Η βιβλιοθήκη παραμένει σημείο αναφοράς του σύγχρονου ανθρώπου. Στην Ελλάδα έχει περιοριστεί ο ρόλος της στις σχολικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες και αυτό είναι μια ακόμη ένδειξη, ότι η γνώση δεν διαποτίζει συνολικώς και διαρκώς το κοινωνικό σώμα.
Χωρίς την πρόσβαση στη βιβλιοθήκη και χωρίς την εξοικείωση με τη χρήση της μια κοινωνία παραμένει ακρωτηριασμένη. Διατηρεί απλώς περιορισμένη πρόσβαση στο σύγχρονο κόσμο. Δεν αντιλαμβάνεται τις πραγματικές ανάγκες του και δεν ανταποκρίνεται στις διογκούμενες απαιτήσεις του. Αυτό το γεγονός καθιστά τη βιβλιοθήκη στο οικογενειακό περιβάλλον, στο σχολείο και ακόμη περισσότερο στην πόλη ή το χωριό ένα απαραίτητο πολιτιστικό και πολιτικό αγαθό.
Το πρώτο πράγμα το οποίο διασφαλίζει μια βιβλιοθήκη είναι η εξοικείωση με την ανάγνωση και, φυσικώς, ανοίγει το δρόμο στο νέο αναγνώστη για αυτό που ονομάζουμε απόλαυση της ανάγνωσης. Ο νέος και η νέα μαθαίνουν να διαβάζουν και μαθαίνουν να απολαμβάνουν την ανάγνωση. Όποιος έχει κάνει αυτό το βήμα, έχει διασφαλίσει έναν από τους καλύτερους φίλους του για μια ζωή ολόκληρη: το βιβλίο. Για να μπορέσει να γίνει το πρώτο βήμα, ωστόσο, χρειάζεται ο χώρος, δηλαδή το κτίριο μιας βιβλιοθήκης.
Χωρίς την πρόσβαση στη βιβλιοθήκη και χωρίς την εξοικείωση με τη χρήση της μια κοινωνία παραμένει ακρωτηριασμένη. Διατηρεί απλώς περιορισμένη πρόσβαση στο σύγχρονο κόσμο. Δεν αντιλαμβάνεται τις πραγματικές ανάγκες του και δεν ανταποκρίνεται στις διογκούμενες απαιτήσεις του. Αυτό το γεγονός καθιστά τη βιβλιοθήκη στο οικογενειακό περιβάλλον, στο σχολείο και ακόμη περισσότερο στην πόλη ή το χωριό ένα απαραίτητο πολιτιστικό και πολιτικό αγαθό.
Το πρώτο πράγμα το οποίο διασφαλίζει μια βιβλιοθήκη είναι η εξοικείωση με την ανάγνωση και, φυσικώς, ανοίγει το δρόμο στο νέο αναγνώστη για αυτό που ονομάζουμε απόλαυση της ανάγνωσης. Ο νέος και η νέα μαθαίνουν να διαβάζουν και μαθαίνουν να απολαμβάνουν την ανάγνωση. Όποιος έχει κάνει αυτό το βήμα, έχει διασφαλίσει έναν από τους καλύτερους φίλους του για μια ζωή ολόκληρη: το βιβλίο. Για να μπορέσει να γίνει το πρώτο βήμα, ωστόσο, χρειάζεται ο χώρος, δηλαδή το κτίριο μιας βιβλιοθήκης.
Αυτό πρέπει να είναι λειτουργικό, να πληροί όλες τις προϋποθέσεις για μια καλή και σύγχρονη διαμονή και να είναι ένα κτίριο με αρχιτεκτονική αξία, που σημαίνει να προσδίδει αξία στον δημόσιο χώρο στον οποίο ευρίσκεται. Μια καλή πρακτική θα ήταν να ανακαινίζονται παλιά κτίρια, π.χ. εργοστάσια και να μετατρέπονται σε βιβλιοθήκες, ή να κτίζονται εντελώς καινούργια με αρχιτεκτονική σύγχρονων ρευμάτων.
