Του Φώτη Μισόπουλου
''Ένα καμάρι σε εικόνες δέκα'' [1], είναι το τελευταίο μικρό πεζό στη συλλογή της Καίτης Στεφανάκη, ''Όζα ροζ''. Με κάνει να σκεφτώ, μ' έναν τρόπο παραπληρωματικό, -κατά βάθος ''αιρετικό'' και ιδιότυπο, για το ''γίγνεσθαι- θήλυ''- κι αυτό ως μετα-αναγνώσεις άλλων, αρχίζοντας με την ''ποιητική'' παρότρυνση κάποιας ''νερομαντείας''- κατ' αρχάς- του Auden, μέχρι την ερωτική βία που υφίσταται το κυρίως πρόσωπο στο έργο, που είναι γυναίκα- σ' ένα σπίτι στην Κηφισιά:
κι ο ''γείτονας'' μπορεί να είναι ''ένας εξηντάρης, φίλος του πατέρα''- ένα πρόσωπο μοιραίο, καθώς συναντιέται με την γυναίκα που ακούει στο ''ετερώνυμο'' Στρατής, στην διαδικασία του βιολογικού,αλλά και στον καθ' ολοκληρία σχηματισμό του γυναικείου υπάρχειν: αυτή η μεταστοιχείωση, αποτελεί την μετατροπή, την υπογράμμιση του Νίτσε sie wird Weib, ''αυτή [η ιδέα] γίνεται γυναίκα'' [3]. Ετούτοι οι στίχοι μπορούν να αποτελέσουν διακύβευμα στο γραφτό της Κ.Σ., μέσα στην διακειμενικότητα του κειμένου αυτού, που τώρα γράφεται.
''ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΩΤΗ//
'' Ήτανε το καμάρι του, ήτανε η ψυχή του αυτό το παιδί, έλεγε και ξανάλεγε στους φίλους του.....τύπος και υπογραμμός, ολοκλήρωνε κάθε φορά εμφατικά''. ''Νάχε και κάτι ανάμεσα στα σκέλια, μουρμούριζαν οι φίλοι σαν αρχαίος χορός. ''Νάχε και κάτι ανάμεσα στα σκέλια, επαναλάμβανε κι ο ίδιος'' [4]. Αυτή είναι μια παραδοχή ευνουχισμού της γυναικείας υπόστασης, του φύλου της. Το γυναικείο γίγνεσθαι είναι ακόμα παρατημένο, βρισκόμαστε και βρίσκομαι διαβάζοντας στα πρώτα σκαλιά: ''Το στήθος πήρε να φουσκώνει. Γύρω απ' τις ρώγες το δέρμα καμπύλωνε σαν απαλό ζυμάρι''. Μια γυναίκα ευνουχισμένη μ' αυτόν τον τρόπο, τελείται η επικύρωση του αντρικού ευνουχισμού, υπαινικτική μιας κατάστασης ά- φυλης, a- sexual, τελικά ''α-κίνδυνης'' από κάθε άποψη.
''ΕΙΚΟΝΑ ΔΕΥΤΕΡΗ//
''Το στήθος πήρε να φουσκώνει......Το κορίτσι βρήκε μια πάνα μακρουλή και φάσκιωσε σφιχτά το στέρνο, το 'κανε τάβλα. Έγραφε ημερολόγιο υπογράφοντας Στρατής. Αυτό το Στρ- έδινε δύναμη'' Δεν πρόκειται για μία γυναικεία εγγραφή στον κόσμο, ούτε καν ως μεταφορά ή αλληγορία.[5]. Για την γυναίκα αυτή ξανατίθεται το ερώτημα αν είναι άντρας ή γυναίκα. Ένα ερώτημαοντικό στην ατέλειωτη ''πατριαρχική'' ενδοχώρα. Όταν το θέμα της σεξουαλικότητας τίθεται υπόαμφισβήτηση, γεννιώνται οι βάσεις για μια υστερική προσωπικότητα[6]. Συμβιώνει με το ''ετερώνυμο'', το οποίο γεννιέται εδώ, σαν αποτέλεσμα της υστερίας.. Αμφισβητείται ενδο-οικογενειακά είτεκοινωνικά, ό,τι είναι ανίσχυρο, αδύναμο. Ο φαλλός αποκτά ισχύ σημαίνοντος και στους τρεις κύκλους του Μπορρομέλ: στο Πραγματικό, στο Φαντασιακό,- στο Συμβολικό, που ανα-κυλίεται με τα άλλα δύο. Η τελική φαλλική οιδιπόδεια εικόνα ''υποχωρεί'' σ' ένα πλατύ σημαινόμενο, οι φαλλικές χροιές γίνονται ιδεολογικές ή τουλάχιστο ιδεοληπτικές, με αυτές συσχετίζεται η Άλλη Απόλαυση[7], η βασική γυναικεία επιδίωξη και απάντηση στο ''τι θέλει η γυναίκα''[αρχικά Freud-was will das Weib, καταληκτικά Λακάν-L' autre juiissance].
