκίς
Τα κοιτάσματα χαλκού/χρυσού των περιοχών Βάθης-Γερακαριού-Αντιγόνειας και Ποντοκερασιάς είναι πορφυρικού τύπου. Κατά το ΙΓΜΕ (περιφερειακή μονάδα Κεντρικής Μακεδονίας) τα πιθανά αποθέματα κοιτασμάτων στην πρώτη περιοχή είναι 28 εκατ. τόνοι με 112.000 τόνους χαλκού (Cu) (περιεκτικότητα 0,4% σε χαλκό) και 25,2 τόνους χρυσού (Au) (0,810 εκατ. ουγκιές) (περιεκτικότητα 0,9 g/t σε χρυσό). 

Η ακαθάριστη αξία αυτών των μετάλλων είναι 1,88 δισεκ. €. Τα ενδεικτικά αποθέματα της ίδιας περιοχής είναι 180 εκατ. τόνοι με περιεκτικότητες μετάλλων περίπου ίδιες και δυνατότητα απόληψης 720.000 τόνων χαλκού και 162 τόνων χρυσού (5,209 εκατ. ουγκιές) και ακαθάριστη αξία αυτών των μετάλλων 11,75 δισεκ. €. Τα ενδεικτικά αποθέματα της Ποντοκερασιάς είναι 50 εκατ. τόνοι με δυνατότητα απόληψης 300.000 τόνων χαλκού και 50 τόνων χρυσού (1,608 εκατ. ουγκιές) και ακαθάριστη αξία αυτών των μετάλλων 4,12 δισεκ. € (Πίν. 3).

Κατά το ΙΓΜΕ στην περιοχή Πολυκάστρου-Σκρα τα πιθανά αποθέματα των βασικών και πολύτιμων μετάλλων περιλαμβάνουν: 4,7 εκατ. τόνους σουλφιδίων με 7,7% ψευδάργυρο+μόλυβδο (Zn+Pb), που περιέχουν 172.000 τόνους Zn, 113.000 τόνους Pb και 80 τόνους (2,572 εκατ. ουγκιές) αργύρου (Ag). Τα ενδεικτικά αποθέματα αυτών των σουλφιδίων είναι 12 εκατ. τόνοι με τις παραπάνω αναφερόμενες περιεκτικότητες μετάλλων. Επιπλέον στην ίδια μεταλλευτική περιοχή έχουν εντοπιστεί ενδεικτικά αποθέματα μολυβδαινίου αξίας 0,2 δισεκ. € (Πίν. 3).

Οι αποθέσεις του Γαλλικού ποταμού υπήρξαν τα μοναδικά χρυσοφόρα κοιτάσματα τα οποία εκμεταλλεύθηκαν τον περασμένο αιώνα. Κατά την περίοδο 1953-1960 απολείφθηκαν 1355 kg χρυσού.

Η συνολική αξία των πιθανών και ενδεικτικών αποθεμάτων των βασικών και πολύτιμων μετάλλων της ΠΕ Κιλκίς είναι περίπου 20 δισεκ. €.

Τον Ιούλιο του 2012 η εταιρία «ΑΚΤΩΡ» κέρδισε την πρώτη φάση του διεθνούς διαγωνισμού για την ολοκλήρωση των ερευνών στη μεταλλευτική περιοχή Βάθης-Γερακαριού-Αντιγόνειας (91 χιλ. στρέμματα). Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, θα πρέπει να ολοκληρώσει τις έρευνες στο συγκεκριμένο Δημόσιο Μεταλλευτικό Χώρο (ΔΜΧ) κι αν επιβεβαιωθεί η παρουσία εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων χαλκού και χρυσού, τότε είναι υποχρεωμένη να καταθέσει το επενδυτικό σχέδιο, καθώς και τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που ο Μεταλλευτικός Κώδικας επιβάλλει.

Τα σημαντικότερα κριτήρια επιλογής ενός πλειοδότη θα είναι το επιστημονικά τεκμηριωμένο και τεχνικά υλοποιήσιμο ερευνητικό πρόγραμμα και η μέγιστη αξιοποίηση του κοιτάσματος με όρους βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή με χρήση των βέλτιστων τεχνικών απόληψης και με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον.

Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού θα προβλέπονται πολλές ασφαλιστικές δικλείδες τόσο για την οικονομική αφερεγγυότητα της εταιρίας που θα επιλεχθεί πλειοδοτώντας, όσο και για τη μη τήρηση των όρων της ΜΠΕ.

Αν για οποιοδήποτε λόγο η εταιρία πτωχεύσει και αποχωρήσει θα εκπέσουν οι εγγυητικές επιστολές της όπως προβλέπεται στη σύμβαση. Εκτιμώ πως οι διεθνείς εξορυκτικές εταιρίες που θα ενδιαφερθούν θα είναι οικονομικά πολύ ισχυρές. Εξάλλου αυτό θα διαπιστωθεί από την επιτροπή αξιολόγησης του ΥΠΕΚΑ.

Θα συγκροτηθεί ειδική επιτροπή παρακολούθησης και ελέγχου από επιστήμονες που θα επιλέξει η τοπική κοινωνία.

Πιθανές επιπτώσεις
-  Για την περιοχή Βάθης-Γερακαριού-Αντιγόνειας κρίνεται καταλληλότερη η μέθοδος flash smelting (ακαριαία τήξη) για την ανάκτηση του χαλκού και χρυσού. Αυτή είναι η πλέον έγκυρη μεταλλουργική μέθοδος για την απόληψη χαλκού και άλλων ευγενών μετάλλων. Παγκοσμίως βρίσκει εφαρμογή σε περισσότερα από 50 εργοστάσια, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί την αποκλειστική τεχνολογία για την παραγωγή χαλκού. Η Φιλανδική εταιρία Outotec κατέχει την τεχνογνωσία και παρέχει τον εξοπλισμό. Στο Κιλκίς δεν προβλέπεται χρήση κυανιούχου νατρίου, για την παραγωγή του συμπυκνώματος χαλκού/χρυσού.
-  Δεν θα υπάρξει όξινη απορροή, αφού τα μητρικά πετρώματα δεν είναι μικτά θειούχα, αλλά πορφυρικά.
-  Τα στερεά σωματίδια και τα τοξικά αέρια που δημιουργούνται κατά την επεξεργασία θα καθηλώνονται με ειδικά φίλτρα και δεν θα διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα.
-  Η επιβάρυνση από την ηχορύπανση, εξαιτίας της λειτουργίας των μηχανημάτων αλλά και των οχημάτων θα είναι ασήμαντη, αφού τα σημαντικότερα τμήματα της μονάδας που εκλύουν τέτοιους θορύβους θα κατασκευαστούν μακριά από οικισμούς.
-  Οι αναγκαίες ποσότητες νερού θα εξασφαλίζονται από ξεχωριστές γεωτρήσεις της εταιρίας. Το 80% αυτής της ποσότητας θα ανακυκλώνεται. Επομένως, δεν πρόκειται να συμβεί στέρηση νερού.
-  Σε κάθε περιοχή εξόρυξης θα εφαρμόζεται η παράλληλη αποκατάσταση. Με την ολοκλήρωση του επενδυτικού σχεδίου, θα παραδοθεί στην τοπική κοινωνία ολόκληρη η περιοχή πλήρως αποκαταστημένη και πληρέστερη σε πυκνότητα και ποικιλία βλάστησης, αφού η αποκατάσταση θα γίνεται με την καθοδήγηση ειδικών επιστημόνων.
-  Δεν θα γίνουν απαλλοτριώσεις οικισμών. Οι περισσότερες εργασίες εξόρυξης θα εκτελούνται υπόγεια.

Τα οφέλη από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων χαλκού-χρυσού Κιλκίς
· Δεν θα χαθεί καμία άλλη θέση εργασίας στην ΠΕ Κιλκίς. Απεναντίας όπως συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις θα δημιουργηθούν επιπλέον τριπλάσιες έως τετραπλάσιες θέσεις από παράλληλες υποστηρικτικές εργασίες. Σε πλήρη ανάπτυξη του επενδυτικού σχεδίου η εταιρία θα απασχολεί περίπου 500 εργαζόμενους. Σε ότι αφορά τις θέσεις που υποτίθεται ότι θα χαθούν, δεν υπάρχει καμία έρευνα ή μελέτη που να αποδεικνύει ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα θα θέσει σε κίνδυνο ή θα καταστρέψει έστω και μια θέση εργασίας άλλου τομέα της οικονομίας.