Επειδή στην Ελλάδα η βιβλιοθήκη δεν ευρίσκεται στις άμεσες προτεραιότητες των εκάστοτε ιθυνόντων, λόγω της συνήθους πολικής και κοινωνικής μυωπίας τους, καταλήγουμε στους μικρούς μη-λειτουργικούς χώρους, όπου η βιβλιοθήκη αποτελεί ένα πάρεργο κάποιας υπηρεσίας μιας δημοτικής αρχής. Το κτίριο μιας αξιοπρεπούς βιβλιοθήκης οφείλει να είναι λειτουργικό στο εσωτερικό του και να είναι προσβάσιμο για τους κατοίκους μιας πόλης: με τα πόδια, με το ποδήλατο, με τα δημόσια μέσα συγκοινωνίας, με το αυτοκίνητο.
Επίσης πρέπει να προσδίδει καλαισθητική αξία στον περιβάλλοντα χώρο. Σε όλες τις πόλεις στην Ευρώπη και στην Βόρειο Αμερική, μικρές ή μεγάλες, η βιβλιοθήκη αποτελεί διακριτό από κάθε άποψη κτίριο μέσα στον αστικό ιστό. Δυστυχώς στην Ελλάδα, και αυτό δε μας τιμά καθόλου, βολευόμαστε με μερεμέτια στο κρισιμότερο ζήτημα για τους πολίτες μιας πόλης: αυτό της παιδείας τους. Οι κάτοικοι μιας πόλης χωρίς καταλλήλως εξοπλισμένη βιβλιοθήκη δε δικαιούνται να ομιλούν για μόρφωση: προφανώς με αυτό το αυστηρό κριτήριο αποκλείονται οι περισσότερες πόλεις της χώρας. Αυτή την πικρή αλήθεια θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία και την απαραίτητη διάθεση αυτοκριτικής: όλοι μας!
Αυτό είναι η μία πλευρά: θα αδικούσαμε τους εαυτούς μας, αν μέναμε σε αυτή τη διαπίστωση, διότι όλες οι γενιές προσπάθησαν και προσπαθούν να δώσουν το καλύτερο στα παιδιά τους, από πλευράς σπουδών και μόρφωσης: ξένες γλώσσες, ωδεία, χοροδιδασκαλεία, αθλητισμός κ.α. Όσο απουσιάζει η φιλαναγνωσία, όλες αυτές οι μεμονωμένες “οικογενειακές” προσπάθειες θα πέφτουν στο κενό. Έτσι έχουμε καταντήσει να κατέχουμε το θλιβερό προνόμιο, ενώ παράγουμε σωρηδόν πτυχιούχος όλων των κατηγοριών και όλων των βαθμίδων, ο πολιτισμός της ανάγνωσης να κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η αγάπη προς το βιβλίο και την ανάγνωση, όμως, δεν περνάει μέσα από το σχολείο, χωρίς να θέλω να μειώσω τη συμβολή του, αλλά πρωτίστως μέσα από την ύπαρξη δημόσιας βιβλιοθήκης σε έναν τόπο.
Ειδικότερα για την επαρχία, όπου η ύπαρξη ερεθισμάτων είναι περιορισμένη για τα παιδιά και τους νέους, η οργανωμένη βιβλιοθήκη με την καταλλήλως σχεδιασμένη πολιτική θα ανοίξει νέους ορίζοντες και νέα ενδιαφέροντα σε μεγάλα τμήματα της νέας γενιάς. Η καλώς οργανωμένη βιβλιοθήκη σε έναν τόπο είναι παιδαγωγική ευθύνη των μεγαλύτερων έναντι των νεώτερων γενιών.
