Ωραία παραδείγματα συντήρησης εικόνων στην περιοχή του Κιλκίς

Η Ωραία Πύλη με τον Χριστό Άρτο της Ζωής ζωγραφήθηκε από τον εντόπιο, από τον Άγιο Πέτρο (Πέτροβο) του Κιλκίς, Δημήτριο Ευαγγέλου περί το 1884. Η φθορά της οδήγησε στην επιδιόρθωση και επιζωγράφισή της από τον ζωγράφο Σ. Β. Σεραφείμ στο 1933. Η αρχική δημιουργία της αποτυπώνεται στην υπογραφή «ἕργον Δημητρίου / Βαγγέλη εκ Πετρόβου Ἀυγούσ(του) 18».

Kείμενο & επιλογή εικόνων: Δρ Μαγδαληνή Παρχαρίδου, αρχαιολόγος – Προϊσταμένη τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων & Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς

Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Συντήρησης 2020
Αρχαιολογώντας … για τη συντήρηση των αντικειμένων στο παρελθόν

H υγεία των αντικειμένων είναι θέμα που απασχόλησε τους κατόχους τους από τις απαρχές σχεδόν του ανθρώπινου πολιτισμού. Η αισθητική αλλά και η μακροημέρευση της χρήσης τους αποτελούσαν μείζονα θέματα.

Στα βυζαντινά χρόνια, τα εικονίσματα που υπήρχαν τόσο στα σπίτια όσο και στους δημόσιους χώρους και τις εκκλησίες συνιστούσαν πολύτιμα αντικείμενα, μέσα από τα οποία εκφραζόταν η ανάγκη του ανθρώπου να κρατήσει αλώβητη από τον χρόνο τη λατρεία που δι’ αυτών απέδιδε στο Θείο.

Η φροντίδα γι’ αυτά αποτυπώνεται στις σχετικές οδηγίες του σεβαστοκράτορα Ισαακίου Κομνηνού στο τυπικό της θρακικής μονής της Κοσμοσώτειρας (1151/1152): «τῶν τοίνυν ἁγίων εἰκόνων … τὰ ξύλα, εἴποτε τῷ χρόνῳ πρὸς δια¬φθορὰν ὑπαχθεῖεν, ὁ κατὰ τὴν ἡμέραν προεστὼς ὀφείλει κατὰ τὸ ἀπαραίτητον διά τινος ἐγκρίτου τεχνίτου κοιτάσαι πάλιν τὰ εἰκονίσματα εἰς ἕτερα τεχνηέντως ἐκ πτελέας σανίδια…».

Στην περιοχή του Κιλκίς ωραία παραδείγματα συντήρησης εικόνων, σε όψιμη όμως εποχή, μέχρι στιγμής, έχουμε εντοπίσει στον ναό του Αγίου Γεωργίου στον Άσπρο (π. Αμάτοβο), ενώ από τις πηγές γνωρίζουμε ότι με τη συντήρηση παλαιότερων εικόνων, κυρίως στην ευρύτερη περιοχή της Γουμένισσας, ασχολήθηκαν οι ζωγράφοι Χριστόδουλος Ματθαίου και Ματθαίος Ιωάννου κατά το β΄ μισό του 19ου αιώνα.

Αρχαιότερο γνωστό παράδειγμα συντήρησης εικόνας συνιστά η αμφίγραπτη εικόνα με τους αγίους Ευγένιο, Αυξέντιο, Ευστράτιο, Μαρδάριο και Ορέστη από την αγιορειτική μονή Μεγίστης Λαύρας, η οποία χρονολογείται στο πέρας του 11ου και του 12ου αιώνα. Η επέμβαση στην εικόνα έγινε περί το 1197, σύμφωνα με σχετική σημείωση στο πίσω μέρος του ξύλινου φορέα της, και αφορούσε στη μεταφορά των μορφών των αγίων, οι οποίοι αποκόπηκαν στο περίγραμμά τους σχεδόν και μεταφέρθηκαν από τον παλιό ξύλινο φορέα στον καινούριο, όπου και απέκτησαν νέο χρυσό βάθος.

Η Ωραία Πύλη με τον Χριστό Άρτο της Ζωής ζωγραφήθηκε από τον εντόπιο, από τον Άγιο Πέτρο (Πέτροβο) του Κιλκίς, Δημήτριο Ευαγγέλου περί το 1884. Η φθορά της οδήγησε στην επιδιόρθωση και επιζωγράφισή της από τον ζωγράφο Σ. Β. Σεραφείμ στο 1933. Η αρχική δημιουργία της αποτυπώνεται στην υπογραφή «ἕργον Δημητρίου / Βαγγέλη εκ Πετρόβου Ἀυγούσ(του) 18».