Χίλιες (1.000) ημέρες συνεχών απεργιακών κινητοποιήσεων συμπλήρωσαν το Σάββατο 25 Ιουνίου 2016 οι απεργοί της Coca Cola Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για έναν αγώνα που διεξάγεται με μέσο πίεσης το μποϊκοτάζ και το ακόλουθο κεντρικό σύνθημα: “Ούτε γουλιά Coca Cola μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο”.
Οι κινητοποιήσεις αυτές έχουν φέρει τα “πάνω-κάτω” στον κλάδο των χυμών και των αναψυκτικών, εφόσον λόγω του μποϊκοτάζ έχει σπάσει το μονοπώλιο της Coca Cola στη συγκεκριμένη αγορά. H Coca Cola, που πριν την έναρξη των απεργιακών κινητοποιήσεων κάλυπτε πάνω από το 90% του συγκεκριμένου κλάδου, “είδε” από τους πρώτους πέντε μήνες του μποϊκοτάζ να αποψιλώνεται η παρουσία της σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, αρχής γενομένης φυσικά από την Θεσσαλονίκη, από όπου ξεκίνησε το κίνημα “Ούτε γουλιά”.
Οι κινητοποιήσεις αυτές έχουν φέρει τα “πάνω-κάτω” στον κλάδο των χυμών και των αναψυκτικών, εφόσον λόγω του μποϊκοτάζ έχει σπάσει το μονοπώλιο της Coca Cola στη συγκεκριμένη αγορά. H Coca Cola, που πριν την έναρξη των απεργιακών κινητοποιήσεων κάλυπτε πάνω από το 90% του συγκεκριμένου κλάδου, “είδε” από τους πρώτους πέντε μήνες του μποϊκοτάζ να αποψιλώνεται η παρουσία της σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, αρχής γενομένης φυσικά από την Θεσσαλονίκη, από όπου ξεκίνησε το κίνημα “Ούτε γουλιά”.
Στην αρχή υποχώρησαν οι πωλήσεις της στη λεγόμενη “ζεστή αγορά”, εφόσον οι απεργοί εστίασαν τις κινητοποιήσεις τους (μοίρασμα φυλλαδίων κλπ) στις πύλες των σούπερ μάρκετ και στη συνέχεια το κύμα της καταναλωτικής αντίδρασης κάλυψε και την “ψυχρή αγορά”, όπου η Coca Cola πρόβαλλε ισχυρή αντίσταση με μεγάλες προσφορές στους χονδρεμπόρους και χρησιμοποιώντας ως εκβιαστικό μέσο πίεσης προς τους καταστηματάρχες τα ψυγεία της, τα οποία παρέχει υπό τη μορφή “χρησιδανείου”.
Αυτό δε σημαίνει ότι οι καταστηματάρχες ήταν υποχρεωμένοι να πουλούν μόνο τα προϊόντα της Coca Cola, δηλαδή Coca Cola, Fanta, Sprite, Amita, Amita motion, νερό ΑΥΡΑ, τσάι ΝΕΣΤΕΑ και μερικά άλλα δευτερευούσης σημασίας. Τουναντίον, είχαν και έχουν το δικαίωμα να θέτουν στα ράφια των ψυγείων της Coca Cola ή όποιας άλλης εταιρίας, όλα τα αναψυκτικά, χυμούς και νερά που πιστεύουν ότι θα καταναλωθούν από τους πελάτες τους.