Αυτό είναι η μία πλευρά: θα αδικούσαμε τους εαυτούς μας, αν μέναμε σε αυτή τη διαπίστωση, διότι όλες οι γενιές προσπάθησαν και προσπαθούν να δώσουν το καλύτερο στα παιδιά τους, από πλευράς σπουδών και μόρφωσης: ξένες γλώσσες, ωδεία, χοροδιδασκαλεία, αθλητισμός κ.α. Όσο απουσιάζει η φιλαναγνωσία, όλες αυτές οι μεμονωμένες “οικογενειακές” προσπάθειες θα πέφτουν στο κενό. Έτσι έχουμε καταντήσει να κατέχουμε το θλιβερό προνόμιο, ενώ παράγουμε σωρηδόν πτυχιούχος όλων των κατηγοριών και όλων των βαθμίδων, ο πολιτισμός της ανάγνωσης να κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η αγάπη προς το βιβλίο και την ανάγνωση, όμως, δεν περνάει μέσα από το σχολείο, χωρίς να θέλω να μειώσω τη συμβολή του, αλλά πρωτίστως μέσα από την ύπαρξη δημόσιας βιβλιοθήκης σε έναν τόπο.
Ειδικότερα για την επαρχία, όπου η ύπαρξη ερεθισμάτων είναι περιορισμένη για τα παιδιά και τους νέους, η οργανωμένη βιβλιοθήκη με την καταλλήλως σχεδιασμένη πολιτική θα ανοίξει νέους ορίζοντες και νέα ενδιαφέροντα σε μεγάλα τμήματα της νέας γενιάς. Η καλώς οργανωμένη βιβλιοθήκη σε έναν τόπο είναι παιδαγωγική ευθύνη των μεγαλύτερων έναντι των νεώτερων γενιών.
Η μέχρι τούδε αδυναμία συγκρότησης ενός ικανοποιητικού δικτύου περιφερειακών βιβλιοθηκών σε όλη την επικράτεια, είναι εγκληματική αμέλεια και, ίσως, είναι ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά σφάλματα που συντελέστηκαν από την μεταπολίτευση και δώθε, αφότου δηλαδή υπήρχαν και οι σχετικοί πόροι. Εάν το καλοσκεφτούμε δυνάμεθα με ασφάλεια να ισχυριστούμε πως στη χώρα δεν υπήρξε ποτέ πολιτική βιβλιοθηκών. Τούτο απουσιάζει και σήμερα από τα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων. Και αυτό θα πρέπει να καταγραφεί ως μια ακόμη ένδειξη της γενικής απαιδευσίας του σημερινού πολιτικού προσωπικού.
Η δημοτική βιβλιοθήκη στην περιφέρεια, όμως, μπορεί να γίνει κέντρο αναφοράς μιας ολόκληρης κοινωνίας. Εντάσσοντας στους σχεδιασμούς της διάφορες πλευρές της πολιτικής και των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Πέρα από το δανεισμό βιβλίων, τη διοργάνωση βραδιών ανάγνωσης, την πρόσκληση πνευματικών ανθρώπων της χώρας, σε γενικές γραμμές πέρα από την ανάπτυξη μιας mainstream δραστηριότητας, η βιβλιοθήκη μπορεί να συμπεριλάβει και πιο σταθερές δράσεις και λειτουργίες στο πρόγραμμά της, οι οποίες θα στοχεύουν στην αναβάθμιση της ίδιας της περιοχής και της ταχύτερης ένταξης του πληθυσμού της στις συνθήκες του αναδυόμενου σύγχρονου κόσμου.
Στους χώρους της βιβλιοθήκης μπορεί να παρέχεται δωρεάν πρόσβαση στο Διαδίκτυο και να προσφέρονται μαθήματα, σε τακτική βάση και για όλες τις ηλικίες, για την εκμάθηση προγραμμάτων υπολογιστών. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να πλαισιωθεί στη συνέχεια από άλλες δράσεις, όπως η συγκρότηση τράπεζας πληροφοριών και δεδομένων για την ιστορία της περιοχής, π.χ. συλλογή και ηλεκτρονική ταξινόμηση φωτογραφικού υλικού με τη συμμετοχή των κατοίκων, αλλά και μεταναστών που έλκουν την καταγωγή τους από την περιοχή.
