Υποβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης

Γράφει ο Γιώργος Ξενέλης

Πρόεδρος ΕΛΜΕ – Αιρετός ΠΥΣΔΕ νομού Κιλκίς

Σε συνθήκες πανδημίας, που εμποδίζουν την ΟΛΜΕ και τις ΕΛΜΕ να πραγματοποιήσουν γενικές συνελεύσεις, για ακόμα μια φορά το Υπουργείο Παιδείας παρουσίασε το νομοσχέδιο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ).

Συγκεκριμένα, στο Νομοσχέδιο – μεταξύ άλλων - προβλέπονται:

Η ίδρυση ΕΣΚ (Επαγγελματικών Σχολών Κατάρτισης), δηλαδή σχολών πρόωρης κατάρτισης για μεταγυμνασιακούς 15χρονους μαθητές. Πρόκειται για σχολές που θα παρέχουν ουσιαστικά Μαθητεία Ανηλίκων χωρίς προβλεπόμενη αμοιβή, με εκπαίδευση δομημένη πάνω στη λογική της χαμηλής, ταχύρρυθμης ακόμα και εξ αποστάσεως κατάρτισης, χωρίς δυνατότητα περαιτέρω εκπαιδευτικής και επαγγελματικής εξέλιξης. 

Πρόκειται για σχολές που θα μπορεί να ιδρύει κάθε δημόσιος (όλα τα Υπουργεία και τα ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ που εποπτεύουν) αλλά και ιδιωτικός οργανισμός ακόμα και εργοδοτικοί φορείς. Σχολές όπου θα διδάσκουν εκπαιδευτές και όχι εκπαιδευτικοί και όπου διευθυντές θα μπορούν να γίνονται και διοικητικοί υπάλληλοι.

Η δημιουργία Προτύπων ΕΠΑΛ, η οποία όπως ακριβώς και στα υπόλοιπα σχολεία, πίσω από το υποκριτικό ενδιαφέρον για τους «προικισμένους μαθητές» αποσκοπεί στην γενικευμένη κατηγοριοποίηση των σχολείων και τη συνακόλουθη απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης. 

Τα πρότυπα ΕΠΑΛ περιλαμβάνουν:

 α) απόλυτο έλεγχο των προγραμμάτων σπουδών και των ειδικοτήτων από τους εκπροσώπους τις τοπικής αγοράς, γεγονός που εμπεριέχει τον κίνδυνο της συχνής μεταβολής τους συμπαρασύροντας τις ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό, 

β) 6ωρη μη αμειβόμενη πρακτική άσκηση ανηλίκων σε χώρους εργασίας, πράγμα που σημαίνει και αντίστοιχη απώλεια διδακτικών ωρών για τους εκπαιδευτικούς των ειδικοτήτων και ότι για πρώτη φορά ο χώρος εργασίας θα είναι χώρος παροχής τυπικής εκπαίδευσης σε επίπεδο λυκείου.

Η ένταξη των ΕΣΚ, του Μεταλυκειακού έτους- Μαθητείας και των ΙΕΚ στην δημόσια τυπική εκπαίδευση κάθε μορφής κατάρτισης η οποία περιλαμβάνει για πρώτη φορά: 

α) ορισμό διευθυντών μη εκπαιδευτικών που θα επιλέγονται από τριμελείς επιτροπές, 

β) άσκηση διδακτικού έργου από εκπαιδευτές (ακόμα και στελέχη επιχειρήσεων) και όχι εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα προσλαμβάνονται με άλλες διαδικασίες και κριτήρια (κυρίως ως ωρομίσθιοι με σύμβαση έργου), 

γ) κατάρτιση με απλήρωτη εργασία ανηλίκων και εκπαίδευση στο χώρο εργασίας δ)νέους τρόπους διοίκησης και ενεργό ρόλο των τοπικών εργοδοτικών φορέων και επιχειρήσεων και 

ε) προγράμματα σπουδών που μπορούν να πραγματοποιούνται εξ ολοκλήρου με εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Συνέπεια αυτής της δομής είναι η απομάκρυνση της κατάρτισης από την εκπαίδευση και φτηνή προσαρμογή της στις προσωρινές ανάγκες της ευέλικτης αγοράς εργασίας.

Η αυστηροποίηση της διαδικασίας αξιολόγησης μαθητών των ΕΠΑΛ, εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων κ.α., με προφανή στόχο την αναγκαστική έξωση προς τις ΕΣΚ-πρόωρη κατάρτιση, και κατ’ επέκταση τη μείωση της πίεσης για εισαγωγή στα ΑΕΙ.