Με τις πιέσεις και τους εκβιασμούς (“στο ψυγείο θα βάζετε μόνο ή κυρίως και στα ψηλά ράφια και μπροστά-μπροστά προϊόντα της Coca Cola, αλλιώς θα ανακαλέσουμε την παροχή του χρησιδανείου με την πρώτη ευκαιρία”) οι πωλητές της πολυεθνικής κατόρθωναν να κρατάνε ουσιαστικώς στην αφάνεια τα ελληνικά αναψυκτικά, τους ελληνικούς χυμούς και τα ελληνικά τσάγια. Ποιος καταναλωτής, ποια καταναλώτρια γνώριζε ότι το τσάι NESTEA είναι ιδιοκτησίας της Coca Cola, παράγεται καθ΄ ολοκληρίαν στην Ρουμανία και εισάγεται από εκεί στην Ελλάδα;
Με την έναρξη του μποϊκοτάζ, όμως, τα πράγματα έχουν αποκτήσει πλέον τη δική τους δυναμική. Οι καταναλωτές αναζήτησαν τα ελληνικά προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αρχικά τα προϊόντα “ιδιαίτερης ετικέτας” και στη συνέχεια προσανατολίστηκαν σε επώνυμα ελληνικά αναψυκτικά. Και ενώ ο κλάδος των χυμών και των αναψυκτικών υποχωρεί, λόγω της κρίσης και της συναρτώμενης με αυτήν μείωσης της συνολικής κατανάλωσης, οι ελληνικές εταιρίες αναψυκτικών και χυμών, αναπτύσσονται και επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους εις βάρος κυρίως της Coca Cola και δευτερευόντως με τις εξαγωγές σε άλλες αγορές: η εσωτερική επέκταση είναι τις περισσότερες φορές απαραίτητη προϋπόθεση για την επέκταση τους και στο εξωτερικό – κάτι που απαγόρευε ουσιαστικά μέχρι τώρα η μονοπωλιακή παντοδυναμία της Coca Cola στην ελληνική αγορά.
Από τις μέχρι τώρα τάσεις στον συγκεκριμένο κλάδο, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής: α) το μποϊκοτάζ εναντίον της Coca Cola έχει πλήξει και την άλλη πολυεθνική την Pepsi Cola, η οποία σε λίγο θα είναι σχεδόν ανύπαρκτη στην ελληνική αγορά, β) αναπτύσσονται κατά τόπους διάφορες μικρές εταιρίες και παίρνουν μερίδια αγοράς ή λειτουργούν ως εμφιαλωτές “ιδιαίτερης ετικέτας” επώνυμων σούπερ μάρκετ διασφαλίζοντας θέσεις εργασίας στην ελληνική περιφέρεια γ) αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς τα μερίδια αγοράς συγκεκριμένων μεσαίου μεγέθους ελληνικών εταιριών, που αν συνεχισθεί και αυτή τη θερινή περίοδο το κίνημα “Ούτε γουλιά Coca Cola”, θα βρεθούμε το φθινόπωρο (εννεάμηνο του οικονομικού έτους) μπροστά σε εντυπωσιακά οικονομικά στοιχεία για τις αμιγώς ελληνικές επιχειρήσεις, δ) η χειραφέτηση της αγοράς από το ζυγό της Coca Cola έχει απελευθερώσει επιχειρηματικές δυνάμεις και έχει δώσει ώθηση στον συγκεκριμένο κλάδο που δε θα τη φανταζόταν κανείς πριν από την έναρξη του μποϊκοτάζ και ε) ως φυσική συνέπεια των “πιέσεων” του αγοραστικού κοινού θα ακολουθήσουν κάποια στιγμή ανακατατάξεις και στα δίκτυα διανομών.
Το μποϊκοτάζ δεν έκανε in τη σημασία της αγοράς ελληνικών προϊόντων, αλλά έδειξε στους καταναλωτές, ποιος είναι εκείνος που τους εμποδίζει να “βρουν” τα συγκεκριμένα προϊόντα: αποκατέστησε την τάξη ισοτιμίας αρχικά στα ράφια των σούπερ μάρκετ και μετά στην “κρύα αγορά”. Διέλυσε φυσικά και τον εμπορικό τραμπουκισμό της αμερικανικής πολυεθνικής: το εκβιαστικό ερώτημα των πωλητών της προς τους επαγγελματίες “πως θα δουλέψεις χωρίς Κόκα Κόλα”, μετατρέπεται καθημερινά λόγω του μποϊκοτάζ στο ερώτημα “πως θα δουλέψεις μόνο με Κόκα Κόλα”.
