Τι μας επιφυλάσσει η ψηφιακή εποχή πέρα από φθηνότερα-ομορφότερα-καλύτερα gadgets;

Γράφει ο Σωκράτης Δημητριάδης
Μέλος Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας

Λέγεται ότι ο καλύτερος τρόπος για να προβλέψεις το μέλλον της ψηφιακής τεχνολογίας είναι να την εφεύρεις. Κι αφού οι μεγάλες εταιρίες πληροφορικής κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, έχουμε συνηθίσει να μας ανακοινώνουν τις τάσεις της κάθε εποχής και να μας δίνουν τις δικές τους προβλέψεις για το μέλλον.

Όμως το βασικότερο συστατικό πίσω από κάθε ψηφιακή εφεύρεση είναι η επιστημονική έρευνα. Χωρίς αυτήν θα ήταν αδύνατο να προκύψουν ανακαλύψεις που θα οδηγήσουν σε νέες τεχνολογίες και σε εφευρέσεις που θα δώσουν νέα προϊόντα. Χάρη στην επιστημονική έρευνα που συντελείται στα πανεπιστήμια γεννιούνται καθημερινά οι επιστήμονες και οι μηχανικοί που στελεχώνουν τις εταιρίες υψηλής τεχνολογίας που δημιουργούν τις καινοτομίες του αύριο. 

Ίσως λοιπόν ένας καλύτερος και απλούστερος τρόπος για να προβλέψει κανείς το μέλλον της ψηφιακής τεχνολογίας να είναι η μελέτη της ερευνητικής δραστηριότητας που λαμβάνει χώρα στα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου. Αναλύοντας στατιστικά στοιχεία για την έρευνα που συντελείται σε πρωτοπόρα τμήματα πληροφορικής, μπορούμε να εξάγουμε πολύ χρήσιμα και αξιόπιστα συμπεράσματα για το μέλλον που μας επιφυλάσσει η ψηφιακή εποχή. 

Αν και τέτοια στοιχεία δεν είναι εύκολο να συλλεχθούν και να συντηρηθούν, πρόσφατα, μια ομάδα του Τμήματος Πληροφορικής του Brown University, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές crowdsourcing, κατάφερε να εξάγει μια ποικιλία στοιχείων αναφορικά με την έρευνα που κάνουν οι 2200 καθηγητές που εργάζονται στα 50 κορυφαία τμήματα πληροφορικής των ΗΠΑ. 

Εξετάζοντας το μέγεθος των ερευνητικών περιοχών, το πως αυτές αλλάζουν στο χρόνο, καθώς και τις προσλήψεις νέων καθηγητών την τελευταία πενταετία, διαφαίνεται ξεκάθαρα η κατεύθυνση προς την οποία οδηγούν οι εξελίξεις στην πληροφορική.

Ένα πρώτο στοιχείο, που προκαλεί πιθανώς μεγάλη εντύπωση, είναι το γεγονός ότι ο τομέας της Θεωρίας κατέχει τα σκήπτρα ανάμεσα σε όλες τις ερευνητικές περιοχές. Οι καθηγητές που κάνουν έρευνα σε Θεωρία και Αλγορίθμους είναι μακράν οι περισσότεροι από κάθε άλλο τομέα, και αυτό εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και στις προσλήψεις της τελευταίας 5ετίας. Βλέπουμε επομένως ότι σε αντίθεση με τους φόβους που διατυπώνονται τα τελευταία χρόνια, οι πιέσεις της αγοράς για νέες, καλύτερες, φθηνότερες, και ομορφότερες ψηφιακές τεχνολογίες, δεν έχουν αποπροσανατολίσει τη βασική έρευνα που διεξάγεται στα πρωτοπόρα τμήματα πληροφορικής. 

Ίσως διότι τα κορυφαία ιδρύματα γνωρίζουν πολύ καλά ότι η έρευνα στη Θεωρία είναι θεμέλιο για οποιαδήποτε τεχνολογική εφαρμογή. Όλες οι καινοτομίες, από τα φωτορεαλιστικά γραφικά στα βιντεοπαιχνίδια μέχρι τα πιο απίστευτα apps στα κινητά μας, βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην έρευνα που γίνεται σε Αλγορίθμους.

Όσον αφορά το μέλλον της πληροφορικής, ένας απλός τρόπος για να δούμε την τάση της εποχής είναι να εξετάσουμε την έρευνα που κάνουν οι νέοι καθηγητές σε σχέση με το παρελθόν. Αν πάρουμε το λόγο των προσλήψεων που έχουν γίνει σε κάθε ερευνητική περιοχή την τελευταία 5ετία ως προς το συνολικό αριθμό των καθηγητών στην αντίστοιχη περιοχή, προκύπτει το ποσοστό των καθηγητών που είναι καινούριο σε κάθε περιοχή, ή με άλλα λόγια, πόσο έχει μεγαλώσει η κάθε ερευνητική περιοχή τα τελευταία χρόνια. 

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι τομείς με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη αυτή τη στιγμή είναι η Εξόρυξη Δεδομένων και η Μηχανική Μάθηση, με ποσοστά 35% και 33% των καθηγητών τους, αντίστοιχα, να έχουν προσληφθεί μετά το 2009. Όλοι οι υπόλοιποι τομείς ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση με ποσοστά νέων προσλήψεων που κυμαίνονται από 0% έως 23%.

Αν εξετάσει κανείς τις εφαρμογές που έχει η έρευνα στις εν λόγω ερευνητικές περιοχές μπορεί πολύ εύκολα να σκιαγραφήσει τις τάσεις της ψηφιακής τεχνολογίας, και ενδεχομένως της ίδιας της κοινωνίας. Η έρευνα στην Εξόρυξη Δεδομένων μελετάει μεθόδους για την ανακάλυψη κανόνων, προτύπων, και άλλων μη προφανών πληροφοριών, οι οποίες, αν και δεν είναι άμεσα καταχωρημένες στις υπάρχουσες βάσεις δεδομένων, μπορούν να εξαχθούν έμμεσα από τις συσχετίσεις των πληροφοριών. 

Μάλιστα, δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλο κομμάτι της έρευνας που γίνεται στη Μηχανική Μάθηση, τον τομέα με τη δεύτερη μεγαλύτερη ανάπτυξη αυτή τη στιγμή, ασχολείται επίσης με τεχνικές Εξόρυξης Δεδομένων. Όλα δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε μια εποχή όπου το καθημερινό μας αποτύπωμα — από την αλληλεπίδραση με συσκευές, τις συναλλαγές με υπηρεσίες, τις αγορές, τις μετακινήσεις, την επικοινωνία μας, κλπ — δημιουργεί έναν τεράστιο όγκο δεδομένων από τον οποίο μπορούν να εξαχθούν πλείστες πληροφοριές σχετικά με τη συμπεριφορά μας, τις συνήθειές μας, τα ενδιαφέροντά μας, και τις δραστηριότητές μας εν γένει. 

Ο ορυμαγδός των πληροφοριών οδηγεί στο λεγόμενο big data, και αυτό με τη σειρά του στην επιτακτική ανάγκη για έξυπνες και αποτελεσματικές τεχνικές εξόρυξης δεδομένων και γνώσης. Μιας γνώσης που στο μέλλον θα είναι πιθανότατα πληρέστερη και αντικειμενικότερη από αυτήν που κατέχει ο καθένας μας για τον ίδιο του τον εαυτό και τις συνήθειές του.