…και όμως παραμένουμε πεισματικά αδιόρθωτοι!. (Η περίπτωση του ΟΛΘ)

Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
Μεγάλη αύξηση διακίνησης χύδην φορτίου κατά 41,14%, (δηλ. χύμα φορτίου υγρών και ξηρών εμπορευμάτων, όπως δημητριακών, σιδηρομεταλλευμάτων, λιπασμάτων, αργού πετρελαίου κ.λπ) σε σχέση με το περυσινό εννεάμηνο, Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου, κατέγραψε ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ).
Να σημειωθεί βέβαια ότι αυτή η θετική εξέλιξη σημειώθηκε μετά από μια θεαματική μείωση του χύδην φορτίου κατά 21% το 2011. Μειώσεις καταγράφηκαν επίσης από το 2007-9 της τάξης του 13,4% αθροιστικά. Μόνο το 2010 παρατηρήθηκε μια μικρή αύξηση στο χύδην φορτίο κατά 7,8%. Από τα ανωτέρω εύλογα προκύπτει ότι η φετινή άνοδος στην ουσία αντισταθμίζει σημαντικό μέρος των ζημιών μετά το 2007.

Ως προς τα κοντέινερς (TEUs), εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός τους ακόμη και σήμερα είναι πολύ κατώτερος από εκείνον του 2007 (το 2007 ήταν 307.254, το 2011 ήταν 205.103). Nα σημειώσουμε όμως ότι τα προϊόντα υψηλής αξίας μεταφέρονται μέσω κοντέινερς και όχι μέσω του χύδην φορτίου.

Συχνά προτάσσεται η κρίση και η ύφεση που χαρακτηρίζει τη χώρα, ως η κύρια αιτία που επηρεάζει δυσμενώς το λιμάνι. Εδώ όμως υπενθυμίζουμε τον ρόλο ύπαρξης του συγκεκριμένου λιμανιού: Δε δημιουργήθηκε για την τοπική αγορά αλλά μια τεράστια αγορά, αυτήν των Βαλκανίων, που όλως τυχαίως δε γνωρίζει ύφεση!.

Έχοντας υπόψη τη στρατηγική θέση του ΟΛΘ και την ενδοχώρα που καλείται να εξυπηρετήσει, αυτό έπρεπε να συγκρίνεται με τα αντίστοιχα της Μασσαλίας, της Γένοβας και της Βαρκελώνης (που κατατάσσονται στα πρώτα 22 της Ευρώπης) και όχι της Ριέκας ή άλλων λιμανιών που ανέτειλαν την τελευταία δεκαετία.

Στη δυναμική ανάπτυξης των λιμανιών και ως εκ τούτου στη διεθνή τους ταξινόμηση, κυρίαρχο ρόλο καλούνται να παίξουν οι δεξιότητες των διοικούντων!

Προτάσσεται ενίοτε, ότι ο ΟΛΘ άγγιξε τα ανώτατα όρια των δυνατοτήτων του. Πώς όμως προσδιορίζονται αυτά τα όρια; Απλά χαράσσονται σε κάθε Οργανισμό από τη στρατηγική της ηγεσίας του. Η τελευταία αντανακλά εύλογα τις δυνατότητες των διοικούντων. Διοικητές ή Διευθύνοντες Σύμβουλοι με τα απαιτούμενα εχέγγυα μεταθέτουν τα ανώτατα όρια των δυνατοτήτων κάθε επιχείρησης προς τα άνω. Διαφορετικά, αρκούνται σε μέτριες λύσεις, που τους προσφέρουν χαμηλά ανώτατα όρια και κατά συνέπεια, χαμηλή διεθνή βαθμολογική κατάταξη.

Η Ελλάδα, λόγω της κρίσης που τη μαστίζει, ζει στην ουσία μια εμπόλεμη κατάσταση. Αν όλοι έκαναν καλά τη δουλειά τους, ο ΟΛΘ, όπως και κάθε ΔΕΚΟ, δε θα έφθανε στο σημείο που βρίσκεται.

Αν δε ξεμπροστιάσουμε λοιπόν το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, που ευθύνεται για τις αποδόσεις κάθε δημόσιου οργανισμού, τότε δεν πρόκειται να βελτιωθεί. Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορεί να αποφευχθεί η έκθεση κάποιων πραγματικών στοιχείων, που αν και συχνά θεωρείται άκομψη πράξη, είναι αναπόφευκτη αν όχι επιβεβλημένη.

Έχοντας τα ανωτέρω ως εισαγωγή, παραθέτουμε κάποια ενδιαφέροντα ποιοτικά στοιχεία από τα δημοσιευμένα βιογραφικά σημειώματα των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) του ΟΛΘ, που σκιαγραφούν το εύρος της συνάφειας των γνώσεων τους με τις ανάγκες του λιμανιού. Τα όσα εκτίθενται μπορούν να δικαιολογήσουν την ανεπαρκή δυναμική του δεύτερου λιμανιού της χώρας, όπως και τις εξελίξεις που ζούμε.

Αναλυτικότερα, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΛΘ είναι νομικός, κομματικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και χωρίς την γνώση και εμπειρία σε θέματα πολιτικής θαλασσίων μεταφορών ή logistics ή οτιδήποτε άλλο σχετικό. Όλη του η καριέρα αναφέρεται σε θέσεις που κατείχε στο κράτος, (Ειδικός Σύμβουλος της ΕΡΤ, Ειδικός Σύμβουλος στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Γενικός Γραμματέας Εμπορίου κ.λπ.).