Με την έναρξη του μποϊκοτάζ, όμως, τα πράγματα έχουν αποκτήσει πλέον τη δική τους δυναμική. Οι καταναλωτές αναζήτησαν τα ελληνικά προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αρχικά τα προϊόντα “ιδιαίτερης ετικέτας” και στη συνέχεια προσανατολίστηκαν σε επώνυμα ελληνικά αναψυκτικά. Και ενώ ο κλάδος των χυμών και των αναψυκτικών υποχωρεί, λόγω της κρίσης και της συναρτώμενης με αυτήν μείωσης της συνολικής κατανάλωσης, οι ελληνικές εταιρίες αναψυκτικών και χυμών, αναπτύσσονται και επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους εις βάρος κυρίως της Coca Cola και δευτερευόντως με τις εξαγωγές σε άλλες αγορές: η εσωτερική επέκταση είναι τις περισσότερες φορές απαραίτητη προϋπόθεση για την επέκταση τους και στο εξωτερικό – κάτι που απαγόρευε ουσιαστικά μέχρι τώρα η μονοπωλιακή παντοδυναμία της Coca Cola στην ελληνική αγορά.
Από τις μέχρι τώρα τάσεις στον συγκεκριμένο κλάδο, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής: α) το μποϊκοτάζ εναντίον της Coca Cola έχει πλήξει και την άλλη πολυεθνική την Pepsi Cola, η οποία σε λίγο θα είναι σχεδόν ανύπαρκτη στην ελληνική αγορά, β) αναπτύσσονται κατά τόπους διάφορες μικρές εταιρίες και παίρνουν μερίδια αγοράς ή λειτουργούν ως εμφιαλωτές “ιδιαίτερης ετικέτας” επώνυμων σούπερ μάρκετ διασφαλίζοντας θέσεις εργασίας στην ελληνική περιφέρεια γ) αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς τα μερίδια αγοράς συγκεκριμένων μεσαίου μεγέθους ελληνικών εταιριών, που αν συνεχισθεί και αυτή τη θερινή περίοδο το κίνημα “Ούτε γουλιά Coca Cola”, θα βρεθούμε το φθινόπωρο (εννεάμηνο του οικονομικού έτους) μπροστά σε εντυπωσιακά οικονομικά στοιχεία για τις αμιγώς ελληνικές επιχειρήσεις, δ) η χειραφέτηση της αγοράς από το ζυγό της Coca Cola έχει απελευθερώσει επιχειρηματικές δυνάμεις και έχει δώσει ώθηση στον συγκεκριμένο κλάδο που δε θα τη φανταζόταν κανείς πριν από την έναρξη του μποϊκοτάζ και ε) ως φυσική συνέπεια των “πιέσεων” του αγοραστικού κοινού θα ακολουθήσουν κάποια στιγμή ανακατατάξεις και στα δίκτυα διανομών.
Το μποϊκοτάζ δεν έκανε in τη σημασία της αγοράς ελληνικών προϊόντων, αλλά έδειξε στους καταναλωτές, ποιος είναι εκείνος που τους εμποδίζει να “βρουν” τα συγκεκριμένα προϊόντα: αποκατέστησε την τάξη ισοτιμίας αρχικά στα ράφια των σούπερ μάρκετ και μετά στην “κρύα αγορά”. Διέλυσε φυσικά και τον εμπορικό τραμπουκισμό της αμερικανικής πολυεθνικής: το εκβιαστικό ερώτημα των πωλητών της προς τους επαγγελματίες “πως θα δουλέψεις χωρίς Κόκα Κόλα”, μετατρέπεται καθημερινά λόγω του μποϊκοτάζ στο ερώτημα “πως θα δουλέψεις μόνο με Κόκα Κόλα”.
Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται και δεν είναι ορατή η έκβαση της όλης κατάστασης, εφόσον οι απεργοί από τη μία πλευρά επιμένουν στις κινητοποιήσεις τους και η Coca Cola από την άλλη αδυνατεί να βρει απάντηση στη διαρκή αποψίλωση των τζίρων της στην αγορά, οι οποίοι τζίροι “μετακομίζουν” σταθερά στις ελληνικές εταιρείες, ανεβάζοντας κατακόρυφα τον όγκο της παραγωγής και την σταθεροποίηση και ενίσχυση των θέσεων εργασίας στις ελληνικές επιχειρήσεις.
Τα στελέχη της Coca Cola σε διάφορες ιδιωτικές συναντήσεις και κλειστές συνάξεις προσπαθούν να συγκρατήσουν τον πανικό τους και δηλώνουν ότι “αν τελειώσει αυτό εδώ”, εννοώντας το μποϊκοτάζ, θα ανακτήσουν με τις παλιές γνωστές μεθόδους τους τις απώλειες των μεριδίων αγοράς. [Βλ. για διάφορες πτυχές αυτού του αγώνα στο www.poeep.gr] Προφανώς δεν έχουν καταλάβει τι ακριβώς έχει συμβεί και αυτό είναι καλό, για τις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου των χυμών και των αναψυκτικών, αλλά και γενικότερα για την ελληνική οικονομία, εφόσον θα συνεχισθεί η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας από τις ελληνικές επιχειρήσεις και θα ενταθεί η εξωστρέφειά πολλών από αυτές. Τα παραδείγματα που έχουμε είναι αρκετά και άκρως ελπιδοφόρα. [Δε συνεχίζω γιατί θα μοιάζει σαν παροχή δωρεάν συμβουλών διαχείρισης της κρίσης στην οποία έχει περιέλθει η πολυεθνική και δεν έχω καμία τέτοια διάθεση].
Σε κάθε περίπτωση η έκρηξη δημιουργικότητας και πρωτοβουλιών των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιωτικών και συνεταιριστικών, δείχνουν το μέγεθος της ζημίας που προκαλούσε και συνεχίζει να προκαλεί το μονοπώλιο της πολυεθνικής Coca Cola στην ελληνική αγορά και στην ελληνική κοινωνία. Έχω αναφέρει και σε άλλο, σχετικώς παλαιό άρθρο μου [“Η απεργία στην Coca Cola ως εθνική ευκαιρία”] ότι η συρρίκνωση της Coca Cola είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας χυμών και αναψυκτικών.
Τα στελέχη της Coca Cola σε διάφορες ιδιωτικές συναντήσεις και κλειστές συνάξεις προσπαθούν να συγκρατήσουν τον πανικό τους και δηλώνουν ότι “αν τελειώσει αυτό εδώ”, εννοώντας το μποϊκοτάζ, θα ανακτήσουν με τις παλιές γνωστές μεθόδους τους τις απώλειες των μεριδίων αγοράς. [Βλ. για διάφορες πτυχές αυτού του αγώνα στο www.poeep.gr] Προφανώς δεν έχουν καταλάβει τι ακριβώς έχει συμβεί και αυτό είναι καλό, για τις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου των χυμών και των αναψυκτικών, αλλά και γενικότερα για την ελληνική οικονομία, εφόσον θα συνεχισθεί η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας από τις ελληνικές επιχειρήσεις και θα ενταθεί η εξωστρέφειά πολλών από αυτές. Τα παραδείγματα που έχουμε είναι αρκετά και άκρως ελπιδοφόρα. [Δε συνεχίζω γιατί θα μοιάζει σαν παροχή δωρεάν συμβουλών διαχείρισης της κρίσης στην οποία έχει περιέλθει η πολυεθνική και δεν έχω καμία τέτοια διάθεση].