· Το ελάχιστο εγγυημένο ετήσιο μίσθωμα κατά τη διάρκεια των ερευνητικών εργασιών θα είναι από 20.000 € (1ο έτος) έως 180.000 € (3ο έτος). Όμως κατά την περίοδο της εξόρυξης και εκμετάλλευσης του κοιτάσματος προβλέπεται ελάχιστο εγγυημένο ετήσιο μίσθωμα που θα ξεκινάει από περίπου 200.000 € (1ο έτος) και θα φτάνει τα 5.500.000 € (5ο έτος), όπου και θα σταθεροποιηθεί στη συνέχεια. Αυτά τα μισθώματα προβλέπονται από μαθηματικές εξισώσεις που στηρίζονται στις μέσες τριμηνιαίες χρηματιστηριακές τιμές των μετάλλων.

· Επιπλέον, η εταιρία θα καταβάλλει στο Δημόσιο τους φόρους που θα αναλογούν στις παραγόμενες ποσότητες συμπυκνωμάτων των μετάλλων (20%).

· Επίσης, το Δημόσιο έχει το δικαίωμα επιβολής ειδικών διαβαθμισμένων τελών.

· Κατά τη διάρκεια λειτουργίας της μονάδας (περίπου 30 χρόνια) το Ελληνικό Δημόσιο θα εισπράξει τουλάχιστον 3 δισεκ. €, με βάση τις ισχύουσες διεθνείς χρηματιστηριακές αξίες των μετάλλων χαλκού και χρυσού.

· Από τους μισθούς των εργαζόμενων η τοπική κοινωνία θα ωφεληθεί τουλάχιστον κατά 150 εκατ. €, στο ίδιο χρονικό διάστημα. Εκτιμώ πως θα προσληφθούν 100 άτομα κατά την έναρξη, ενώ σε πλήρη ανάπτυξη θα εργάζονται 500 άτομα. Βέβαια, καμία επένδυση δεν θα λύσει οριστικά το πρόβλημα της ανεργίας στην περιφέρεια Κιλκίς, θα το καταπολεμήσει όμως σημαντικά.

· Στα αντισταθμιστικά οφέλη της τοπικής κοινωνίας περιλαμβάνονται:

· Α. Εκπαιδευτικές, πολιτιστικές ή αθλητικές δράσεις (π.χ. χορήγηση υποτροφιών, ενίσχυση πολιτιστικών και αθλητικών σωματείων, κατασκευή γηπέδων αθλοπαιδιών, παιδικών χαρών ή πάρκων κ.ά.).

· Β. Πρόσθετες περιβαλλοντικές δαπάνες, εκτός των προβλεπόμενων στη ΜΠΕ (π.χ. διάνοιξη και χαλικόστρωση γεωργικών δρόμων, αναδασώσεις με διαδρόμους περιπάτου, κατασκευή προστατευτικών αγωγών ή υδατοδεξαμενών κ.ά.).

· Προβλέπεται διάθεση στο Δήμο Κιλκίς του 20% των εσόδων του Δημοσίου από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων.


Τι είδους ανάπτυξη θέλουμε;
· Το Ελληνικό Δημόσιο έχει απώλεια εσόδων κάθε χρόνο από το λαθρεμπόριο καυσίμων (περίπου 1 δισεκ. €), από το παραεμπόριο κινέζικων προϊόντων (περίπου 5 δισεκ. €) και από τη φοροδιαφυγή (τουλάχιστον 30 δισεκ. €). Να φροντίσει να εισπράξει αυτά και να απαγορεύσει την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου. Υπάρχουν δεκάδες άλλες περιπτώσεις που το Ελληνικό Κράτος αδυνατεί να εισπράξει τους νόμιμους φόρους. Τι σημαίνει όμως η άποψη αυτή; Ότι αν τα κατάφερνε τέλεια δεν θα έπρεπε να αξιοποιήσει τον ορυκτό πλούτο του; Το επιχείρημα είναι πολύ άστοχο.

