Μέρος 1ο: Μνήμη
Το 1923 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ των Ελλήνων ορθοδόξων κατοίκων της Τουρκίας και των Μουσουλμάνων της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτής της επετείου σχεδιάστηκε μια μικρή έρευνα από μαθητές/τριες και δασκάλους τη Στ΄ Δημοτικού του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κιλκίς, στο πλαίσιο ομώνυμου προγράμματος Σχολικών Δραστηριοτήτων, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο καθώς και με ποιον τρόπο η προσφυγική ταυτότητα αγγίζει τη ζωή και την καθημερινότητα των μαθητών και μαθητριών της πόλης μας από την ηλικία των 12 έως την ηλικία των 15 ετών.
Η έρευνα σχεδιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2022 από τους μαθητές και μαθήτριες της Στ΄ Τάξης του σχολείου, πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2023 και απευθύνθηκε σε μαθητές και μαθήτριες της Στ΄ Δημοτικού και των τριών τάξεων του Γυμνασίου μέσω ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων. Ανταποκρίθηκαν 386 μαθητές και μαθήτριες από Δημοτικά Σχολεία του Κιλκίς, καθώς και από τμήματα των Γυμνασίων της πόλης. Κατ’ οικονομία συμπεριλήφθηκαν και πληθυσμιακές ομάδες που δεν μετακινήθηκαν εξαιτίας της συνθήκης της Λωζάνης, όπως οι Ανατολικορωμυλιώτες και οι Στρωμνιτσιώτες.
Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα: Οι περισσότεροι (52%) δήλωσαν ότι τουλάχιστον από τον έναν γονέα κατάγονται από τον Πόντιο, το 18% από την Ανατολική Θράκη και το 9,5% από την Μικρά Ασία. Το 20% δήλωσε ότι δεν έχει προσφυγική καταγωγή. Ελάχιστοι δήλωσαν ότι κατάγονται από τη Στρώμνιτσα ή την Ανατολική Ρωμυλία. Βέβαια, παρά το γεγονός ότι μνημονεύουν την προσφυγική τους καταγωγή, ελάχιστοι γνωρίζουν από ποια συγκεκριμένη περιοχή ήλθαν οι πρόγονοί τους, γεγονός που μετά από 100 χρόνια το θεωρούμε φυσιολογικό.
Πιο περήφανοι για την προσφυγική τους καταγωγή αισθάνονται οι Πόντιοι εξαιτίας των πολεμικών κατορθωμάτων των προγόνων τους, αλλά και για τα ήθη και έθιμά τους. Οι Ανατολικοθρακιώτες και οι Μικρασιάτες αισθάνονται περήφανοι εξαιτίας της παράδοσής τους και της προσαρμοστικότητας που έδειξαν κατά την εγκατάστασή τους στη νέα τους πατρίδα.
Για να εντοπιστεί η προσφυγική ταυτότητα, διερευνήθηκαν τρεις κύριοι άξονες: Η «μνήμη», το «αίσθημα της αδικίας» και τα «στερεότυπα». Στο 1ο αυτό μέρος θα ασχοληθούμε με τη «μνήμη».
Για να εντοπιστούν οι παράγοντες που δημιουργούν τη μνήμη οι μαθητές και οι μαθήτριες που ρωτήθηκαν, εξέφρασαν την άποψή τους για τον ρόλο της μουσικής και του χορού, της τοπικής κουζίνας, της συμμετοχής σε Σύλλογο, τη γνώση της οικογενειακής ιστορίας, τη γνώση της ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας, την κατοχή κειμηλίων και τη συναναστροφή με άτομα με τη παρόμοια προσφυγική καταγωγή.
Από τα αποτελέσματα προέκυψαν τα ακόλουθα: Η «τοπική κουζίνα» και οι «χοροί» θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες από τους Ποντίους και τους Θρακιώτες, ενώ η «μουσική» είναι περισσότερο σημαντική ανάμεσα στους Πόντιους. Η «κατοχή κειμηλίων» είναι σημαντική στους καταγόμενους από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.
Η «συμμετοχή σε Σύλλογο» δε θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική από καμία ομάδα.
Πολύ σημαντική για την ταυτότητά τους, είναι η γνώση της «οικογενειακής ιστορίας» την οποία έχουν πληροφορηθεί από τις αφηγήσεις των παππούδων και των γιαγιάδων κυρίως, αλλά και από τους γονείς τους. Αντίθετα η γνώση της «ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας» δε θεωρείται σημαντικός παράγοντας στη μνήμη. Στο πεδίο αυτό ελάχιστοι μπόρεσαν να κατονομάσουν μια σημαντική προσωπικότητα από την πατρίδα καταγωγής τους. Με εξαίρεση τους Πόντιους που ανέφεραν ότι έμαθαν την ιστορία της πατρίδας καταγωγής τους και από το Σχολείο, οι υπόλοιπες ομάδες δήλωσαν ότι τη διδάχθηκαν κυρίως από την οικογένειά τους. Επιπλέον οι Πόντιοι δήλωσαν ότι πληροφορήθηκαν την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας τους από τηλεοπτικές εκπομπές, το διαδίκτυο και πολιτιστικούς Συλλόγους.
Τέλος, η συναναστροφή με άτομα προερχόμενα από την ίδια πατρίδα είναι σημαντική μόνο για τους Πόντιους που αποτελούν βέβαια και το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών που απάντησαν.
Τα επόμενα κείμενά μας, θα έχουν σχέση για το πώς το αίσθημα της αδικίας και τα στερεότυπα επηρεάζουν τις σύγχρονη προσφυγική ταυτότητα των μαθητών του Κιλκίς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.