Η δημοτική βιβλιοθήκη στην περιφέρεια, όμως, μπορεί να γίνει κέντρο αναφοράς μιας ολόκληρης κοινωνίας. Εντάσσοντας στους σχεδιασμούς της διάφορες πλευρές της πολιτικής και των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Πέρα από το δανεισμό βιβλίων, τη διοργάνωση βραδιών ανάγνωσης, την πρόσκληση πνευματικών ανθρώπων της χώρας, σε γενικές γραμμές πέρα από την ανάπτυξη μιας mainstream δραστηριότητας, η βιβλιοθήκη μπορεί να συμπεριλάβει και πιο σταθερές δράσεις και λειτουργίες στο πρόγραμμά της, οι οποίες θα στοχεύουν στην αναβάθμιση της ίδιας της περιοχής και της ταχύτερης ένταξης του πληθυσμού της στις συνθήκες του αναδυόμενου σύγχρονου κόσμου.
Στους χώρους της βιβλιοθήκης μπορεί να παρέχεται δωρεάν πρόσβαση στο Διαδίκτυο και να προσφέρονται μαθήματα, σε τακτική βάση και για όλες τις ηλικίες, για την εκμάθηση προγραμμάτων υπολογιστών. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να πλαισιωθεί στη συνέχεια από άλλες δράσεις, όπως η συγκρότηση τράπεζας πληροφοριών και δεδομένων για την ιστορία της περιοχής, π.χ. συλλογή και ηλεκτρονική ταξινόμηση φωτογραφικού υλικού με τη συμμετοχή των κατοίκων, αλλά και μεταναστών που έλκουν την καταγωγή τους από την περιοχή.
Σε συνάρτηση με την εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες των υπολογιστών μπορούν να δημιουργηθούν αυτοδιαχειριζόμενα εργαστήρια με multimedia, εργαστήρια κινηματογραφικής σκηνοθεσίας, φωτογραφικά εργαστήρια. Ένα μέρος από αυτές τις δραστηριότητες θα γίνονται εθελοντικά από τους ενδιαφερόμενους, ένα μεγάλο μέρος της λειτουργίας της βιβλιοθήκης θα γίνεται από υπαλλήλους: μια δημοτική βιβλιοθήκη μπορεί να αποτελέσει πηγή εργασίας για υψηλά καταρτισμένο προσωπικό. Αυτό προσθέτει υπεραξία σε μια περιφερειακή πόλη.
Για την τοπική κοινωνία μια βιβλιοθήκη μπορεί να αποτελέσει στοιχείο μιας νέας κοινωνικής συμβίωσης. Στους χώρους της βιβλιοθήκης μπορούν να παρέχονται μαθήματα χρήσης υπολογιστών σε ηλικιωμένους ανθρώπους από νεαρούς εθελοντές. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύονται οι δεσμοί ανάμεσα στους νέους και τους ηλικιωμένους και διασφαλίζεται η μακροχρόνια ικανότητα στους ηλικιωμένους να επικοινωνούν ηλεκτρονικά με το περιβάλλον τους, από υπηρεσίες μέχρι συγγενείς και φίλους, αλλά και να κάνουν νέες γνωριμίες με τη χρήση των κοινωνικών μέσων.
Για την τοπική κοινωνία μια βιβλιοθήκη μπορεί να αποτελέσει στοιχείο μιας νέας κοινωνικής συμβίωσης. Στους χώρους της βιβλιοθήκης μπορούν να παρέχονται μαθήματα χρήσης υπολογιστών σε ηλικιωμένους ανθρώπους από νεαρούς εθελοντές. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύονται οι δεσμοί ανάμεσα στους νέους και τους ηλικιωμένους και διασφαλίζεται η μακροχρόνια ικανότητα στους ηλικιωμένους να επικοινωνούν ηλεκτρονικά με το περιβάλλον τους, από υπηρεσίες μέχρι συγγενείς και φίλους, αλλά και να κάνουν νέες γνωριμίες με τη χρήση των κοινωνικών μέσων.
Με βάση την βιβλιοθήκη μιας περιοχής μπορούν να οργανωθούν “εικονικές γειτονιές”, όπου θα μπορούν να “συναντώνται” άτομα που μένουν ή κατάγονται από το συγκεκριμένο δήμο, τη συγκεκριμένη περιοχή. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα βοηθούσε τους ηλικιωμένους να αποφύγουν την απομόνωση και τη μοναξιά και να έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους.
