Για να ξέρουμε τι λέμε…

Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης
Η συμπεριφορά του ανθρώπου εκτός από την ευφυΐα του καθορίζεται κι από την αλαζονεία του. Όπου κυριαρχεί ο αυταρχισμός, υποχωρεί ο λογικός νους. Όπου δύο ή περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν το λόγο μεταξύ τους, ως μέσο για επικοινωνία, μιλάμε τότε για διά-λογο, στοιχείο αναγκαίο για τη δημοκρατία. Κατ’ αναλογία όταν η φθορά χαρακτηρίζει μια Πολιτεία μιλάμε για δια-φθορά κι όταν υπάρχει πλοκή μεταξύ φιλικών, συγγενικών ή άλλων δεσμών και εσμών μιλάμε τότε για δια-πλοκή (Λεξικό των Liddell & Scott, έτος έκδοσης 1903).

Από το ρήμα άγω, και συγκεκριμένα από το μέλλοντά του «άξω», έχουμε το επίθετο «άξιος». Άξιος είναι αυτός που μπορεί να οδηγεί τα πράγματα σωστά για το καλό του τόπου του. Άξιος ηγέτης είναι αυτός που έχει βάλει τη χώρα του σε κανονικό ρυθμό, με καλό αποθεματικό κι όχι αυτός που την έχει ρίξει στης χρεοκοπίας τα τάρταρα, μετατρέποντάς την σε «αποικία χρέους. Οι σώστες και οι χρεώστες δεν είναι πουθενά στον κόσμο ίδιοι.

Από το επίθετο «άξιος» και το ρήμα «κρατώ» έχουμε τη λέξη αξιοκρατία. Όπου τα κριτήρια δεν είναι αξιολογικά αλλά κομματικά μιλάμε τότε για κομματοκρατία. Ένα ακόμη φαινόμενο των καιρών μας που δια-περνά σ’ όλο το κοινωνικό φάσμα, καθώς η εξουσία και η ευνοιοκρατία είναι φαινόμενα αλληλένδετα. Επομένως, η κατάργηση των μετακλητών είναι ένα θετικό μέτρο «για να μην έχουμε αργόμισθους με διπλούς μισθούς αλλά να έχουμε αξιοκρατία, ισονομία και διαφάνεια».

Το πλήρες νόημα των λέξεων σε κάθε κείμενο βγαίνει μέσα από το συγκείμενό τους. Η γλώσσα είναι ένας ευαίσθητος σεισμογράφος που καταγράφει τα πάντα όλα. Αν δεν υπήρχαν οι μπαταχτσήδες και οι αεριτζήδες, δεν θα υπήρχαν και οι αντίστοιχες λέξεις για τις έννοιες αυτές. Αν δεν υπήρχαν οι αλαζόνες και οι απατεώνες ως έννοιες σημερινές, δεν θα υπήρχαν και οι λέξεις που προσδιορίζουν τις έννοιες αυτές. Αν δεν υπήρχαν οι χαμερπείς και οι χαμαιλέοντες η ελληνική δεν θα κατασκεύαζε τις αντίστοιχες λέξεις. Ό,τι συμπεριλαμβάνεται στα λεξικά υπάρχει ως φαινόμενο στην κοινωνία. Ένοχες δεν είναι οι λέξεις. Ένοχοι είναι αυτοί που γίνονται αιτία έτσι ώστε να υπάρχουν οι λέξεις αυτές.

Στην πολιτική εκτός από την ιδεολογία μετρά και ο παράγοντας άνθρωπος. Το ποιητικό αίτιο με όρους γραμματικής, καθώς ο άνθρωπος είναι αυτός που καλείται να εφαρμόσει τις ιδέες της. «Μέτρον χρημάτων άνθρωπος» έλεγαν οι αρχαίοι. Όσο πιο δίκαιος και ηθικός είναι ένας πολιτικός, τόσο πιο χρήσιμος είναι για το λαό και τη χώρα του. Η μόρφωση και η εκπαίδευση είναι δυο πράγματα εντελώς διαφορετικά. «Μπορεί κάλλιστα να είναι κανείς ταυτόχρονα, και σπουδαίος διανοούμενος και σπουδαίο κάθαρμα» (Βασίλης Ραφαηλίδης).

Το σπαθί δεν φτιάχνει τον ήρωα, αν του λείπει η ψυχή. Το ευαγγέλιο δεν κάνει τον Χριστιανό, αν του λείπει η πίστη. Η βέρα δεν δηλώνει από μόνη της αφοσίωση, αν λείπει η αγάπη. Άλλο η στάση στη ζωή κι άλλο η διά-σταση στην έγγαμη σχέση, έστω και ως προσωρινή. Μέτρο για το καθετί είναι η πράξη, μικρή ή μεγάλη. Οι άνθρωποι δίνουν αξία στα λεγόμενα και τα δρώμενα. Τα κελιά που τίμησαν οι ήρωες του 1821 και οι Αντιστασιακοί στην Κατοχή δεν είναι ίδια σε ψυχή, με τα κελιά για παιδεραστές και γυναικοκτόνους...

Όσο οι πολλοί με τα ίδια κοινωνικά και οικονομικά γνωρίσματα δεν μπορούν να πορευτούν μαζί θα τους εκμεταλλεύονται οι λίγοι. Όσο οι πολλοί δεν απογαλακτίζονται από τη συμπεριφορά της «αγέλης», θα τους εξουσιάζουν οι βοσκοί.

Όσο η λαϊκή πλειοψηφία δεν είναι συνειδητοποιημένη την εξουσία θα την έχει πάντοτε μια μικρή μειοψηφία, που θα λυμαίνεται για την πάρτη της οικογενειακά και ταξικά το δημόσιο πλούτο. Η ομιλία του Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη αποτελεί βάση για μια προοδευτική συνεργασία, ειδικά τώρα που θα γίνουν οι εκλογές με το σύστημα της απλής αναλογικής.