Για πόσο χρόνο ακόμη θα χαίρονται ο ψεύτης και ο κλέφτης;

Του Δημήτρη Καζάκη

Όταν οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης λένε ανοησίες και στήνουν πανηγύρια, τότε ετοιμαστείτε για τα χειρότερα. Όταν λοιπόν βγαίνει το αρχέτυπο του εγκάθετου, που αν υπήρχε στοιχειωδώς αξιοκρατία ούτε θέση κλητήρα δεν θα κατείχε σε κάποιο ασήμαντο δήμο της πατρίδας του, ο κ. Όλι Ρεν και με την βαριά ιδιότροπη προφορά των αγγλικών του, η οποία φανερώνει το ανεπίδεκτο μάθησης που τον στοιχειώνει, και μας ανακοινώνει ότι η ευρωζώνη «πάει καλά» και η Ελλάδα «καλύτερα», τότε πρέπει να είσαι πολύ βλαμμένος, ή, ακόμη χειρότερα, πολύ καθηγητής της χρηματοοικονομικής για να τον πιστέψεις. «Σας παρακαλώ, σας παρακαλώ», όπως συνηθίζει να λέει ένας από τους χυδαιοδέστερους εκμαυλιστές της οικονομικής στα ελληνικά πανεπιστήμια, «τι είναι αυτά που λέτε, εδώ μιλά η επιστήμη, εδώ μιλάνε τα στοιχεία». Κι επειδή πολύς ντόρος έγινε με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ας δούμε τα πράγματα ως έχουν.

Τι μας είπε λοιπόν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Μικρή ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας από την παρατεταμένη ύφεση. Η οικονομία εκτιμάται ότι θα επανέλθει σε αναπτυξιακούς ρυθμούς το δεύτερο εξάμηνο του 2013. Ωστόσο, το ετήσιο ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί κατά 0,1% στην ΕΕ και κατά 0,4% στην Ευρωζώνη.

Μετά την ύφεση του 2012, η οικονομία της ΕΕ προβλέπεται ότι θα σταθεροποιηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2013. Το ΑΕΠ αναμένεται να αρχίσει να αυξάνεται εκ νέου το δεύτερο εξάμηνο του έτους, με αργό ρυθμό στην αρχή, αλλά με μεγαλύτερη ταχύτητα το 2014.

Με άλλα λόγια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έταξε ανάκαμψη το πρώτο εξάμηνο του 2013, αλλά με ένταση της ανεργίας. Μάλιστα ο κ. Όλι Ρεν έβγαλε τον γνωστό επικήδειο για τους ανέργους της ευρωζώνης: «Πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να υπερβούμε την κρίση της ανεργίας που πλήττει την Ευρώπη, η οποία είναι συνέπεια της παρατεταμένης ύφεσης. 

Το σύνολο των πολιτικών που εφαρμόζονται στην Ευρώπη εστιάζονται στη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Η δημοσιονομική εξυγίανση συνεχίζεται, αλλά ο ρυθμός της επιβραδύνεται. Παράλληλα, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να ενταθούν για να ελευθερώσουν την ανάπτυξη στην Ευρώπη.» Τι είχες Παντελάκη μου, τι είχα πάντα!

Πόσο αξιόπιστες είναι οι προβλέψεις του Όλι Ρεν και της συμμορίας του; Παντελώς αναξιόπιστες. Ας δούμε τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πριν ένα χρόνο, δηλαδή το 2012: «Ως επακόλουθο της συρρίκνωσης της παραγωγής τους τελευταίους μήνες του 2011, εκτιμάται ότι η οικονομία της ΕΕ ευρίσκεται τώρα σε ήπια ύφεση. 

Ενώ εξακολουθεί να υφίσταται έντονη αβεβαιότητα ως προς τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές προοπτικές, οι αποφασιστικές δράσεις στην άσκηση πολιτικής και οι μείζονες πρόοδοι στο ενωσιακό θεσμικό πλαίσιο απέφεραν χαλάρωση των εντάσεων στις χρηματαγορές στις αρχές του 2012 και προσωρινή σταθεροποίηση της εμπιστοσύνης, που αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω στο διάστημα για το οποίο διατυπώνονται οι προβλέψεις. 

