Όχι στο άλλοθι των πρόωρων εκλογών

Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ και π. Αν. Υπουργού Οικονομικών
-Τον Δεκέμβριο του 2014 προκηρύσσονται οι βουλευτικές εκλογές λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Υπενθυμίζεται βεβαία, ότι ο χρόνος εκλογής του Προέδρου ήταν ο Απρίλιος του 2015 και όχι ο Δεκέμβριος του 2014. Κύριοι λόγοι που ανάγκασαν την τότε κυβέρνηση να οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές ήταν οι ακόλουθοι:

Αρχικά, οι διαπραγματεύσεις για το κλείσιμο του νέου μνημονίου συνεχίζονταν ατέρμονες. Το περιβόητο mail Χαρδούβελη, η τελευταία ελπίδα κλεισίματος της συμφωνίας κυβέρνησης-τρόικας, θεωρήθηκε ως mail μέτρων Μίκυ Μάους από τον Τόμσεν τον εκπρόσωπο του ΔΝΤ. Οπότε ως ανεφάρμοστο έδειχνε το αδιέξοδο.

Το ΔΝΤ είχε σταματήσει να δίνει τα όσα δάνεια είχαν συμφωνηθεί εξέλιξη που προκαλούσε προβλήματα ρευστότητας. Το κρατικό ταμείο άδειαζε δραματικά και παραδόθηκε με 1,6 δις ευρώ μετά τις εκλογές του 2015, ενώ οι μηνιαίες πληρωμές ανέρχονταν σε 5,5 δις ευρώ. Ακόμη, η οικονομία του success story γνώρισε το 2014 ένα σημαντικό εκτροχιασμό σε σχέση με τις προβλέψεις, παρά τους αντίθετους στοχασμούς. Οι πρόωρες εκλογές ήταν η μόνη λύση για να αποφευχθεί μια συντριπτική ήττα της NΔ.

-Τι σημαίνει σήμερα η διενέργεια πρόωρων εκλογών μέσα στο 2022. Αρχικά εκτιμάται ότι το 2023 θα είναι χειρότερο από φέτος σε όρους αύξησης του ΑΕΠ της χώρας, ενώ ο πληθωρισμός θα πλησιάσει τους στόχους της ΕΕ το 2026. (Βλ. τα τρία σενάρια του οίκου Moody’s,https://www.fortunegreece.com/article/moodys-analytics-h-ellada-sti-skia-tou-polemou-stin-oukrania-anaptixi-apo-19-os-45-to-2022-ta-3-senaria/ ).

Ακόμη, ο εκτροχιασμός των εσόδων του πρώτου διμήνου του κρατικού προϋπολογισμού του 2022 αν συνεχισθεί, αυτό θα αποτελέσει ένα πρόσθετο περιορισμό για την κυβέρνηση. Επίσης, ίσως είναι το τελευταίο έτος της δημοσιονομικής χαλάρωσης, εκτός αν η Ουκρανική κρίση τη μεταθέσει για το 2024. Αν λοιπόν το 2023 εφαρμοστούν τα όσα προβλέπονται ή ό,τι είναι σε αναστολή ή έστω μέρος αυτών, η χώρα ενδέχεται να γνωρίσει μια μικρογραφία του 2014, που όλοι απευχόμαστε.

Ειδικότερα, το 2023 κατά τα συμφωνηθέντα, πρέπει να επιστρέψουμε σε πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 2,2% του ΑΕΠ, ενώ το συνολικό έλλειμμα του προϋπολογισμού δεν πρέπει να ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ. Αυτό είναι το καλό σενάριο.

Αν όμως εφαρμοστεί το Δημοσιονομικό Σύμφωνο της ΕΕ του 2019, που είναι σε αναστολή, τότε το 3% θα πάει στο… παράδεισο καθώς ο προϋπολογισμός το 2023 πρέπει να είναι ισοσκελισμένος ή σχεδόν ισοσκελισμένος ή κοντά στο 1,5% αν η εν λόγω παρέκκλιση συμφωνηθεί λόγω της Ουκρανικής κρίσης. Αυτό είναι το κακό σενάριο.