· Σήμερα, λειτουργούν περίπου 460 χρυσωρυχεία σε όλο τον κόσμο, τα μισά των οποίων σε αναπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες χώρες. Στην Ευρώπη λειτουργούν 18 μεταλλεία χρυσού (κυρίως στη Σουηδία και Φιλανδία). Περίπου οι μισές μονάδες χρησιμοποιούν κυανιούχο νάτριο (NaCN). Από το σύνολο της παγκόσμιας πα­ραγωγής αυτού (1.300.000 τόνοι/έτος) το 13% χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία χρυσού και αργύρου. Το υπόλοιπο NaCN (87%) χρησιμοποιείται σε χημικές βιομηχα­νίες και σε επιμεταλλώσεις.

· Δεν έχει παρατηρηθεί καμία ανεπανόρθωτη καταστροφή του περιβάλλοντος. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις μετά τα έργα αποκατάστασης γίνεται καλύτερο. Η ρύπανση του εδάφους, των υδροφόρων οριζόντων και του αέρα είναι επικίνδυνη για τους ζώντες οργανισμούς, μόνο όταν συμβεί ατύχημα.

· Η εξόρυξη χρυσού με τις εξαιρετικά βλαπτικές για το περιβάλλον συνέπειες είναι απόδειξη πνευματικής υστέρησης του ανθρώπου. Η άποψη αυτή είναι πολύ μειωτική για τους Έλληνες, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Άραγε την ίδια άποψη είχαν και οι αρχαίοι πρόγονοί μας;

· Να μην εξορύξουμε ποτέ τα αποθέματα των βασικών και πολύτιμων μετάλλων μας, επειδή είναι μηδαμινά σε σχέση με τα παγκόσμια. Δεν είναι ατυχές το επιχείρημα αυτό;

· Το πρότυπο ζωής που ακολουθεί η σημερινή ανθρωπότητα δεν είναι σωστό. Να συμφωνήσω κι εγώ. Αλλά ποιες από τις σημερινές ανέσεις μας μπορούμε να στερηθούμε;

Το ηλεκτρικό φως; Το αυτοκίνητο; Την τηλεόραση; Τον υπολογιστή;Το κινητό τηλέφωνο;

· Όλες οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προβλέπουν λεπτομερώς την εγκατάσταση και λειτουργία των εξορυκτικών μονάδων, καθώς και τη σταδιακή αποκατάσταση του τοπίου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ανεξέλεγκτα και χωρίς επιστημονική δεοντολογία και σεβασμό προς το περιβάλλον, εκμεταλλευόμαστε τους αναγκαίους πόρους.

· Εφόσον τηρούνται όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τους όρους των διαγωνισμών και τις ΜΠΕ, δεν θα υπάρξουν επιπτώσεις στην πρωτογενή και δευτερογενή γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Δεν πλήττεται από τη μεταλλευτική δραστηριότητα κανένας κλάδος της γεωργοκτηνοτροφίας με βάση τα μέχρι σήμερα γνωστά επιστημονικά δεδομένα. Αντίθετα, υπάρχουν στοιχεία και μελέτες που τεκμηριώνουν επίδραση της χρήσης τοξικών φυτοφαρμάκων, αλλά και της αστικής ρύπανσης.

· Στο νέο Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών που ισχύει από τον Ιούνιο του 2011 έχουν ενσωματωθεί οι αυστηρότεροι όροι προστασίας του περιβάλλοντος της Ε.Ε. για την εξόρυξη και επεξεργασία κάθε μορφής κοιτάσματος.

· Η λειτουργία των λιγνιτωρυχείων στις περιοχές Πτολεμαϊδας και Φλώρινας προκαλεί σημαντικές επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στην υγεία των κατοίκων ιδιαίτερα εκείνων που εργάζονται στις αντίστοιχες μονάδες. Όμως από την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια ωφελούνται όλοι οι Έλληνες και ενισχύεται σημαντικά η Εθνική οικονομία, αφού δεν εισάγουμε τις αναγκαίες ποσότητες πρώτων υλών, για ίση ηλεκτροπαραγωγή (περίπου το 48% του συνόλου).