Επειδή, όμως, η ηλεκτρονική παρουσία δεν είναι ικανή να καλύψει πλήρως την έλλειψη συντροφιάς, μπορεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης δημοτικής πολιτικής αλληλεγγύης των γενεών, να αναπτυχθεί γύρω από την βιβλιοθήκη, ένα δίκτυο εθελοντών αναγνωστών, που θα κάνουν συντροφιά σε ηλικιωμένους και θα τους διαβάζουν βιβλία σε υπερήλικες, οι οποίοι θα ζητούν κάτι τέτοιο, από θρησκευτικά κείμενα μέχρι λογοτεχνία ή ιστορία. Σε μια χώρα με επιταχυνόμενη γήρανση του πληθυσμού η σχέση νέων και ηλικιωμένων θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη τα επόμενα χρόνια και η απάντηση δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στο οικονομικό σκέλος του συγκεκριμένου άκρως σύνθετου προβλήματος.
Η κοινωνία της ελληνικής περιφέρειας θα πρέπει να απαλλαγεί λίαν συντόμως από τις ανδροκρατούμενος πρακτικές και να κάνει χώρο για το σύνολο των κατοίκων μιας περιοχής. Είναι φανερό ότι ο δημόσιος χώρος στην περιφέρεια εξακολουθεί να κυριαρχείται από το ανδρικό στοιχείο και τις ανάγκες που αυτό έχει ή δημιουργεί.
Επειδή, όμως, η ηλεκτρονική παρουσία δεν είναι ικανή να καλύψει πλήρως την έλλειψη συντροφιάς, μπορεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης δημοτικής πολιτικής αλληλεγγύης των γενεών, να αναπτυχθεί γύρω από την βιβλιοθήκη, ένα δίκτυο εθελοντών αναγνωστών, που θα κάνουν συντροφιά σε ηλικιωμένους και θα τους διαβάζουν βιβλία σε υπερήλικες, οι οποίοι θα ζητούν κάτι τέτοιο, από θρησκευτικά κείμενα μέχρι λογοτεχνία ή ιστορία. Σε μια χώρα με επιταχυνόμενη γήρανση του πληθυσμού η σχέση νέων και ηλικιωμένων θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη τα επόμενα χρόνια και η απάντηση δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στο οικονομικό σκέλος του συγκεκριμένου άκρως σύνθετου προβλήματος.
Η κοινωνία της ελληνικής περιφέρειας θα πρέπει να απαλλαγεί λίαν συντόμως από τις ανδροκρατούμενος πρακτικές και να κάνει χώρο για το σύνολο των κατοίκων μιας περιοχής. Είναι φανερό ότι ο δημόσιος χώρος στην περιφέρεια εξακολουθεί να κυριαρχείται από το ανδρικό στοιχείο και τις ανάγκες που αυτό έχει ή δημιουργεί.
Αν εξαιρέσουμε το χώρο του καφέ ή της ταβέρνας, χώροι εξόδου και ειδικών περιστάσεων, ο δημόσιος χώρος κυριαρχείται από τους άνδρες και δη τους νέους και υγιείς, με ότι αυτό συνεπάγεται για τα χαρακτηριστικά της τοπικής καθημερινότητας και του ρυθμού της. Η δημόσια βιβλιοθήκη μπορεί να αναδειχθεί σε εκείνο το χώρο μέσω του οποίου θα μπορούν να κατοχυρώνουν το δικαίωμά τους και το μερίδιό τους στο δημόσιο χώρο, όλες οι κοινωνικές ομάδες που υποεκπροσωπούνται στην τοπική κοινωνία: γυναίκες, άτομα με ειδικά προβλήματα, ξένοι, ηλικιωμένοι, δηλαδή η συντριπτική πλειονότητα μιας περιοχής.
Στο χώρο της βιβλιοθήκης μπορούν να διοργανώνονται ψυχαγωγικές βραδιές για ηλικιωμένος, αλλά ο ίδιος χώρος μπορεί να λειτουργεί και ως μπέιμπυ-πάρκινγκ διευκολύνοντας τις μητέρες ή και ως χώρος οργάνωσης παιδικών γιορτών. Η λειτουργία μιας σύγχρονης βιβλιοθήκης δεν είναι μονοδιάστατη και περιορισμένη: οι δραστηριότητες της μπορούν να διευρύνονται διαρκώς και να ανοίγουν νέες δυνατότητες για τους χρήστες της.
