Ψυχολογία και διατροφή

Γράφει η Ασημένια Καναρίδου*
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Εάν η ψυχολογική μας διάθεση σχετίζεται με τη διατροφή, είναι ένα θέμα που απασχόλησε τους επιστήμονες κάποιες δεκαετίες πριν, αλλά συνεχίζει να είναι επίκαιρο και στις μέρες μας.
ΓΙΑΤΙ ΚΑΤΑΦΕΥΓΟΥΜΕ ΣΤΟ ΦΑΓΗΤΟ, ΌΤΑΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΓΧΩΜΕΝΟΙ, ΣΤΕΝΟΧΩΡΗΜΕΝΟΙ ΄Η ΑΜΗΧΑΝΟΙ;
Για να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα αρκεί να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος μας σε τέτοιες ιδιαίτερες καταστάσεις ψυχολογικής πίεσης και ανίας. 

Κάθε δευτερόλεπτο συμβαίνουν στον εγκέφαλο μας περισσότερες από 100.000 χημικές αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις αυτές εξυπηρετούν την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων σε κάθε μας σκέψη, αίσθημα ή πράξη. Ο εγκέφαλος στέλνει τα μηνύματα του στα διάφορα κύτταρα μέσω "ταχυδρόμων" που ονομάζονται "νευρομεταβιβαστές". Αυτό που τρώμε –παρόλο που γίνεται ασυνείδητα, επηρεάζει την διαχείριση πολλών από αυτούς τους νευρομεταβιβαστές. Μερικοί από αυτούς τους νευρομεταβιβαστές ασκούν με τη σειρά τους σημαντική επίδραση πάνω στην διάθεση, την όρεξη και την κατανάλωση της τροφής.

 

Ο εγκέφαλος προσπαθεί να επιτύχει πάντοτε μια ισορροπία. Συγκεκριμένα όταν είμαστε αγχωμένοι ή υπό συνθήκες στρες, ο εγκέφαλος προσπαθεί να αυξήσει σε ορισμένες και εξειδικευμένες περιοχές την ποσότητα εκείνων των νευρομεταβιβαστών που θα επιφέρουν την μεγαλύτερη δυνατή ηρεμία. Βέβαια οι τρόποι για να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία ποικίλλουν από άτομο σε άτομο, εξαρτώνται από την προσωπικότητα του ατόμου και υπόκεινται στη διαδικασία της "μάθησης". Μερικοί άνθρωποι για να επιτύχουν ηρεμία ή απελευθέρωση από μια στρεσογόνο κατάσταση που τους ταλαιπωρεί καταφεύγουν στην ανεξέλεγκτη λήψη, συνήθως κακής ποιότητας τροφής ή στην κατανάλωση αλκοόλ ή στην τηλεθέαση ή στην έκφραση οργής.

Ο εγκέφαλος μαθαίνει γρήγορα τι του προσφέρει ικανοποίηση και ισορροπία. 

Επιπροσθέτως, έχει την τάση να εξοικονομεί ενέργεια και να προτιμά τις γρήγορες και ανέξοδες λύσεις. Με άλλα λόγια ο εγκέφαλος μαθαίνει σε αυτή την "εύκολη" και "ανέξοδη" συμπεριφορά, προκείμενου να αποκτήσει ηρεμία και ικανοποίηση. 

Σε κάποια άτομα αυτός ο αυτόματος τρόπος συμπεριφοράς έχει συνδεθεί με την αλόγιστη κατανάλωση σε ποσότητα και κακής σε ποιότητα τροφής, έτσι ώστε να επιτευχθεί συναισθηματική ισορροπία .

Όταν το άτομο προσπαθήσει να αλλάξει ή ν’ αντικαταστήσει αυτόν τον συνηθισμένο τρόπο συμπεριφοράς επίτευξης ηρεμίας και ευεξίας π. χ. την υπερβολική λήψη τροφής, τότε ο εγκέφαλος αντιδρά στην ενσυνείδητη τώρα πια πράξη, με αποτέλεσμα να αποτελεί η πράξη αυτή μια επίπονη διαδικασία. Γι’ αυτό το λόγο δεν μπορούμε να αποκοπούμε εύκολα από την κακή συνήθεια να τρώμε υπερβολικά –συνήθως κακής ποιότητας τροφή -όταν νιώθουμε άγχος ή στενοχώρια ή αμηχανία ή θλίψη. Σοβαρότερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν τα άτομα που ακολουθούν εθιστικές συμπεριφορές στην καθημερινότητα τους, γεγονός που σημαίνει ότι η κατάσταση που θα επέφερε ισορροπία στον εγκέφαλο σ’ αυτά τα άτομα, είναι μια περισσότερη επίπονη και αρκετά πιο δύσκολη διαδικασία.


* Ασημένια Καναρίδου
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων
Καλούδη 32, Κιλκίς
Τηλ.: 23410 25902, ΚΙΝ.: 6974124648