Με σεβασμό στον Άγιο των Γραμμάτων, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Γράφει η Σοφία Μαυρίδου
Μένουμε διαιτώμενοι εις την οικία μας, στραβοπατούντες από δωμάτιο εις δωμάτιο ως ποταμιαία καβούρια, αλιβάνιστοι, αλειτούργητοι, ακοινώνητοι με την ελπίδα ότι σύντομα θα ανθρωπέψουμε και πάλι…
Αυτό το εξαιρετικό μήνυμα στο κινητό μου, είναι η αφορμή να ασχοληθώ και να ξαναθυμηθώ τον αγαπημένο μου ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, τον οποίο διάβασα πρώτη φορά σε νεαρή ηλικία και μαγεύτηκα από τη γλώσσα του, το ύφος, το λυρισμό, τη δωρικότητα του, τη γλαφυρότητα.

Βρισκόμαστε στα 1865, η επιδημία της χολέρας κυριεύει την Ευρώπη και την χώρα μας. Στο βιβλίο του ‘ΒΑΡΔΙΑΝΟΣ ΣΤΑ ΣΠΟΡΚΑ’ αναφέρεται εκτενώς χωρίς ωστόσο, να μας τρομάζει, χωρίς εικόνες ερήμωσης, θλίψης. Υμνεί την μητρική στοργή και αγάπη όπου η γριά Σκεύω ντύνεται άνδρας για να την πάρουν Βαρδιάνο(φύλακα) στα σπόρκα(μολυσμένα επιχολέρια καράβια) για να περιποιηθεί το μοναχογιό της που κάνει καραντίνα σ’ένα νησί απέναντι από την Σκιάθο, με αυτοθυσία, με αυταπάρνηση. Όπως βλέπουμε η ιστορία επαναλαμβάνεται.

"Φόνισσα"

Κεντρική ηρωίδα η κυρά Χαδούλα Φραγκογιαννού η οποία σε ηλικία 60 ετών και κάτω από δύσκολες συνθήκες φτώχιας, αρρώστιες, δύσκολες γέννες, μεγάλωμα παιδιών συνειδητοποιεί ότι ως γυναίκα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία θα είναι πάντα σκλάβα. Πρώτα σκλάβα των γονιών της, μετά του άνδρα της, τώρα των παιδιών της, μεγαλώνοντας τα εγγόνια της.

‘’Ψηλώνει ο νους της’’ κατά τον συγγραφέα και αποφασίζει από εδώ και πέρα να σκοτώνει όλα τα νεογέννητα κυρίως κορίτσια, ώστε να τα γλυτώνει από την μοίρα τους και τα μελλοντικά βάσανα. Πρώτα πνίγει το άρρωστο εγγόνι της και μετά κάνει άλλους τρείς φόνους, θεωρώντας ότι δεν κάνει κακό, αλλά αντιθέτως τα λυτρώνει.

Με μοναδικό ανυπέρβλητο τρόπο πλαισιώνει την ηρωίδα ο Παπαδιαμάντης, με τις έντονες διακυμάνσεις ανάμεσα στο ηθικό και το χρέος της απέναντι στην κοινωνία, με την οποία συγκρούεται , επαναστατεί με τον τρόπο της, στην προσπάθεια να γλυτώσει από τον νόμο, ώσπου έρχεται η κάθαρση της με τον πνιγμό της, ενώ την κυνηγούν οι χωροφύλακες κοντά στον Άγιο Σώστη, πάντα στη Σκιάθο.

‘’Εις τον λαιμόν, τον ενώνοντα τον βραχίονα του ερημητηρίου με την ξηρά, εις το ήμισυ του δρόμου μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης’’.

Άνετα αυτό το βιβλίο κατά την προσωπική μου άποψη το συγκρίνω με το ‘’Έγκλημα και Τιμωρία’’ του Ντοστογιέφσκι.

Ένα άλλο κομμάτι που ασχολείται ο Παπαδιαμάντης είναι ο ‘Έρωτας’’ κυρίως ο ανεκπλήρωτος που υποδύονται οι ήρωες του. Στο ‘’ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΑ ΧΙΟΝΙΑ’’ ο μπαρμπα-Γιαννός ερωτεύεται τη μυλωνού γειτόνισσα του, περιμένοντας ένα βλέμμα της, ένα κάλεσμα στο σπιτικό της, ένα ωραίο λόγο αλλά αυτή δεν ανταποκρίνεται.

Σε προχωρημένη ηλικία, μόνος με τον πόνο, έχοντας μόνο μια πατατούκα, απόκτημα άλλων καλών εποχών διαβαίνει τα σοκάκια με αποτέλεσμα να γίνεται περίγελος. ‘’Σεβντάς είναι αυτός, δεν είναι, Τσορβάς, έρωτας είναι δεν είναι γέροντας’’. Ακούστε το να το αφηγείται η Σαπφώ Νοταρά. Η επιβλητική φωνή της, με την γλαφυρότητα του έργου, την δωρικότητα το καθιστούν μοναδικό. Θα συμπονέσετε άμεσα τον μπαρμπα-Γιαννό.

Ο Παπαδιαμάντης τα περισσότερα χρόνια τα έζησε στην Αθήνα, χωρίς ωστόσο να γίνει αστός. Αυτό το βλέπουμε μέσα από τους ήρωες του που είναι όλοι άνθρωποι του αγαπημένου του νησιού την Σκιάθο, γυναίκες της υπαίθρου, απλοί άνθρωποι αλλά με περίεργη ιδιοσυγκρασία. Γυφτοπούλα-Έμποροι των Εθνών και άλλα πολλά.

Αξίζει να ξαναδιαβάσουμε Παπαδιαμάντη όπως και να έχει, για τα μοναδικά του έργα, να θυμηθούμε τους ήρωες που αγαπήσαμε ή προβληματιστήκαμε. Μέσα από την υπέροχη πένα του, τον εξαιρετικό τρόπο αναπαράστασης ηρώων, με ρεαλισμό, λυρισμό δημιουργώντας εικόνες σχεδόν κινηματογραφικές, με καθαρότητα λόγου με σαφήνεια.

Με σεβασμό στον Άγιο των Γραμμάτων