Η σύγχρονη βιβλιοθήκη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο μετάβασης: η ανάδυση των νέων τεχνολογιών και των νέων μέσων οδηγεί το συνολικό πολιτισμό ανάγνωσης σε κρίση και με αυτό και τη φύση της βιβλιοθήκης και των λειτουργιών της. Στις σημερινές, αλλά πολύ περισσότερο στις μελλοντικές κοινωνικές συνθήκες η βιβλιοθήκη δεν μπορεί να είναι μόνο χώρος του βιβλίου. Οφείλει και δύναται να καλύψει τις περισσότερες ανάγκες των κατοίκων μιας περιοχής, οι οποίες προκύπτουν από τις νέες ανάγκες της ανθρώπινης επικοινωνίας: στο χώρο της βιβλιοθήκης εκτός από την εκμάθηση χρήσης υπολογιστών, μπορούν να δημιουργηθούν εργαστήρια τεχνολογίας, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων (κινηματοθέατρο, εκδηλώσεων, συνεδρίων, εκθέσεων κ.α)
Ο σκληρός πυρήνας, όμως, της λειτουργίας της βιβλιοθήκης αφορά στους νέους και στις νέες: τους μελλοντικούς αναγνώστες, τους μελλοντικούς πολίτες. Μια βιβλιοθήκη μπορεί να λειτουργήσει ως κέντρο εκμάθησης των νέων τεχνολογιών για μικρούς και υπερήλικες, να βοηθήσει μαθητές και μαθήτριες σε συνεργασία με τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς μιας περιοχής, για την παιδαγωγική χρήση του Διαδικτύου, να συνδέσει ομάδες νέων από τη μια περιοχή της Ελλάδας στην άλλη, το ίδιο και με αντίστοιχες ομάδες από το εξωτερικό. Η βιβλιοθήκη μπορεί να εξελιχθεί σε χώρο συνάντησης και δημιουργίας μιας κουλτούρας διαλόγου, ανάμεσα στις νεότερες και τις μεγαλύτερες ηλικίες.
Γενικώς γύρω από μια βιβλιοθήκη μπορεί να οργανωθεί όλη η πολιτική πολιτισμού μιας περιοχής, να προστεθεί πολιτιστικό κεφάλαιο σε αυτήν και να ανέβει η κατ΄ άτομο ποιότητα των ίδιων των πολιτών μιας περιοχής. Το οφέλη σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι όλα άμεσα αλλά αφορούν στο αύριο μιας περιοχής και στο μέλλον των κατοίκων της.
Από εδώ προκύπτει και το κρίσιμο ερώτημα σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά ακόμη περισσότερο, τώρα στην εποχή της κρίσης, το ερώτημα δηλαδή το οποίο αφορά στους οικονομικούς πόρους: από πού θα αντληθούν οι πόροι για τη χρηματοδότηση μιας τέτοιας απαιτητικής λειτουργίας;
Πράγματι εάν δεχτούμε ότι είναι απαραίτητη μια πολιτική πολιτισμού για την περιφέρεια που θα έχει στο επίκεντρό της τη βιβλιοθήκη, θα πρέπει να ενδιαφερθούμε και για την εξεύρεση των πόρων. Κατά πρώτον να δηλώσουμε και να απαντήσουμε στο ερώτημα, ότι η βιβλιοθήκη μιας περιοχής, αγροτικής ή αστικής μπορεί να συμβάλλει σε έναν υψηλό και παραγωγικό πολιτισμό ανάγνωσης και ως τέτοια πρέπει να ενισχυθεί, διότι μακροπροθέσμως θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε όλες τις εκφάνσεις του βίου των ανθρώπων.
