ΔΕΚΟ: Οι «εκλεκτοί» ή οι ιδιώτες;

Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
H συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση των Δημόσιων Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΚΟ) φαίνεται να τερματίζεται με την χωρίς όρους εκποίηση όλων των περιουσιακών στοιχείων της χώρας.
Η εγκληματική μετάθεση του προβλήματος από το 2005 και ιδίως από το 2009 και μετά, ήταν γνωστό στους πάντες –πλην ίσως στους εκάστοτε κυβερνώντες– ότι θα οδηγούσε στην πλήρη απαξίωση της περιουσίας του Δημοσίου!
Η ατέρμονη συζήτηση για το κατά πόσο οι επιχειρήσεις που παράγουν διάφορα δημόσια αγαθά έπρεπε να βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο, καταλήγει πάντοτε σε θέσεις, που επαρκώς δικαιολογούνται είτε από τις απόψεις των οπαδών του κοινωνικού κράτους ή από εκείνες υπέρ του λιγότερου κράτους.
Οι ΔΕΚΟ όφειλαν να κρατήσουν το δημόσιο χαρακτήρα τους!. Τα δημόσια αγαθά έπρεπε να προσφέρονται από το κράτος!. Όλα αυτά είναι απόλυτα λογικά και αποδεκτά υπό μια προϋπόθεση: Όλες οι ΔΕΚΟ έπρεπε να διοικούνται κατά τον τρόπο, που θα οδηγούσε εκ μέρους τους, τόσο στην προσφορά των απαιτούμενων δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών σε τιμές το δυνατό χαμηλές, όσο και στη μείωση των αιώνιων ετήσιων διαχειριστικών τους ελλειμμάτων.
Είναι άραγε τόσο δύσκολη η επίτευξη αυτών των στόχων; Φυσικά όχι. Αν οι διοικητές των ΔΕΚΟ γνώριζαν το αντικείμενο της επιχείρησης, την ευθύνη της οποίας ανελάμβαναν, όπως και την τέχνη της Διοίκησης, τότε τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Θα είχαμε υψηλά κερδοφόρες, σύγχρονες δημόσιες επιχειρήσεις, που δε θα αντιμετώπιζαν σήμερα την απειλή της ιδιωτικοποίησης.
Η πλειοψηφία των ελλειμματικών ΔΕΚΟ, σε συνδυασμό με την απουσία αντιστάσεων εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας, εύλογα συμπαρασύρουν στον Καιάδα των ιδιωτικοποιήσεων και τις κερδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις, εξέλιξη που δεν είναι τυχαία.
Οι Δημόσιες επιχειρήσεις, λειτουργώντας σαν παραμάγαζα των γραφείων των βαρόνων της πολιτικής δεν λειτουργούν εδώ και δεκαετίες με ορθολογικό τρόπο. Γενικοί Διευθυντές ή Διευθύνοντες Σύμβουλοι, εν πολλοίς ανεπάγγελτοι, παιδιά του κομματικού σωλήνα, χωρίς τις απαραίτητες δεξιότητες, παίρνοντας απλά το «δακτυλίδι» της εξουσίας από τον πολιτικό τους μέντορα, αναλαμβάνουν εδώ και χρόνια τη διοίκησή τους.
Κεντρικός στόχος τους δεν ήταν η παροχή φθηνών δημοσίων αγαθών και η επίτευξη ενός ικανοποιητικού επίπεδου κέρδους, αλλά η εξυπηρέτηση της πολιτικής πελατείας του πολιτικού γραφείου που τους έθρεψε και τους ανέδειξε.
Έτσι, παρά το γεγονός ότι φθάσαμε στην τελευταία του κακού τη σκάλα, τα κριτήρια επιλογής μεγάλου μέρους των Διοικητών των ΔΕΚΟ δεν είχαν και εξακολουθούν μην έχουν, την παραμικρή σχέση με τα όσα πρόβλεπε η λογική του ξεχασμένου και πολύπαθου open gov.
Εγκάθετοι πολιτικών γραφείων που μοιράζουν το χρόνο τους ανάμεσα στην επιχείρηση που ανέλαβαν να διοικήσουν και το γραφείο του πολιτικού τους καθοδηγητή, εξασφαλίζουν ένα πανάκριβο χαρτζιλίκι για να ζήσουν!. Έτσι, οι δεκάδες ΔΕΚΟ μοιράζονται «δίκαια», ανάμεσα αρχηγικά στελέχη των κομμάτων και κυβερνήσεων, που ψάχνουν απεγνωσμένα να προσφέρουν ακόμη και σήμερα πολιτικά ρουσφέτια.
Ποιος νοιάστηκε για το τι παρήγαγε όλος αυτός ο συρφετός των αναποτελεσματικών στελεχών τόσα χρόνια, που αντιστέκεται σθεναρά σε κάθε ιδιωτικοποίηση; Ελάχιστοι τιμούν τη θέση που τους δόθηκε, καθώς διαθέτουν τα απαιτούμενα προσόντα παραμένοντας σε δύσκολα πόστα, που δεν προσελκύουν την προσοχή των γνωστών θαμώνων των πολιτικών γραφείων. Αυτοί δεν έχουν να φοβηθούν το παραμικρό από τις ιδιωτικοποιήσεις. Έχουν «ψηθεί» στην αγορά πριν αναλάβουν την όποια ΔΕΚΟ. Από την αγορά άρχισαν και εκεί θα συνεχίσουν.
Έτσι, εδώ που φθάσαμε το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι το εξής: Δεδομένου ότι η πολιτική ηγεσία αρνείται πεισματικά να εισάγει στις ΔΕΚΟ ένα άλλο τρόπο διοίκησης με επιστήμονες, που δεν ανήκουν στο περιβάλλον της πολιτικής τους πελατείας τι είναι προτιμότερο;
Να διοικούνται οι Δημόσιες επιχειρήσεις από τους γνωστούς «εκλεκτούς» των πολιτικών γραφείων των βαρόνων της πολιτικής ή από ιδιώτες η επιχειρηματική δράση των οποίων θα εποπτεύεται από το κράτος;
Δυστυχώς, οι υποκριτικά ένθερμοι υποστηριχτές –προς ίδιον όφελος– πολιτικοί μας του δημόσιου χαρακτήρα των ΔΕΚΟ, με τις επιλογές τους, τις οδήγησαν σε χρεοκοπία.
Οπότε απομένει η δεύτερη λύση, της ιδιωτικοποίησης, η οποία όμως οφείλει να ακολουθήσει κάποιους κανόνες σφιχτής εποπτείας, έτσι ώστε να μη βρεθούμε στο άλλο άκρο της ασυδοσίας των αγορών.
Ως προς τις τιμές πώλησης των ΔΕΚΟ, ας αναλογιστούν όσοι τις οδήγησαν στην άθλια κατάσταση που βρίσκονται, με την εγκληματική τους αδιαφορία ή εξυπηρετώντας συνειδητά συγκεκριμένες σκοπιμότητες,.