Γράψε… λάθος, Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2014

Γράφει ο Σπύρος Καρτσώνης

● Ο σκύλος λακτίζει, όχι επειδή δεν είναι λόου προφάιλ, αλλά επειδή η συντροφή του, αφενός μεν κατάλαβε ότι η έννοια της ευθύνης απέκτησε το νόημά της, αφετέρου δε συνειδητοποίησε ότι το πρόβλημα μπορεί να επισκευαστεί, γι’ αυτό και για χάρη της συνελήφθηκαν όσοι διέρρευσαν την πληροφορία για το πού θα γίνει η ενημέρωση του δημάρχου!

Όχι! Μην ανησυχείτε! Μια χαρά αισθάνομαι! Απλώς έκανα μια εντελώς πρόχειρη συρραφή από μερικά ‘‘μαργαριτάρια’’ παλαιότερης εσοδείας:

☺ «Ο σκύλος λακτίζει και αναστατώνει τη γειτονιά».

Σκύλο να δαγκώνει ξέραμε. Σκύλο να υλακτεί (να γαβγίζει) επίσης. Σκύλο όμως να λακτίζει (να δίνει κλοτσιές) όχι!

(Μην απορείτε για το -β- στη λέξη γαβγίζει και για το -ο- στη λέξη κλοτσιές. Έτσι είναι η ορθή γραφή.)

☺ «Το όραμα του αύριο είναι ότι η έννοια της ευθύνης αποκτά και πάλι το νόημά της… ».

Καταλάβατε τίποτε; Εγώ όχι! Σοφόν το… ασαφές!

☺ «Θα γίνει ενημέρωση του δημάρχου για το ζήτημα της αποκομιδής των σκουπιδιών».

Ιδού η απορία: Θα ενημερωθεί, για το ζήτημα της αποκομιδής των σκουπιδιών, ο δήμαρχος από κάποιον άλλον ή θα ενημερώσει ο ίδιος τους δημότες;

☺ «Είναι άνθρωπος λόου προφάιλ».

Θα μπορούσε να πει ‘‘άνθρωπος χαμηλών τόνων’’. Αν όμως έλεγε έτσι, πώς θα τόνιζε το μοντερνισμό της και τη γλωσσομάθειά της;

☺ «Συζητείστε το πρόβλημα με ειλικρίνεια με τη συντροφή σας».

Ας το συζητήσουμε πρώτα το πρόβλημα με το… συμβουλάτορα: πρώτον: το -ήστε της προστακτικής του συζητώ  γράφεται με -η-: συζητήστε· δεύτερον: αν τη σύντροφο την ονομάζουμε συντροφή, τότε την οδηγό θα πρέπει να τη λέμε οδηγή, την ξεναγό ξεναγή, την αρωγό αρωγή, την κάτοχο κατοχή, τη μέτοχο μετοχή, τη διάδοχο διαδοχή και την τροφό τροφή!

☺ «Συνελήφθηκαν έξι λαθρομετανάστες».

Το τουρλού τουρλού στη μαγειρική εντάξει. Στη γλώσσα όμως απαράδεκτο. Δεν υπάρχει δημοτικίζουσα καθαρεύουσα ούτε καθαρευουσιάνικη δημοτική. Επομένως ‘‘συνελήφθησαν’’. Και τα δύο μαζί δεν τα δέχεται η ελληνική.

☺ «Το πρόβλημα (της πολυκατοικίας) μπορεί να επισκευαστεί».

Όλα μπορούν να συμβούν σ’ αυτόν τον τόπο. Ακόμα και να… επισκευάζονται τα προβλήματα και να… λύνονται οι πολυκατοικίες! Και της μεν πολυκατοικίας τα θεμέλια, με τσιμεντενέσεις  (ή με άλλους τρόπους) θα αντέξουν. Της γλώσσας μας όμως τα θεμέλια πόσο ακόμα θα αντέχουν; Πρόκειται για σοβαρότατο πρόβλημα μη επιδεχόμενο ούτε λύση ούτε… επισκευή!

☺ «Μέλη της Επιτροπής διέρρευσαν την πληροφορία… ».

Αποκλείεται! Τους το απαγορεύει η Γραμματική. Τους επιτρέπει μόνο να αφήσουν (από αμέλεια, αδιαφορία ή πρόθεση) να διαρρεύσει η πληροφορία, όχι να τη διαρρεύσουν οι ίδιοι. Για τον απλούστατο λόγο ότι το ρήμα διαρρέω είναι αμετάβατο, δηλαδή δεν έχει αντικείμενο.

Μήπως ήρθε η ώρα να συγκροτηθεί μία επιτροπή… γλωσσικού κινδύνου;

● Θεοφάνια ή Θεοφάνεια;

Γράφει ο Γ. Μπαμπινιώτης: «Η εορτή των Θεοφανίων είναι προτιμότερο να γράφεται με -ι-: τα Θεοφάνια. Εκτός από τη γνωστή χριστιανική γιορτή των Θεοφανίων, της βάπτισης δηλ. του Χριστού και της φανέρωσης του Θεού, Θεοφάνια (τα), ήταν και αρχαία εορτή στους Δελφούς, όπου έδειχναν στους λάτρεις του Απόλλωνος το άγαλμά του. Η γραφή Θεοφάνεια με -ει- δικαιολογείται ως δήλωση της πράξης και ιδιότητας του επιθ. θεοφανής: θεοφανής – θεοφάνεια, όπως διαφανής – διαφάνεια. Ωστόσο, προκειμένου για εορτή σε ουδέτερο γένος είναι προτιμότερο να τηρηθεί η γραφή σε -ια: τα Θεοφάνια· πβ. τα Πύθια, τα Ίσθμια, τα Επιφάνια, αλλά η επιφάνεια από το επιφανής».

Δηλαδή, οι γιορτές που εκφέρονται σε πληθυντικό ουδετέρου γένους (π.χ. τα Θεοφάνια, τα Ίσθμια) και προέρχονται είτε απευθείας από ρήμα (π.χ. θεο- + -φάν(ια) < θ. του ρ. φαίνω / -ομαι) είτε από άλλο ουσιαστικό (π.χ. Ισθμός) είναι προτιμότερο να γράφονται με -ι-, αφού δεν προέρχονται από επίθετα σε -ης (θεοφανής – η θεοφάνεια).

Αξίζει να σημειώσουμε, πάντως, ότι στην εκκλησιαστική πράξη έχει επικρατήσει η γραφή με -ει-: Θεοφάνεια.

kartswnhs@gmail.com