Στις δραστηριότητες μιας βιβλιοθήκης συγκαταλέγεται και η προβολή του έργου της. Μια αναβαθμισμένη βιβλιοθήκη που με την κατάλληλη εργασία δημοσιότητας αποκτήσει μια καλή “φήμη”, μπορεί να έχει ευκολότερα πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης, είτε αυτές είναι οι κρατικές επιδοτήσεις, είτε είναι πόροι από ιδιώτες (χορηγίες, δωρεές, κληροδοτήματα κλπ.). Η εργασία δημοσιότητας καθιστά τη βιβλιοθήκη παράγοντα με ειδικό βάρος στην καθημερινή ζωή της πόλης και στις γενικότερες πολιτικές συζητήσεις, ενισχύοντας την τοπική δημοσιότητα, και κάτι που είναι ακόμη πιο σημαντικό στις συζητήσεις των ομάδων, οι οποίες θέλουν να συνδράμουν παντοιοτρόπως στο έργο της και να ενισχύουν οικονομικώς τη λειτουργία της.
Η ίδια, λοιπόν, η λειτουργία της βιβλιοθήκης μπορεί να προσελκύσει οικονομικές ενισχύσεις. Κοντά σε αυτό θα πρέπει να αναφερθούν οι πιθανές ετήσιες συνδρομές των χρηστών, τα έσοδα από εκδηλώσεις, ενοικίαση αιθουσών κ.α.. Αναλόγως με την περιοχή, τις ανάγκες και δυνατότητές της μπορεί να εφαρμοστεί διαφορετικό μοντέλο οικονομικής χρηματοδότησης.
Η σύγχρονη βιβλιοθήκη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο μετάβασης: η ανάδυση των νέων τεχνολογιών και των νέων μέσων οδηγεί το συνολικό πολιτισμό ανάγνωσης σε κρίση και με αυτό και τη φύση της βιβλιοθήκης και των λειτουργιών της. Στις σημερινές, αλλά πολύ περισσότερο στις μελλοντικές κοινωνικές συνθήκες η βιβλιοθήκη δεν μπορεί να είναι μόνο χώρος του βιβλίου. Οφείλει και δύναται να καλύψει τις περισσότερες ανάγκες των κατοίκων μιας περιοχής, οι οποίες προκύπτουν από τις νέες ανάγκες της ανθρώπινης επικοινωνίας: στο χώρο της βιβλιοθήκης εκτός από την εκμάθηση χρήσης υπολογιστών, μπορούν να δημιουργηθούν εργαστήρια τεχνολογίας, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων (κινηματοθέατρο, εκδηλώσεων, συνεδρίων, εκθέσεων κ.α)
Ο σκληρός πυρήνας, όμως, της λειτουργίας της βιβλιοθήκης αφορά στους νέους και στις νέες: τους μελλοντικούς αναγνώστες, τους μελλοντικούς πολίτες. Μια βιβλιοθήκη μπορεί να λειτουργήσει ως κέντρο εκμάθησης των νέων τεχνολογιών για μικρούς και υπερήλικες, να βοηθήσει μαθητές και μαθήτριες σε συνεργασία με τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς μιας περιοχής, για την παιδαγωγική χρήση του Διαδικτύου, να συνδέσει ομάδες νέων από τη μια περιοχή της Ελλάδας στην άλλη, το ίδιο και με αντίστοιχες ομάδες από το εξωτερικό. Η βιβλιοθήκη μπορεί να εξελιχθεί σε χώρο συνάντησης και δημιουργίας μιας κουλτούρας διαλόγου, ανάμεσα στις νεότερες και τις μεγαλύτερες ηλικίες.
Γενικώς γύρω από μια βιβλιοθήκη μπορεί να οργανωθεί όλη η πολιτική πολιτισμού μιας περιοχής, να προστεθεί πολιτιστικό κεφάλαιο σε αυτήν και να ανέβει η κατ΄ άτομο ποιότητα των ίδιων των πολιτών μιας περιοχής. Το οφέλη σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι όλα άμεσα αλλά αφορούν στο αύριο μιας περιοχής και στο μέλλον των κατοίκων της.