Σε κάθε περίπτωση η έκρηξη δημιουργικότητας και πρωτοβουλιών των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιωτικών και συνεταιριστικών, δείχνουν το μέγεθος της ζημίας που προκαλούσε και συνεχίζει να προκαλεί το μονοπώλιο της πολυεθνικής Coca Cola στην ελληνική αγορά και στην ελληνική κοινωνία. Έχω αναφέρει και σε άλλο, σχετικώς παλαιό άρθρο μου [“Η απεργία στην Coca Cola ως εθνική ευκαιρία”] ότι η συρρίκνωση της Coca Cola είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας χυμών και αναψυκτικών.
Οι χίλιες μέρες των απεργιακών κινητοποιήσεων, το μποϊκοτάζ στα προϊόντα της Coca Cola και η ταυτόχρονη αναπτυξιακή έκρηξη των ελληνικών επιχειρήσεων σε συνθήκες συρρίκνωσης της κατανάλωσης αποδεικνύουν ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας διέρχεται και μέσω της αποδυνάμωσης στην ελληνική αγορά των ξένων μονοπωλίων. Η έξοδος μας από την οικονομική κρίση χρειάζεται αρκετές δόσεις “οικονομικού αντι-ιμπεριαλισμού” – το μποϊκοτάζ είναι μια από τις πιο ήπιες και ανώδυνες μορφές του.
Για να αντιληφθεί και ο τελευταίος Έλληνας καταναλωτής και η τελευταία Ελληνίδα καταναλώτρια την καταστροφή που προκάλεσε η μονοπωλιακή πρακτική της Coca Cola στην ελληνική παραγωγή και την ελληνική κοινωνία θα πρέπει να αναλογιστεί το εξής: η πολυεθνική δεν είχε όλα αυτά τα χρόνια ούτε ένα συμβόλαιο με Έλληνες παραγωγούς για τη χρησιμοποίηση των προϊόντων τους για μεταποίηση (τα προϊόντα της γινόταν με παγοκολώνες συμπυκνωμένων χυμών από την Βραζιλία και αλλού).
Για να αντιληφθεί και ο τελευταίος Έλληνας καταναλωτής και η τελευταία Ελληνίδα καταναλώτρια την καταστροφή που προκάλεσε η μονοπωλιακή πρακτική της Coca Cola στην ελληνική παραγωγή και την ελληνική κοινωνία θα πρέπει να αναλογιστεί το εξής: η πολυεθνική δεν είχε όλα αυτά τα χρόνια ούτε ένα συμβόλαιο με Έλληνες παραγωγούς για τη χρησιμοποίηση των προϊόντων τους για μεταποίηση (τα προϊόντα της γινόταν με παγοκολώνες συμπυκνωμένων χυμών από την Βραζιλία και αλλού).
Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια πλειάδα ελληνικών επιχειρήσεων, που στο πλαίσιο της “συμβολαιακής οικονομίας”, τονώνουν τη ζωή στην ύπαιθρο χώρα, εφόσον δίνουν λύση στο πρόβλημα απασχόλησης του νεανικού δυναμικού της επαρχίας, ενισχύουν την ελληνική παραγωγή και, συν τοις άλλοις, παρουσιάζουν και εξωστρέφεια, κάτι που δεν κάνει η Coca Cola, που απλώς απομυζά από τον έτοιμο πλούτο ή τα “δανεικά”: δε θα πρέπει να λησμονούμε ότι τα δάνεια των διεφθαρμένων πολιτικών πήγαν σε καταστροφικά project σαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και μέσω αυτών σε μεγάλο ποσοστό και στον μέγα χορηγό Coca Cola!
