Η παράνομη δηλητηρίαση της άγριας ζωής αφανίζει τη βιοποικιλότητα των Βαλκανίων (Φωτογραφίες)

Δελτίο τύπου Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας
Η παράνομη χρήση δηλητηρίων στο περιβάλλον για τη στόχευση «ανεπιθύμητων» ζώων αφανίζει τη βιοποικιλότητα και απειλεί τη δημόσια υγεία, ωστόσο συνεχίζει να περνά απαρατήρητη και ατιμώρητη σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE BalkanDetox.

Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων δεν είναι μόνο θέμα διατήρησης

Από το 2000 έως το 2020, την περίοδο διεξαγωγής της μελέτης, έχουν καταγραφεί 1.046 δηλητηριάσεις και πιθανά περιστατικά δηλητηρίασης της άγριας ζωήςστην Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Ελλάδα, τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και τη Σερβία. Το κύριο κίνητρο πίσω από τα περιστατικά δηλητηρίασης φαίνεται να είναι οι συγκρούσεις με σαρκοφάγα θηλαστικά (κυρίως λύκους, αλεπούδες, τσακάλια και αρκούδες) λόγω των ενδεχόμενων ζημιών που μπορεί να προκαλέσουν στο ζωικό κεφάλαιο, στη γεωργική παραγωγή και σε θηράματα σε κυνηγετικές περιοχές.

«Η πρακτική αυτή δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση λύση στην επίλυση των συγκρούσεων μεταξύ ανθρώπου - άγριας ζωής. Είναι μία μη επιλεκτική μέθοδος θανάτωσης ζώων που θέτει επίσης σε κίνδυνο είδη που απειλούνται με εξαφάνιση, καθώς και τους ανυποψίαστους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών», δηλώνει ο Uroš Pantović, Συντονιστής του Προγράμματος LIFE BalkanDetox.

Τα καρβαμιδικά, ιδιαίτερα το Carbofuran, ανιχνεύονται σχεδόν σε κάθε δεύτερο περιστατικό δηλητηρίασης. Το Carbofuran είναι ένα απαγορευμένο φυτοφάρμακο που θεωρείται εξαιρετικά επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, αφού μόλις 0,5 χιλιοστόγραμμα (mg) αρκούν για να σκοτώσουν 21 ανθρώπους.

Οδηγώντας τους πληθυσμούς γυπών και άλλων προστατευόμενων ειδών στην εξαφάνιση

Τα πτωματοφάγα είδη πουλιών αποτελούν συνήθως τα πιο συχνά θύματα των δηλητηριασμένων δολωμάτων, με κύρια πληττόμενους τους γύπες, οι οποίοι καταγράφονται ως θύματα ανά τέσσερα περιστατικά. Από το 2000 έως το 2020, συνολικά 465 γύπες έχουν πεθάνει από δηλητηρίαση στα Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένων 47 Ασπροπάρηδων, 17 Μαυρόγυπων και ενός Γυπαετού. Ο πληθυσμός του Όρνιου στα Βαλκάνια έχει υποστεί τη μεγαλύτερη μείωση, με 400 άτομα να έχουν χάσει τη ζωή τους σε 233 ξεχωριστά περιστατικά δηλητηρίασης ή πιθανών δηλητηριάσεων. Όλα τα είδη γυπών στα Βαλκάνια είναι απειλούμενα με εξαφάνιση. Μετά το Όρνιο, ως πιο συχνά θύματα καταγράφονται η Γερακίνα και η Αλεπού, με 392 άτομα σε 190 περιστατικά και 389 άτομα σε 141 περιστατικά αντίστοιχα.

«Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στα Βαλκάνια πεθαίνουν από δηλητηρίαση 115 γύπες, λαμβάνοντας όμως υπόψη ότι λιγότερο από το 20% των περιστατικών δηλητηρίασης ανακαλύπτονται και τεκμηριώνονται», δηλώνει ο Jovan Andevski, Διαχειριστής Προγραμμάτων του Ιδρύματος για τη Διατήρηση των Γυπών (VCF).

Τέτοιες απώλειες προκαλούν βαρύ πλήγμα στους πληθυσμούς των γυπών της περιοχής και έχουν οδηγήσει σε τοπικές ή περιφερειακές εξαφανίσεις ορισμένων ειδών. Η δηλητηρίαση της άγριας ζωής εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια απειλή για τους γύπες στα Βαλκάνια και τον κύριο περιοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση του πληθυσμού τους. Αυτός ο παράγοντας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό οποιωνδήποτε δράσεων διατήρησης που αφορούν τους γύπες, ιδιαίτερα όσον αφορά τις δράσεις ενίσχυσης πληθυσμών και επανεισαγωγής ειδών.

Επείγουσα ανάγκη για την καταπολέμηση της δηλητηρίασης της άγριας ζωής στα Βαλκάνια

Η έλλειψη ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης, η ανεπαρκής δέσμευση των αρμόδιων κυβερνητικών αρχών, οι ασάφειες στη νομοθεσία και στις δικαιοδοσίες και η ελλιπής κατάρτιση και διάθεση πόρων όσον αφορά την αντιμετώπιση των περιστατικών δηλητηρίασης αποτελούν τις κύριες προκλήσεις για την αποτελεσματική καταπολέμηση αυτού του κρίσιμου προβλήματος στα Βαλκάνια.

Η αντιμετώπιση της παράνομης δηλητηρίασης της άγριας ζωής απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και κοινές προσπάθειες από πολλούς εμπλεκόμενους φορείς. Το Πρόγραμμα LIFE BalkanDetox στοχεύει στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη σοβαρότητα αυτής της πρακτικής, ώστε να καταστεί ως ένα κοινωνικά απαράδεκτο φαινόμενο στα μάτια του κόσμου. Το Πρόγραμμα προσπαθεί επίσης να δεσμεύσει τις αρμόδιες αρχές και να ενισχύσει την κατάρτιση των εμπλεκομένων φορέωναναφορικά με τη βελτίωση της διερεύνησης και της διαχείρισης των περιστατικών δηλητηρίασης μέσω της Ακαδημίας για το Έγκλημα ενάντια στην Άγρια Ζωή (Wildlife Crime Academy) και άλλων εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών. 

Στοχεύει επίσης στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών, ξεκάθαρων και τυπικών επιχειρησιακών πρωτοκόλλων για την περιγραφή των ευθυνών στην αναφορά, τη διερεύνηση και τη διαχείριση των περιστατικών δηλητηρίασης της άγριας ζωής με βάση παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών από άλλες χώρες. Επιπλέον, το Πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων φορέων και τομέων που σχετίζονται με τη δικαιοδοσία για την επίσπευση των δικαστικών διαδικασιών για περιστατικά δηλητηρίασης της άγριας ζωής.

«Ελπίζουμε πως αξιοποιώντας τα εργαλεία που μας δίνει το πρόγραμμα LIFE BalkanDetox και με την ορθή συνεργασία των αρμόδιων αρχών, θα καταφέρουμε να περιορίσουμε την παράνομη δηλητηρίαση της άγριας ζωής που απειλεί να σπρώξει μέχρι και στο χείλος της εξαφάνισης ορισμένα είδη άγριας πανίδας που μέχρι πρότινος ήταν σε αφθονία στην ελληνική φύση», αναφέρει η Νάντια Σιδέρη, Συντονίστρια των δράσεων του Προγράμματος LIFE BalkanDetox για την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία.

Η μελέτη είναι διαθέσιμη στο: https://balkandetoxlife.eu/wp-content/uploads/sites/2/2022/04/Balkan-Vultures-Poison-Study-2022.pdf