Από εδώ προκύπτει και το κρίσιμο ερώτημα σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά ακόμη περισσότερο, τώρα στην εποχή της κρίσης, το ερώτημα δηλαδή το οποίο αφορά στους οικονομικούς πόρους: από πού θα αντληθούν οι πόροι για τη χρηματοδότηση μιας τέτοιας απαιτητικής λειτουργίας;
Πράγματι εάν δεχτούμε ότι είναι απαραίτητη μια πολιτική πολιτισμού για την περιφέρεια που θα έχει στο επίκεντρό της τη βιβλιοθήκη, θα πρέπει να ενδιαφερθούμε και για την εξεύρεση των πόρων. Κατά πρώτον να δηλώσουμε και να απαντήσουμε στο ερώτημα, ότι η βιβλιοθήκη μιας περιοχής, αγροτικής ή αστικής μπορεί να συμβάλλει σε έναν υψηλό και παραγωγικό πολιτισμό ανάγνωσης και ως τέτοια πρέπει να ενισχυθεί, διότι μακροπροθέσμως θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε όλες τις εκφάνσεις του βίου των ανθρώπων.
Στις δραστηριότητες μιας βιβλιοθήκης συγκαταλέγεται και η προβολή του έργου της. Μια αναβαθμισμένη βιβλιοθήκη που με την κατάλληλη εργασία δημοσιότητας αποκτήσει μια καλή “φήμη”, μπορεί να έχει ευκολότερα πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης, είτε αυτές είναι οι κρατικές επιδοτήσεις, είτε είναι πόροι από ιδιώτες (χορηγίες, δωρεές, κληροδοτήματα κλπ.). Η εργασία δημοσιότητας καθιστά τη βιβλιοθήκη παράγοντα με ειδικό βάρος στην καθημερινή ζωή της πόλης και στις γενικότερες πολιτικές συζητήσεις, ενισχύοντας την τοπική δημοσιότητα, και κάτι που είναι ακόμη πιο σημαντικό στις συζητήσεις των ομάδων, οι οποίες θέλουν να συνδράμουν παντοιοτρόπως στο έργο της και να ενισχύουν οικονομικώς τη λειτουργία της.
Η ίδια, λοιπόν, η λειτουργία της βιβλιοθήκης μπορεί να προσελκύσει οικονομικές ενισχύσεις. Κοντά σε αυτό θα πρέπει να αναφερθούν οι πιθανές ετήσιες συνδρομές των χρηστών, τα έσοδα από εκδηλώσεις, ενοικίαση αιθουσών κ.α.. Αναλόγως με την περιοχή, τις ανάγκες και δυνατότητές της μπορεί να εφαρμοστεί διαφορετικό μοντέλο οικονομικής χρηματοδότησης.
Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία και η οικονομική εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας, όχι μόνο για λόγους χρηματοοικονομικούς, αλλά και για την στενότερη σύνδεσή της με τις λειτουργίες της βιβλιοθήκης: πέρα από τη σχετική πρακτική σε άλλες κοινωνίες, η ανάλογη ιστορική εμπειρία δεν είναι άγνωστη και στους Έλληνες, εφόσον στο παρελθόν λειτούργησαν παιδαγωγικά ιδρύματα και ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες υπό πολύ χειρότερες συνθήκες εκτός και μακράν του ελλαδικού χώρου.
ΟΙ δισταγμοί και οι πρόχειρες αντιλογίες σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προφάσεις για την απραξία μας και την βόλεψή μας με την υπάρχουσα νοσηρή κατάσταση. Αλλά οι δρόμοι πρέπει να ανοίξουν για να υπάρξουν αξιοβίωτες συνθήκες στη χώρα και μέλλον για τις νέες γενιές.
Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”
Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα “Ψίθυροι της Σιντικής” του Σιδηροκάστρου (φ. Μαρτίου)
ΟΙ δισταγμοί και οι πρόχειρες αντιλογίες σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προφάσεις για την απραξία μας και την βόλεψή μας με την υπάρχουσα νοσηρή κατάσταση. Αλλά οι δρόμοι πρέπει να ανοίξουν για να υπάρξουν αξιοβίωτες συνθήκες στη χώρα και μέλλον για τις νέες γενιές.
Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”
Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα “Ψίθυροι της Σιντικής” του Σιδηροκάστρου (φ. Μαρτίου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.