Η ανακοίνωση ιδιοκτήτη ελληνικής επιχείρησης του ευρύτερου κλάδου των χυμών, αναψυκτικών, οίνων και ζυθοποιίας, ότι ενδέχεται να επενδύσει στην παραγωγή κυτίων αλουμινίου, μας υπενθυμίζει μια ακόμη “αμαρτία” της Coca Cola και των υπόλοιπων πολυεθνικών: η χώρα μας είναι παραγωγός αλουμινίου, αλλά δεν παράγει, πλέον, κουτιά αλουμινίου για αναψυκτικά, μπίρες, τσάγια – κάποτε, συνοδεύοντας κάποιους Γερμανούς συνδικαλιστές του γνωστού συνδικάτου Μετάλλου – IG Metall, είχα επισκεφθεί το εργοστάσιο της Hellas Can στην Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου και “έπεσα” πάνω στην παραγωγή κουτιών για αναψυκτικά της Coca Cola… Δυστυχώς, η συνεργασία αυτή διακόπηκε μετά από κάποια χρόνια, διότι η Coca Cola άρχισε να προμηθεύεται κυτία αλουμινίου από άλλες χώρες και η Hellas Can εξαφανίστηκε ουσιαστικώς από τον παραγωγικό χάρτη της Θεσσαλονίκης και της χώρας.
Κάποτε στην Ελλάδα του δανεισμού: αλλά από τότε η Coca Cola “έβγαλε” από την ελληνική αγορά μερικά δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία μετέφερε στο εξωτερικό (Ελβετία, Λουξεμβούργο…), έκλεισε επτά-οκτώ εργοστάσια και εμφιαλωτήρια στην Ελλάδα (Κέρκυρα, Ρόδος, Μεσολόγγι, Αθήνα, Πάτρα, Βόλος, Θεσσαλονίκη κ.α.) απόλυσε μερικές χιλιάδες εργαζόμενους, μετέφερε την έδρα της στην Ελβετία, εγκατέλειψε το χρηματιστήριο των Αθηνών και συνεχίζει να κερδίζει… “εις υγείαν των κορόιδων”!
* Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”
Η ανακοίνωση ιδιοκτήτη ελληνικής επιχείρησης του ευρύτερου κλάδου των χυμών, αναψυκτικών, οίνων και ζυθοποιίας, ότι ενδέχεται να επενδύσει στην παραγωγή κυτίων αλουμινίου, μας υπενθυμίζει μια ακόμη “αμαρτία” της Coca Cola και των υπόλοιπων πολυεθνικών: η χώρα μας είναι παραγωγός αλουμινίου, αλλά δεν παράγει, πλέον, κουτιά αλουμινίου για αναψυκτικά, μπίρες, τσάγια – κάποτε, συνοδεύοντας κάποιους Γερμανούς συνδικαλιστές του γνωστού συνδικάτου Μετάλλου – IG Metall, είχα επισκεφθεί το εργοστάσιο της Hellas Can στην Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου και “έπεσα” πάνω στην παραγωγή κουτιών για αναψυκτικά της Coca Cola… Δυστυχώς, η συνεργασία αυτή διακόπηκε μετά από κάποια χρόνια, διότι η Coca Cola άρχισε να προμηθεύεται κυτία αλουμινίου από άλλες χώρες και η Hellas Can εξαφανίστηκε ουσιαστικώς από τον παραγωγικό χάρτη της Θεσσαλονίκης και της χώρας.
Κάποτε στην Ελλάδα του δανεισμού: αλλά από τότε η Coca Cola “έβγαλε” από την ελληνική αγορά μερικά δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία μετέφερε στο εξωτερικό (Ελβετία, Λουξεμβούργο…), έκλεισε επτά-οκτώ εργοστάσια και εμφιαλωτήρια στην Ελλάδα (Κέρκυρα, Ρόδος, Μεσολόγγι, Αθήνα, Πάτρα, Βόλος, Θεσσαλονίκη κ.α.) απόλυσε μερικές χιλιάδες εργαζόμενους, μετέφερε την έδρα της στην Ελβετία, εγκατέλειψε το χρηματιστήριο των Αθηνών και συνεχίζει να κερδίζει… “εις υγείαν των κορόιδων”!
* Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.