Ο σχεδιασμός για το περιεχόμενο, εκπαιδευτικούς, τομείς και ειδικότητες της ΕΕΚ από Κεντρικά και Περιφερειακά Κέντρα και Συμβούλια(ΚΣΕΕΚ και ΣΣΠΑΕ – Συμβούλιο Σύνδεσης με Παραγωγή και Ανάγκες της Αγοράς), όπου δεν θα υπάρχει εκπρόσωπος εκπαιδευτικών ή των ΕΛΜΕ και ΟΛΜΕ. 

Τα όργανα αυτά έχουν στόχο τη συστηματική αναπροσαρμογή δομών, τομέων, ειδικοτήτων, προγραμμάτων και απαιτούμενων Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτών σύμφωνα με τις πρόσκαιρες απαιτήσεις της αγοράς, παγιώνοντας και γενικεύοντας τις ευέλικτες μορφές εργασίας στην εκπαίδευση και καταργώντας ή συγχωνεύοντας σχολικές μονάδες χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. 

Η κατάργηση των Δημόσιων ΙΕΚ με λιγότερους από 250 σπουδαστές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και 100 στην υπόλοιπη Ελλάδα (πλην παραμεθόριων περιοχών), οι σπουδαστές των οποίων θα γίνουν βορά σε ιδιωτικές δομές. Τα ΙΕΚ επίσης θα διοικούνται από διευθυντή–μάνατζερ, ο οποίος δεν θα είναι κατ’ ανάγκην εκπαιδευτικός, όπως ισχύει σήμερα. 

Επίσης, στα ΙΕΚ θα γίνεται σκληρή «αγοραία» αξιολόγηση. Παράλληλα δίνεται η δυνατότητα για παροχή εκπαίδευσης εξ αποστάσεως ακόμα και για ολόκληρο το πρόγραμμα σπουδών, για αγγλόφωνα τμήματα, για κατατακτήριες εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΑΕΙ κ.ά., με φανερή τη διάθεση να ικανοποιηθούν τα ιδιωτικά ΙΕΚ.
Η θεσμοθέτηση κατατακτηρίων εξετάσεων για τα ΑΕΙ από τα ΙΕΚ με ποσοστό εισαγομένων, με τη λογική και τη νομοθεσία που γίνονται οι κατατακτήριες από τμήματα των ΑΕΙ σε άλλα τμήματα ΑΕΙ. 

Πρώτον, είναι η 1η φορά που εισάγονται σε ΑΕΙ υποψήφιοι από κατώτερη βαθμίδα χωρίς Πανελλαδικές εξετάσεις, δεύτερον πριμοδοτούνται σαφέστατα τα ιδιωτικά ΙΕΚ, αφού πλέον του 50% των ΙΕΚ είναι ιδιωτικά και τρίτον δημιουργείται εύκολη παρακαμπτήρια οδός και αφήνεται πεδίο για τη μελλοντική διεκδίκηση για είσοδο των ΙΕΚ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. (Οι σπουδαστές και οι απόφοιτοι των ΙΕΚ έχουν με το ισχύον πλαίσιο τη δυνατότητα να εισαχθούν στα ΑΕΙ, μέσω της συμμετοχής τους στις πανελλαδικές εξετάσεις όποτε το επιθυμήσουν.)

Παραχώρηση τμημάτων της Πιστοποίησης Προσόντων σε ιδιωτικούς φορείς αντί του δημόσιου οργανισμού (ΕΟΠΠΕΠ), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία του συστήματος.

Τέλος, καταργούνται οριστικά, αποδεικνύοντας πόσο αληθινή ήταν η προσωρινή αναστολή λειτουργίας τους, τα διετή προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης των πανεπιστημίων (ΚΕΕ), που αποτελούσαν μια διέξοδο και δυνατότητα για συνέχιση σπουδών σε ανώτερο επίπεδο των αποφοίτων ΕΠΑΛ.

Είναι φανερό ότι απαιτείται άμεση αντίδραση των εκπαιδευτικών και των συλλογικοτήτων τους για να μη περάσει αυτή η καλυμμένη με τον μανδύα του εκσυγχρονισμού και της αναγκαιότητας της ανάπτυξης αντιδραστική αλλαγή, που βάζει βόμβα στα θεμέλια όχι μόνο της επαγγελματικής εκπαίδευσης αλλά και όλου του οικοδομήματος της εκπαίδευσης και των δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών. Να αποσυρθεί άμεσα αυτό το αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο.