Ομιλία του Αναστ. ΑΜΑΝΑΤΙΔΗ κατά την επιμνημόσυνη δέηση για τον εθνεγέρτη ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ Κ. ΥΨΗΛΑΝΤΗ, μπροστά στην προτομή του στο Κιλκίς την 22.02.2011

   Σαν σήμερα 22 Φεβρουαρίου 1821, ένα μήνα πριν από την έκρηξή της στην Ελλάδα, ο Αλέξανδρος ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ, ως αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, ύψωσε, στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, την σημαία της επανάστασης, εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας. Το υψηλό όμως φρόνημα και ο αγνός πατριωτισμός, του λησμονημένου Πόντιου, υπέροχου εκείνου αγωνιστή, με προσωπικότητα που συγκέντρωνε την δύναμη των αρετών του Ελληνισμού  και όσων επίσης τον πλαισίωσαν, δεν ήσαν αρκετά για την επιτυχία του εγχειρήματος, που κατέληξε έτσι σε μια τραγωδία με θυσιαστήρια, ολοκαυτώματα και με θανατικές εκτελέσεις. ( Δραγατσάνι - Ιερός Λόχος, Μονή Σέκου Γεωργάκης  Ολύμπιος, από Βλαχολείβαδο Ολύμπου, φρικτός θάνατος Ιωάννη Φαρμάκη από Βλάστη Κοζάνης)

   Η Επανάσταση του 1821 στη Μολδοβλαχία, είχε σαν αποτέλεσμα αφ’ ενός μεν, να επιφέρει σύγχυση στις τουρκικές δυνάμεις, αφ’ ετέρου δε, να προκαλέσει των ενθουσιασμό των Ελλήνων και να τους ωθήσει σε εσπευσμένες παρασκευές του αγώνα.

   Ο αγώνας της Μολδοβλαχίας, παρά την ατυχή κατάληξή του, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες εις την Επανάσταση του 1821, και ειδικότερα :

   1^ον) Διότι τρομοκράτησε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία προς στιγμή φαντάστηκε ότι πίσω από τον Υψηλάντη βρισκόταν ο τσάρος, όπως αφέθηκε να εννοηθεί με την περίφημη προκήρυξη του << Μάχου υπέρ Πατρίδος >>, στο Ιάσιο την 24^η Φεβρουαρίου 1821 και η οποία περιλάμβανε την φράση << κινηθείτε ω φίλοι και θέλετε ιδεί μίαν κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθεί τα δίκαιά μας >>. Προφανώς δια της φράσεως αυτής υπονοούνταν η Ρωσία και απεσκοπείτο  να δοθεί θάρρος στους αμφιρρέποντες και να ενισχυθεί η Επανάσταση. Προς αντιμετώπιση ενδεχόμενης ρωσικής επίθεσης, η Τουρκία, συγκέντρωσε και διατήρησε μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις προς την κατεύθυνση αυτή. Αυτό δε επέτρεψε εις τους Έλληνες να κινηθούν ανετότερα προς εξέγερση στις εθνικές τους εστίες, το Μοριά, τη Ρούμελη και τα νησιά.

   2^ον), διότι η υπό της Φιλικής Εταιρείας διαδοθείσα και αιωρούμενη φήμη περί Ρωσικής ενισχύσεως, φάνηκε να επιβραβεύεται με την εισβολή του Υψηλάντη, πρίγκιπα, στρατηγού και υπασπιστή του τσάρου, στη Μολδοβλαχία. Αυτό κίνησε τον ενθουσιασμό, διέλυσε τις αμφιβολίες και έριξε με μεγαλύτερη προθυμία τους Έλληνες στον απελευθερωτικό αγώνα. Εξ άλλου, τα ατυχήματα του αγώνος της Μολδοβλαχίας άργησαν πολύ να γίνουν γνωστά. Επί αρκετό χρόνο δε διασπερνόταν επιτηδείως, ότι ο Υψηλάντης, συντρίψας τις τουρκικές δυνάμεις, προήλαυνε θριαμβευτικά  προς την Μακεδονία, για να ενωθεί από εκεί μετά των επαναστατών Ελλήνων. Όταν μαθεύτηκε η αλήθεια, η Ελληνική Επανάσταση είχε εδραιωθεί πλέον εις την συνείδηση των Ελλήνων.   

   Είναι αλήθεια ότι το κίνημά του, επέπρωτο να έχει ατυχή κατάληξη. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία, απότυχε. Δεν είναι η ώρα για αναζήτηση αιτίων και ευθυνών.