· Η λειτουργία της εξέδρας άντλησης αερίου και πετρελαίου στον Πρίνο Θάσου από το 1981 δεν δημιούργησε κανένα πρόβλημα στην τουριστική ανάπτυξή της ούτε και μόλυνε τη θάλασσα. Αντίστοιχες εξέδρες προβλέπεται να στηθούν τα επόμενα χρόνια κυρίως σε θαλάσσιες περιοχές της χώρας. Να μην αξιοποιήσουμε λοιπόν αυτόν το σημαντικό πλούτο, επειδή υπάρχει πιθανότητα ατυχήματος και σημαντικής επίπτωσης στο περιβάλλον;

· Η κατασκευή της περιφερειακής οδού στη Θεσσαλονίκη συνάντησε σθεναρές αντιδράσεις από οικολογικές οργανώσεις, επειδή πραγματικά καταστράφηκε τμήμα του περιαστικού δάσους. Μπορεί να σκεφθεί κάποιος από μας τι θα συνέβαινε σήμερα αν δεν υπήρχε; Αντίστοιχες αντιδράσεις υπήρξαν και κατά την χάραξη/κατασκευή της Εγνατίας Οδού, αλλά και της Αττικής Οδού. Περιβαλλοντικές ευαισθησίες πρέπει να έχουμε όλοι, ταυτόχρονα όμως πρέπει να δίνουμε λύσεις που θα διευκολύνουν και βελτιώνουν τη ζωή μας. Για το συμφέρον λοιπόν τόσο της τοπικής κοινωνίας όσο και όλης της χώρας πρέπει να αναζητούνται λύσεις κοινά αποδεκτές.

· Για τους καταγόμενους από τις Περιφερειακές Ενότητες Χαλκιδικής, Κιλκίς, Ροδόπης και Έβρου είναι πολύ προσβλητική η άποψη ότι είναι ικανοί μόνο ως ανειδίκευτοι εργάτες. Υπάρχουν ικανότατοι και διάσημοι επιστήμονες καταγόμενοι από τις παραπάνω ΠΕ που διαπρέπουν τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος.

· Ας απαντήσει κάποιος ευθέως αν η εγκατάσταση ποικίλων μονάδων στις βιομηχανικές περιοχές Νέας Σάντας και Σταυροχωρίου, οι οποίες δυνητικά μπορεί να επιβαρύνουν το περιβάλλον, ωφέλησαν τις τοπικές κοινωνίες και βελτίωσαν το εισόδημα των εργαζόμενων ή όχι.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιπτώσεων στο περιβάλλον από τη λειτουργία εξορυκτικών μονάδων σε ορισμένες χώρες του κόσμου, ακόμη και ανεπτυγμένες. Όμως βιομηχανικά ατυχήματα με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα συμβαίνουν σε άλλους τομείς, χωρίς βέβαια να το επιθυμούν οι εταιρίες ούτε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.

Υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης και συνειδητή διαστρέβλωση ορισμένων ζητημάτων από αυτοαναγορευμένους ειδικούς. Η πρότασή τους για παντελή απαγόρευση της εξόρυξης του ορυκτού πλούτου είναι αντισυνταγματική. Δυστυχώς υποστηρικτές αυτής της άποψης είναι και ορισμένοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και μάλιστα γεωλόγοι. Τότε τι λόγο ύπαρξης έχουν όλες οι θετικές επιστήμες σε όλο τον κόσμο, αφού η εργασία των πτυχιούχων τους επιβαρύνει το περιβάλλον; Να μείνουν δηλαδή μόνον οι ανθρωπιστικές επιστήμες; Επιθυμούμε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου ή όχι; Να ακούσουμε εναλλακτικές προτάσεις, χωρίς όμως να αποκλείουμε τη λειτουργία των εξορυκτικών μονάδων.

Λύνονται προβλήματα με τη βία; Η απάντηση είναι μια και ξεκάθαρη: ΟΧΙ. Η χρήση βίας, δεν είναι ούτε λογική ούτε αυτονόητη.

● Δεν είναι αυτονόητες οι απειλές, οι επιθέσεις και η σωματική βία εναντίον εργαζομένων σε εξορυκτικές επιχειρήσεις, εναντίον των οικογενειών και των περιουσιών τους.