''ΕΙΚΟΝΑ ΤΡΙΤΗ''//
''Η μάνα είπε όλες τα 'χουν και της έδωσε κάτι πανιά να βάλει στο εσώρουχο. Η τσίγκινη λέκάνη που τα πλένανε, πλημμύριζε σφαγμένα ζώα''. Αποκρυπτογραφείται ξανά η ιστορία- η γυναίκα περιέχει το ζωώδες κι αυτό οφείλει να εξοριστεί, ο ευνουχισμός της είναι ο ακρωτηριασμός της μείωσής της., πλανάται ο φόβος του άντρα. Το χαμένο μέλος μπορεί να επανα-συγκολληθεί σαν μια ευτυχής δια-φυλική σχέση ιδεών. Η γυναίκα φέρνει τη ζωή, αυτό το λέμε φαλλική γυναίκα. Ό φαλλός πρέπει σε μια φωτεινή συγκυρία να είναι όχι σημαίνον- απλά, αλλά και σημαινόμενο, ο φαλλός-ιδέα [νοηματοδοτείται ως όνομα του πατρός /Λακάν]. Η γυναίκα επανακτά έναν αρχέγονο ρόλο, διπλό, της βασίλισσας και της μάγισσας.
''ΕΙΚΟΝΑ ΤΕΤΑΡΤΗ/ΠΕΜΠΤΗ/ΕΚΤΗ/ΕΒΔΟΜΗ''
// ''Εκείνος εξηντάρης,φίλος του πατέρα....Την κάλεσε στην Κηφισιά....Παρήγγειλε κουνέλι...Ήταν σκληρό....Της έστελνε ένα ποσό ελεημοσύνης κάθε μήνα, υποτροφία το έλεγε, για χάρη του ενδεούς πατρός της....Σπουδαίος επιχειρηματίας..........Την στρίμωξε πίσω απ' την πόρτα κι έχωσε το χέρι ανάμεσα....εισχωρούσε βίαια εκεί που έλειπε το κάτι ανάμεσα στα σκέλη.....'' Είναι και ο ίδιος χωρίς κάτι αποτελεσματικό ανάμεσα στα σκέλη, χωρίς στύση- ευνουχισμένος, με την ίδια μεταφορά που κι αυτή θεωρείται έτσι, εισχωρεί, λοιπόν, με βία, με την λειτουργική ακρίβεια δονητή// Έγραφε ακόμα ημερολόγιο ως Στρατής. Ειχε κι ένα συμφοιτητή εκ Μυτιλήνης, Στρατής κι εκείνος.....Ήταν μελεχρινός με μάτια αναμμένα κάρβουνα....Η απρόσμενη προσωποποίηση του ''ετερωνύμου'' της, οντικοποιεί τη φύση της, την οδηγεί στην ετερότητα, στην σχέση με το διαφυλικό συνεχές.// Στην έκτη εικόνα, η Δήμητρα, η Ρέα, η Άρτεμη. Οι αρχαίες θεότητες ενυπάρχουν μεσα σ' ένα σκηνικό αίματος. Ο Τιτάνας ευνουχίζεται από τον Κρόνο και ο Δίας ευνουχίζει τον Κρόνο. Η Θρησκεία θεμελιώνεται πάνω στο εφιαλτικό εγκλημα του ευνουχισμού, γιατί το νέο πρέπει να έρθει από άλλη παρθενογένεση, οι προ-πάτορες πρέπει να υποστούν τον ακρωτηριασμό, σαν έκβαση του τέλους, και του σκοπού της ιστορίας- δεν υπάρχει θρησκεία που δεν είναι θεμελιωμένη στο αιμα, στο έγκλημα, στον ευνουχισμό, που μας αποδίδει α-φυλους σ' ένα μυστηριακό κόσμο αγγέλων. Στα μετεγενέστερα χρόνια των πιο απόκρυφων τελετών, ο ευνουχισμός του ιεροφάντη ειναι η άρνηση του εγκόσμιου, ο Άττις και ο Ωριγένης, μόνο έτσι θα βρεθούν στον χώρο της Μεγάλης Θεάς Κυβέλης της Θηλυκής Αρχής, της Γης ή στον Χώρο της Ιερής Επαγγελίας της Ουράνιας Ιερουσαλήμ. Έτσι εισάγεται η μεταφορολογία του ασκητισμού και της αναχώρησης.// Ο Θηλυκός Στρατής γίνεται Ιέρεια, οι θεές του Ανω και Κατω κόσμου, αναδύονται από το ασυνείδητο και της διδάσκουν πώς πρέπει να είναι οι σπονδές. Το κουνέλι μαλακό και εύγευστο σε αντίθεση με το γευμα της Κηφισιάς......''Ζωή σε λόγου σου ευχήθηκε ο επιχειρηματίας και φίλος του νεκρού. Εκείνη κούνησε μοναχά το κεφάλι. Κι αποσύρθηκε.'' Αξιοπρέπεια. Μπορώ να τελειώσω, τώρα, με την αγάπη του Auden:
''ΕΙΚΟΝΑ ΟΓΔΟΗ, ΕΝΑΤΗ, ΔΕΚΑΤΗ//
Έβγαλε τη φασκιά απ' το στήθος.....Ανατρίχιασε....'' Επανερχεται στον εαυτό της ..''Το πλοίο για την Μυτιλήνη ξεκίνησε''. Θα ψάξει τον αληθινό Στρατή. Δεν αμφισβητεί οτι είναι γυναίκα. Με την αλήθεια που ξέρει πια. Χωρίς υστερία- χωρίς το στεγανό μιας καμπίνας. Γεμάτη όρεξη για τη ζωή της.
ΥΓ: Οι δεκα εικόνες παρουσιάζονται σαν μορφή ενός κινηματογραφικού προσεναρίου. Που ευχομαι να γραφτεί σύντομα για το σινεμά ή την τηλεόραση. Ακόμη και η γραφή αυτού του μικρού σημειώματος πήρε κάτι απο το λαχανιασμένο ύφος του μικρού αυτού γοητευτικού πεζού.
Μάιος 2016
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1]: Καίτη Στεφανάκη, Όζα ροζ, μικρά πεζά,Εντευκτήριο, 2015, σελ. 79
[2]: W. Auden, ''Βγήκα να περπατήσω ένα βράδυ'' μεταφρ. Ε. Σοφράς, ''Εντευκτήριο'' τ. 109/2016, σελ.38
[3]: Ζακ Ντερριντά, Έμβολα -Τα ύφη του Νίτσε, μεταφρ. Γ. Φαράκλας, Εστία, 2002, σελ.55 [βλ. γενικά ''η γυναίκα ως ιδέα- η γυναίκα δεν γεννιέται αλλα σχηματίζεται'', - άποψη της Σιμόν ντε Μπωβουάρ]
[4]: Καίτη Στεφανάκη, ο.π. σελ.79
[5]: Ζακ Ντερριντά, ο.π.σελ. 55
[6]: Ε. Κύβελου: Ψύχωση-Νεύρωση- Διαστροφή// Διαδίκτυο, 2010
[7]: Ε. Κύβελου: ο.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.