  Όπως λέγει ο Πολ. Ενεπεκίδης, εάν θα διαβάσουμε την στρατιωτική ιστορία των Ευρωπαϊκών λαών και ιδιαίτερα την στρατιωτική ιστορία του Ελληνικού λαού, εκείνο που παρουσιάζεται σαν κύρια αιτία της αποτυχίας αυτής της εξέγερσης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, είναι μια παλιά διαπίστωση της στρατιωτικής ιστορίας και των στρατιωτικών ιστορικών: Εθνικές επαναστάσεις που γίνονται έξω από τον εθνικό χώρο, είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. ( Περ. Ποντιακό Βήμα )

   Αλλά την εποχή αυτή, την εποχή του 1821, για τους Έλληνες δεν υπάρχει εθνικός χώρος. Εθνικό κράτος δεν υπάρχει. Υπάρχει το γένος των Ελλήνων, που ως όρος χαρακτηρίζει αυτό το κράτος χωρίς σύνορα.  Υπήρχε στο παρελθόν  η πολυεθνικότητα του βυζαντινού κράτους, που στηριζόταν στο ελληνορθόδοξο δόγμα και την ελληνική γλώσσα. Αυτό το κράτος ήταν ο στόχος ενός πολυεθνικού ξεσηκώματος σε μια ιδεατή Βαλκανική Ομοσπονδία, υπό την αιγίδα πάντοτε του Ελληνικού Οικουμενικού πνεύματος.

   Σύμφωνα με τον Πολ. Ενεπεκίδη,η ιδέα του εθνικού κράτους των Ελλήνων  βγήκε από την επανάσταση.  Υπήρξε μια λύση ανάγκης.Η καλούμενη Μεγάλη Ιδέα ξεμύτισε λίγο πιο ύστερα από την εποχή του πρωτοκόλλου του Λονδίνου το 1830, γιατί το νέο κράτος με πρωτεύουσα την Αθήνα, δεν εξέφραζε την Ελληνική Οικουμένη. Η οικουμενικότητα του ελληνισμού κάτω από τις νέες συνθήκες της ευρωπαϊκής ζωής και της αναδιαμόρφωσης του βαλκανικού χώρου και των πρώην εδαφών του βυζαντινού κράτους, ήταν η μόνη βιώσιμη ελληνική πραγματικότητα. Σύμφωνα με τον Πολυχρόνη Ενεπεκίδη, η Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν ένα όραμα του Γένους, μια ουτοπία των ολίγων, αλλά ένας παράγων σταθερότητας για ολόκληρο τον βαλκανικό χώρο. Αφού οι μεγάλες δυνάμεις και προστάτιδες,  αποφάσισαν να φτιάξουν μια Ελλάδα, θα έπρεπε να διευρύνουν τα σύνορά της για να μπορέσει ο λαός της να αναπνεύσει και να επανέλθει στα παλαιά του δίκαια.    Είναι αυτή η Ιδέα που έχει πεθάνει με την Μικρασιατική Καταστροφή.

    Για αυτό το γένος των Ελλήνων, για αυτήν την Ιδέα του Βαλκανικού τουλάχιστον χώρου, πολέμησε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όπως άλλωστε και ο Ρήγας- Βελεστινλής -  Φεραίος, αλλά απέτυχε για τους προαναφερόμενους λόγους. Γιατί ήταν πολύ μακριά από το Κέντρο και γιατί είχε συνεργάτες του ανθρώπους, που δεν ήθελαν εκείνοι να είναι ελεύθεροι, δηλαδή τους βογιάρους της εποχής του, τους αργότερα Ρουμάνους του σύγχρονου Ευρωπαϊκού κράτους.

   Στο ερώτημα των ανιστόρητων, που ζουν σε αυτόν τον μαρτυρικό τόπο των Ποντίων προσφύγων, γιατί αυτές οι τελετές μνήμης, έχουμε να πούμε ότι:

   Ιστορικώς βέβαιη είναι η Τραπεζουντιακή καταγωγή των Υψηλαντών. Όλα τα στοιχεία της ιστορικής έρευνας, όλες οι παραδόσεις, αυτή η ετυμολογία του οικογενειακού επωνύμου τους, οδηγούν στο ότι οι Υψηλάντες προέρχονται από τον ακραιφνή Ελληνισμό του Πόντου, που σε όλο το διάστημα από της πτώσης της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, αλλά και προγενέστερα, μετάγγισε το αίμα του, τη διανόησή του και την ελληνική  του δραστηριότητα στην Κωνσταντινούπολη και γενικώτερα στον Ελληνισμό της Ευρώπης και όλοι μαζί δούλεψαν το προεισαγωγικό ανάκρουσμα της Παλιγγενεσίας. Δεν είναι μόνον οι Υψηλάντες που καταγράφονται στις επιφανείς του Πόντου οικογένειες, αλλά και οι Μουρούζαι, οι Καρατζάδες, οι Ρίζοι και πολλές άλλες οικογένειες, που τα ονόματά τους εφυλλορρόησε ο χρόνος και η αποδυναμωμένη ιστορική μνήμη των νεοελλήνων.        

   Η σημερινή εκδήλωση του νέου διευρυμένου Δήμου Κιλκίς, κατ’ εξοχήν προσφυγικού, εκ προσφύγων της ταραγμένης περιόδου 1913 - 1925 και καθ’ υπεροχή Ποντίων, έχει σχέση και υποκρύπτει την υποχρέωση των επιγόνων και όσων κατοικούν σε αυτήν την πόλη  του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους, χάρις στους αγώνες και θυσίες κάποιων, στην ανάσυρση αυτής της ιστορικής μνήμης. ( …εάν υπάρχει )