● Δεν είναι φυσιολογικό να αναγκάζεται η Πολιτεία να παρεμβαίνει κατασταλτικά σε κάθε αντίδραση εξορυκτικής επένδυσης και όχι μόνο, ούτε να περιφρουρεί το αυτονόητο δικαίωμα στη νόμιμη εργασία.

Ποιους λοιπόν ωφελεί η βία; Όλους εκείνους που δεν επιθυμούν την ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας και την πρόοδο των τοπικών κοινωνιών.

Υπέρ της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας είναι όλοι οι αρμόδιοι φορείς όπως:
-  Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
-  Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών.
-  Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πολυτεχνείο Κρήτης (Τμήμα Ορυκτών Πόρων), Τμήματα Γεωλογίας, καθώς και άλλα Τμήματα Θετικών Επιστημών των ΑΕΙ της χώρας.
-  Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.
-  Ελληνική Γεωλογική Εταιρία.
-  Σύλλογος Ελλήνων Γεωλόγων.
-  Εργατοϋπαλληλικά κέντρα των αντίστοιχων Περιφερειακών Ενοτήτων.
-  Όλα τα κόμματα του Ελληνικού Κοινοβουλίου.

Ειδικότερα, υπέρ της αξιοποίησης των κοιτασμάτων χρυσού της Χαλκιδικής είναι επιπλέον:
-  Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης.
-  Δήμος Αριστοτέλη.
-  Δήμος Πολυγύρου.
-  Πρυτανικό Συμβούλιο Α.Π.Θ.

Παραδείγματα επιπτώσεων στο περιβάλλον
Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την εκμετάλλευση ορυκτών όρων είναι ελάχιστες σε σύγκριση με αντίστοιχες επιπτώσεις άλλων βιομηχανικών δραστηριοτήτων, όπως επιβεβαιώνεται από αρμόδιους Διεθνείς Οργανισμούς. Παρακάτω αναφέρονται οι σημαντικότερες επιπτώσεις για τη χώρα μας, από τις οποίες μόνο η πρώτη σχετίζεται με την εκμετάλλευση ορυκτού πόρου (λιγνίτες):
-  Εκπομπές αέριων ρύπων και αιωρούμενων σωματιδίων των Ατμο-Ηλεκτρικών Σταθμών (ΑΗΣ) στις περιοχές Πτολεμαϊδος και Φλώρινας.
-  Υπόγειοι υδροφόροι ορίζοντες, ποτάμια και λιμναία νερά μολύνονται από την εκτεταμένη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, αλλά και από άλλες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
-  Πολλές μονάδες βιολογικού καθαρισμού διάφορων εργοστασίων δεν λειτουργούν συνεχώς και τα ακατέργαστα λύματά τους χύνονται σε φυσικούς αποδέκτες.
-  Αυθαίρετα κτίσματα παντού (π.χ. πάνω στο κύμα, μέσα στα δάση κ.α.).
-   Κεραίες κινητής τηλεφωνίας τοποθετημένες σε απαγορευμένα σημεία.
-  Εκπομπές αέριων και στερεών ρύπων ποικίλων βιομηχανιών.
-  Καυσαέρια κίνησης οχημάτων.
-  Καυσαέρια καυστήρων θέρμανσης.
-  Πρόχειρες σταβλικές εγκαταστάσεις.
-  Παράνομη λειτουργία περισσότερων των 75 χωματερών, με καθημερινά πρόστιμα από Ε.Ε.
-  Πυρκαγιά σε δεξαμενές πετρελαίου της Jet Oil (Θεσ/νίκη 1986), το μεγαλύτερο βιομηχανικό ατύχημα.
-  Καταστροφή από πυρκαγιά του 40% του περιαστικού δάσους της Θεσσαλονίκης (1997). Δεκάδες άλλες πυρκαγιές συμβαίνουν κάθε χρόνο στη χώρα μας.

Επίλογος
Η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδος, η οποία επιτρέπει γρήγορη πρόσβαση σε 170 εκατομμύρια καταναλωτών στα Βαλκάνια και το δίπτυχο «ήλιος και θάλασσα» ενθαρρύνουν επενδύσεις στον τουρισμό, όπου υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Επιπλέον ενθαρρύνονται επενδύσεις στους τομείς της γεωργίας, εμπορίου, ναυτιλίας, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και στην εκμετάλλευση ορυκτών πρώτων υλών οι οποίες μέχρι σήμερα παραμένουν ανεκμετάλλευτες (π.χ. πετρέλαιο, φυσικό αέριο, χρυσός, χαλκός κ.λπ.).