Από το βιογραφικό του δεν προκύπτει ότι ασχολήθηκε κατά το παρελθόν με τη μάχιμη δικηγορία ή με οτιδήποτε άλλο σχετικό με τον ιδιωτικό τομέα, γεγονός που θα του προσέφερε διοικητικές δεξιότητες. Ο ίδιος υποστηρίζει βέβαια ότι η θέση που κατέχει την κατέλαβε με αξιοκρατικό τρόπο!.

Το βιογραφικό του όμως υποδηλώνει, μέσα από τις θέσεις στο κράτος που του δόθηκαν, ότι ακολουθεί μια πορεία που χαράσσεται από άλλους. Πράγματι, ο Δ/νων Σύμβουλος του ΟΛΘ είναι στενός συνεργάτης και Διευθυντής του πολιτικού γραφείου του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ. Από τα ανωτέρω λοιπόν φαίνεται να αποτελεί μάλλον μια κλασική μορφή κρατικοδίαιτου κομματικού στελέχους, που κινείται στη σκιά ενός βαρόνου της πολιτικής εδώ και δυο δεκαετίες.

Ως προς τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ. του ΟΛΘ, τα βιογραφικά τεσσάρων μελών είναι ιδιαίτερα πλούσια δείχνοντας τις επαρκείς τους γνώσεις, όχι σε θέματα σχετικά με το λιμάνι, άλλα σε τραπεζικά, ή εμπορικού δικαίου, ή στα μαθηματικά-στατιστική και την οικονομία της γνώσης.

Δεν λείπουν βέβαια από το Δ.Σ. του ΟΛΘ και στελέχη της αυτοδιοίκησης, όπως ένας δημοτικός και μια πρώην νομαρχιακός σύμβουλος. Ο πρώτος οικονομολόγος, υπ. Βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ και η δεύτερη χημικός, έμπορος και με πλούσιο συνδικαλιστικό έργο ως μέλος της ΠΑΣΠ. Έχουν ασχοληθεί επισταμένα είτε με την αποκομιδή των αστικών απορριμμάτων / στερεών αποβλήτων, είτε με τη δομή και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων, είτε με τα προβλήματα των νέων, δηλαδή με ό,τι ακριβώς… χρειάζεται ένα σύγχρονο λιμάνι!!!.

Τα μόνα μέλη του Δ.Σ. που διαθέτουν (ευτυχώς) επαρκή σχετική εμπειρία είναι οι δύο εκπρόσωποι των εργαζομένων.

Αν όλοι οι ανωτέρω οδήγησαν σε άνοδο του τζίρου του λιμανιού κατά 7,88% κατά το πρώτο εννεάμηνο του 2012, μπορείτε να φανταστείτε το μέγεθος του τζίρου του ΟΛΘ (όπως και κάθε ΔΕΚΟ) αν το λιμάνι δεν έπαιζε διαχρονικά το ρόλο του παραμάγαζου των γραφείων των βαρόνων της πολιτικής της πόλης ή της χώρας;

Bέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι η υφιστάμενη Διοίκηση έχει συνδέσει το λιμάνι με την πόλη της Θεσσαλονίκης, μέσω σειράς έργων και πρωτοβουλιών (παραχώρηση αίθουσας για την ταινιοθήκη, χώροι εκθέσεων κ.λπ). Το ερώτημα όμως που εύλογα προκύπτει από τα ανωτέρω και έχοντας υπόψη τα όσα προσφέρουν άλλα ανταγωνιστικά λιμάνια του ΟΛΘ, είναι το εξής: Με τη θάλασσα πότε θα συνδεθεί ο ΟΛΘ;

Από το παράδειγμα του ΟΛΘ εύλογα συνάγεται το ακόλουθο: Παρά το γεγονός ότι η χώρα είναι σε ελεύθερη πτώση, η κουλτούρα που την οδήγησε στην οικτρή θέση που βρίσκεται, εξακολουθεί πεισματικά να αντιστέκεται σε κάθε ουσιαστική αλλαγή. Έτσι, θεωρείται ακόμη και σήμερα αυτονόητο, ότι οι ΔΕΚΟ –πλην εξαιρέσεων όπως κατ’ επανάληψη έχουμε τονίσει– πρέπει να είναι προέκταση των γραφείων των βαρόνων της πολιτικής. Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι επιστήμονες θεωρούνται παρείσακτοι, ενώ κάθε ανεπάγγελτο κομματικό στέλεχος, που βαπτίζεται ως ειδικός σε κάθε θέση που του αναθέτει ο πολιτικός του μέντορας, βιώνει την αυταπάτη ότι την καταλαμβάνει… με το σπαθί του.

Μπορεί τα όσα αναφέρθηκαν να ηχούν ιδιαίτερα αιχμηρά. Αν και η κριτική αυτή είναι αποδεκτή, δε θεωρούμε όμως ότι έχουμε πολλά περιθώρια να αναπαράγουμε και να εξακολουθούμε να ανεχόμαστε την κουλτούρα της αυτοκαταστροφής μας!