Βέβαια, συζητώνται διάφορες προτάσεις για αλλαγή πλεύσης της υφιστάμενης δημοσιονομικής αυστηρότητας σε επίπεδο ΕΕ. Το πιθανότερο όμως ό,τι αποφασισθεί δε θα ισχύει στο σύνολό του για τα υπερχρεωμένα κράτη ή θα ισχύσει μέρος αυτών.

Επίσης, η ενισχυμένη εποπτεία όπως προβλέπεται από το «πακέτο των 2 μέτρων» του 2013 της ΕΕ θα δείξει πάλι τα δόντια της. Θα συνεχισθεί ως ότου αποπληρώσουμε το 75% των δανείων που λάβαμε από την ΕΕ και τα κράτη –μέλη της. Η μορφή αυτή της εποπτείας δεν σχετίζεται με εκείνη που λήγει τον Αύγουστο του 2022.

Ακόμη, υποθέτουμε ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει την πολιτική δημιουργίας ρευστότητας, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις. Η χώρα ζει ήδη την εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού της, με κίνδυνο να επιδεινωθεί η εν λόγω τάση. Δε θα εκπλαγούμε τέλος, αν παραμονές εκλογών το κρατικό ταμείο, χωρίς νέο φθηνό δανεισμό, βρεθεί πάλι σε στενότητα με χρέος που θα αγγίζει όμως το 200% του ΑΕΠ.

Οπότε, αν τα προαναφερθέντα ή μέρος αυτών, προκαλέσουν ιδιαίτερα έκρυθμη κατάσταση στο υπόλοιπο του 2022 (λόγω Ουκρανίας) και τεθούν σε εφαρμογή το 2023 (λόγω ΕΕ) ανοίγοντας ένα νέο ασκό του Αιόλου, τότε οι εκλογές του Ιουλίου του 2023 ηχούν ως μη πραγματικό σενάριο.

Βέβαια αν όλα τα προαναφερθέντα εκδηλωθούν με ιδιαίτερη σφοδρότητα τίθεται εύλογα και ένα άλλο ερώτημα, ακόμη και αν θεωρείται ως υπερβολικό: Θα θέλει πράγματι η ΝΔ να ξανακυβερνήσει ή θα ψάχνει πάλι ένα άλλοθι μιας νέας διαφυγής όμοιας εκείνης του 2015 μέσα από τις πρόωρες εκλογές το 2022;

-Αφού θεωρεί λοιπόν η κυβέρνηση ότι βιώνει ένα νέο success story, τότε οι εκλογές να γίνουν στο χρόνο που προβλέπει το Σύνταγμα. Τότε, ή θα επωμισθεί το κόστος των επιλογών της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή θα δρέψει τις όποιες δάφνες! Δεν είναι δυνατόν όμως οι πρόωρες εκλογές να χρησιμοποιούνται ως σανίδα σωτηρίας ή ως άλλοθι με τη βοήθεια του οποίου θα δικαιολογήσει και αυτή η κυβέρνηση τους χειρισμούς τής περιόδου που διανύουμε.

Βέβαια, σε οικονομικούς όρους το κόστος των εκλογών κατά το τέλος της τετραετίας μπορεί να είναι μεγάλο για τη χώρα. Αυτό ερμηνεύει και δικαιολογεί τις κάθε μορφής πιέσεις για παραίτηση της κυβέρνησης. Η πραγματοποίηση όμως των εκλογών στην τετραετία θα ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο της χώρας!

Εδώ, αξίζει να σημειωθούν και οι αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία λόγω του κλίματος που δημιουργείται από τη λογοτεχνία των πρόωρων εκλογών τόσο από την αντιπολίτευση όσο και από κυβερνητικούς κύκλους που αντιλαμβάνονται τους παραπάνω κινδύνους για τη ΝΔ και πιέζουν προς αυτό. Στην εν λόγω περίπτωση λοιπόν η αγορά και οι επενδύσεις παγώνουν, ενώ ο κίνδυνος και η ανασφάλεια κερδίσουν έδαφος προκαλώντας ζημίες.

Οπότε το πολιτικό σύστημα της χώρας έχει να ζυγίσει δυο εξελίξεις: Τις όποιες ζημίες στην οικονομία τις οφειλόμενες στις εκλογές κατά το τέλος της τετραετίας και εκείνες που προκαλούνται από το κλίμα αβεβαιότητας που έχει ήδη πυροδοτήσει η τάση για πρόωρες εκλογές.