Η Εθνική οικονομία μπορεί θεαματικά να βελτιωθεί πολύ σύντομα. Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση του χρέους της χώρας. Η αναμενόμενη εκμετάλλευση χαλκού, αργύρου και χρυσού από το 2015 θα ενισχύσει τη μεταλλευτική βιομηχανία της χώρας και επομένως την οικονομία της.

Οι επενδύσεις αποτελούν, κατά γενική ομολογία, την αχίλλειο πτέρνα της ελληνικής οικονομίας. Κάθε επένδυση που δεν ολοκληρώνεται αφενός μεν συνιστά μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για περαιτέρω ανάπτυξη και ενί­σχυση της ανταγωνιστικότητας της χώρας και αφετέρου δημιουργεί αρνητικό προ­ηγούμενο, πλήττοντας ουσιαστικά το προφίλ της Ελλάδος στο διεθνές επιχειρημα­τικό περιβάλλον.

Αναποφασιστικότητα, αναποτελεσματικότητα και μη διορατικό πνεύμα χαρακτηρίζουν ακόμη και σήμερα τις ελληνικές κυβερνήσεις και τους περισσότερους Έλληνες πολιτικούς μπροστά στην αναγκαιότητα εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων μας. Επειγόντως αυτή η νοοτροπία πρέπει να αλλάξει. Επιπλέον, αυτή η αναγκαιότητα δεν σημαίνει πως επειδή σήμερα η χώρα μας βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση «θα ξεπουλήσουμε τους θησαυρούς μας όσο-όσο». Η κυβέρνηση, αλλά και όλα τα κόμματα της βουλής ας προτάξουν το εθνικό συμφέρον.

Η δαιδαλώδης γραφειοκρατία που φτάνει στα όρια της παράνοιας, η διαφθορά, αλλά και η διάχυτη δυσπιστία της κοινωνίας και της Δημόσιας Διοίκησης είναι οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες για επενδύσεις στη χώρα μας.

Εκτιμώ ότι το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που διαμαρτύρονται εναντίον των επενδύσεων στον εξορυκτικό τομέα, βασίζουν τα επιχειρήματά τους στην παγιωμένη άποψη «εδώ είναι Ελλάδα και δεν τηρούνται οι νόμοι». Επομένως, από το Ελληνικό δημόσιο εξαρτάται η διάψευσή τους.

Οι βίαιες αντιδράσεις είναι ακατανόητες. Οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες ή ανησυχίες είναι λογικές. Με το διάλογο μπορεί να λυθεί οποιοδήποτε πρόβλημα. Η λειτουργία εξορυκτικών/ μεταλλουργικών μονάδων προστατεύεται τόσο από το Ελληνικό Σύνταγμα όσο και από άλλους Ευρωπαϊκούς ή παγκόσμιους θεσμούς. Ο κίνδυνος κάποιου ατυχήματος θα υπάρχει όπως υπάρχει και από τη λειτουργία άλλων βαριών βιομηχανιών στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του ανθρώπου πάνω στη γη έρχεται αναγκαστικά σε σύγκρουση με τη διατήρηση του περιβάλλοντος και της φύσης όπως την έπλασε ο Θεός.

Ανεπιφύλακτα είμαι υπέρ της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της πατρίδος μας. Όμως πρέπει να προσέξουμε το τίμημα και τα συνολικά οφέλη. Έχουν υπογραφεί στο παρελθόν λεόντειες συμβάσεις με υπερβολικά κέρδη των ιδιωτικών εταιριών. Σήμερα που η Ελλάδα βρίσκεται σε δεινή θέση, οι πιθανοί επενδυτές θα επιδιώξουν να αξιοποιήσουν τον ορυκτό πλούτο μας προσφέροντας ελάχιστα οικονομικά ανταλλάγματα και αποκτώντας υπερκέρδη. Η πατρίδα μας μπορεί να κερδίσει περισσότερα.

Τελικό συμπέρασμα: Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου θα είναι ευλογία για την Ελλάδα.