Γράψε… λάθος, Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2014

Γράφει ο Σπύρος Καρτσώνης

● Είναι από αυτά που εσύ δε θα έλεγες, γι’ αυτό και δυσκολεύεσαι να πιστέψεις ότι το άκουσες: «Τις αποχαιρετίζονται με δάκρυα στα μάτια και ξεκινούν για το δύσκολο ταξίδι». Απο - χαιρετίζομαι. Δεν ‘‘κάθεται’’ καλά στο αφτί σας, ε; Δεν ικανοποιείται το γλωσσικό σας αίσθημα; Χαιρετίσματα λοιπόν σ’ αυτόν που το είπε. Χαιρετίσματα και στην ανοησία! Κατά τα άλλα -κι εγώ- σας… χαιρετίζομαι και… αρχίζομαι με το εβδομαδιαίο ‘‘Γράψε… λάθος’’!

    ☺ «Ακόμα και σήμερα δεν ξέρουμε το μυστικό του υγρού πυρ».

Παρακαλώ, όχι πυρά ομαδόν. Μπορεί να γίνατε πυρ και μανία, αλλά κάνετε λίγη υπομονή. Σίγουρα θα ακούσουμε κι άλλα: στην πρώτη γραμμή του πυρ, το βάφτισμα του πυρ, συμφώνησαν για την κατάπαυση του πυρ! Οπότε μπορούμε να τιμωρήσουμε το ‘‘δράστη’’ μια και καλή: να τον στείλουμε στη Γη του… Πυρ, για να ησυχάσουμε μια για πάντα!

Γελάτε, ε; Η αλήθεια είναι ότι με αυτά που ακούμε δεν ξέρουμε αν πρέπει να γελάσουμε ή να κλάψουμε. Εκείνο που σίγουρα ξέρουμε είναι ότι πρέπει να προστατεύσουμε τη γλώσσα μας με κάθε τρόπο. Ακόμα και… ‘‘δια πυρός και σιδήρου’’!

☺ «Οι περικοπές δεν αφορούν τις συντάξεις των πολύτεκνων μητερών».

Μπορεί οι πολύτεκνες μητερές να ησύχασαν, αλλά ένα ‘‘καυτό’’ ερώτημα πλανάται στα χείλη όλων ημών των υπολοίπων: τι θα γίνει με τις συντάξεις των πολύτεκνων πατερών; Πόσο μεγάλες θα είναι οι περικοπές; Όποιος ξέρει, ας μας πει. Για να ησυχάσουμε κι εμείς, να ησυχάσει και ο κάθε πολύτεκνος πατεράς…

☺ «Η κατάσταση στην περιοχή του Αιγαίου είναι ψύχραιμη».

Μόνο ψύχραιμη; Και νηφάλια είναι και συγκρατημένη. Όχι σαν κάτι άλλες περιοχές που δοκιμάζονται, αφού η κατάσταση σ’ αυτές είναι θερμόαιμη και ευέξαπτη!

Πώς είπατε; Ψύχραιμος μπορεί είναι ένας άνθρωπος και όχι μια κατάσταση; Εντάξει, εντάξει, η κατάσταση είναι ήρεμη και όχι ψύχραιμη, αλλά κι εσείς τι τα σκαλίζετε τώρα; Θέλετε να σας ακούσει η κατάσταση, να χάσει την ψυχραιμία της, συγγνώμη, την ηρεμία της ήθελα να πω, και όλα στο Αιγαίο να αλλάξουν; Ψύχραιμα λοιπόν, γιατί όπως πάμε θα μείνουμε όλοι στο τέλος… ‘‘ταπί και ψύχραιμοι’’!

● «Κατά την έξοδο της Πρωτοχρονιάς είχαμε και πάλι πολλά αυτοκινητιστικά δυστυχήματα».

Είχαμε αυτοκινητικά δυστυχήματα. Λέγονται αυτοκινητικά και όχι αυτοκινητιστικά, γιατί πρόκειται για δυστυχήματα (ή ατυχήματα) που προκαλούνται από αυτοκίνητα ή αναφέρονται σε αυτοκίνητα· δεν αναφέρονται (αναγκαστικά) στον οδηγό του αυτοκινήτου. Άλλωστε αυτοκινητιστής δεν είναι ο κάθε οδηγός αυτοκινήτου, αλλά -κυρίως- ο ασχολούμενος επαγγελματικά με το αυτοκίνητο. Γι’ αυτό και τους αγώνες μεταξύ αυτοκινητιστών τους λέμε αυτοκινητιστικούς αγώνες και όχι αυτοκινητικούς.

Δηλαδή: ο σχετικός με το αυτοκίνητο λέγεται αυτοκινητικός και ο σχετικός με τους αυτοκινητιστές λέγεται αυτοκινητιστικός.

● Αθανάσιος - Θανάσης

Αθανάσιος: Βαφτιστικό όνομα που σημαίνει αθάνατος, αιώνιος.

Θανάσης: Το ίδιο όνομα, από το οποίο αφαιρέθηκε το στερητικό -α- (λόγω δημώδους εκφοράς), αλλά με εντελώς αντίθετη -τώρα- σημασία: Ο αθάνατος Αθανάσιος έγινε ο θνητός Θανάσης.

Η παραφθορά των ονομάτων και η συνήθεια να χρησιμοποιούμε χαϊδευτικά ονόματα μας οδηγούν σε αποτελέσματα αναπάντεχα, όπως το παραπάνω. Κάτι περισσότερο φαίνεται ήξεραν οι πρόγονοί μας που εξέφεραν τα ονόματα ολόκληρα.

● Αντώνιος - Αντώνης

Ο γνωστός χριστιανός ασκητής από την Αίγυπτο που ονομάστηκε Μέγας. Το όνομα προέρχεται από το λατινικό Antonius (αρκετά δημοφιλές στην Αίγυπτο) και σημαίνει: ο άξιος επαίνου, ο ανεκτίμητος, ο εκλεκτός.

Το όνομα Αντώνιος ο λαός το έκανε Αντώνης. Επειδή η ορθογραφία μιας γλώσσας εικονίζει, ως έναν τουλάχιστον βαθμό, την ιστορία κάθε λέξης, λέγεται ότι υπήρξε στο παρελθόν πρόταση το Αντώνης να γράφεται με -ι-, για να μαρτυρείται η προέλευσή του από το Αντώνιος (όπως υπήρξε, επίσης, πρόταση να γράφεται το Βασίλης με -ει-, για να δηλώνεται ότι η λέξη προέρχεται από το Βασίλειος).

Προς τι όμως -ω- στον Αντώνιο, αφού η λέξη είναι λατινική; Σύμφωνα με μία εκδοχή, αυτό έγινε κατόπιν απαιτήσεως των πατέρων της Εκκλησίας, για να απολατινιστεί το όνομα (κάτι που έγινε και με το όνομα Κωνσταντίνος).

kartswnhs@gmail.com