Μαζί με την αναμενόμενη επιτάχυνση της μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, προβλέπεται ότι από το δεύτερο εξάμηνο του έτους και εφεξής θα αποκατασταθεί η ανάκαμψη με βραδύ ρυθμό. Για το 2012 επιβεβαιώνεται σε αδρές γραμμές η εικόνα που σκιαγραφείται στις ενδιάμεσες προβλέψεις του Φεβρουαρίου, με προβαλλόμενη στασιμότητα του πραγματικού ΑΕΠ της ΕΕ και συρρίκνωσή του κατά -0,3% στην ευρωζώνη. 

Για το 2013 προβλέπεται οικονομική μεγέθυνση με ποσοστό 1,3% στην ΕΕ και 1,0% στην ευρωζώνη. Αναμένεται ότι η ανεργία θα παραμείνει υψηλή, σε ποσοστό 10% στην ΕΕ και 11% στην ευρωζώνη κατά την περίοδο που καλύπτεται από τις προβλέψεις.»

Ο δε Όλι Ρεν δήλωνε: «Η ανάκαμψη είναι μπροστά μας, η οικονομική όμως κατάσταση παραμένει εύθραυστη, επειδή εξακολουθούν να υφίστανται μεγάλες ανισότητες μεταξύ κρατών μελών. Είμαστε μάρτυρες μιας εξελισσόμενης προσαρμογής των δημοσιονομικών και διαρθρωτικών ανισορροπιών που διαμορφώθηκαν πριν και μετά την έναρξη της κρίσης, και επιδεινώθηκαν από το εισέτι ασθενές οικονομικό κλίμα. 

Ωστόσο, εάν δεν αναληφθούν περαιτέρω αποφασιστικές ενέργειες, μπορεί να παραμείνει ο βραδύς ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης στην ΕΕ. Προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη διαρκείας αποτελούν τα υγιή δημόσια οικονομικά, αξιοποιώντας δε το νέο ισχυρό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης οφείλουμε να στηρίξουμε την προσαρμογή επιταχύνοντας την άσκηση πολιτικών σταθερότητας και ενίσχυσης της οικονομικής μεγέθυνσης.»

Πέρα από την απίστευτη ευρωθεσμική μπουρδολογία που περιλαμβάνουν οι επίσημες εκτιμήσεις της ΕΕ, το γεγονός είναι ένα: Αντί για ανάκαμψη της τάξης του 1% στην ευρωζώνη που εκτιμούσε για το 2013 η περυσινή εαρινή εκτίμηση της ΕΕ, η φετινή εκτιμά πτώση κατά 0,4% και αναβάλει την προβλεπόμενη για φέτος ανάκαμψη για του χρόνου το 2014. Η δε ανεργία ξεπέρασε το 11% μέσα στο 2012, ενώ για το 2013 προβλέπεται ότι θα ανέβει στο 12,4% για να αρχίσει οριακά να μειώνεται με μαγικό τρόπο στο 12,1% μέσα στο 2014.

Να θυμηθούμε επίσης και τις εαρινές προβλέψεις της ΕΕ του 2011; Γιατί όχι. Να τι προέβλεπε η ΕΕ: «Η οικονομία της ΕΕ αναμένεται ότι θα εδραιώσει περαιτέρω τη σταδιακή ανάκαμψή της, ενώ οι προοπτικές για το 2011 εμφανίζονται ελαφρώς καλύτερες από τις προβλέψεις του φθινοπώρου. Το ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά περίπου 1¾% φέτος και κατά περίπου 2% το 2012. 

Η προοπτική αυτή ενισχύεται από τις καλύτερες προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία και τη συνολική αισιόδοξη γνώμη των επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πληθωρισμός, ωστόσο, αυξάνεται ταχύτερα, αντικατοπτρίζοντας την αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων. 

Ο μέσος όρος του επίσημου πληθωρισμού προβλέπεται ότι θα ανέλθει σε σχεδόν 3% στην ΕΕ και 2½% στη ζώνη του ευρώ το τρέχον έτος, ενώ στη συνέχεια θα μειωθεί σε περίπου 2% και 1¾% αντίστοιχα το 2012. Εν τω μεταξύ, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας αναμένεται να βελτιωθούν με βραδύτερο ρυθμό μέσα στο χρονικό ορίζοντα των προβλέψεων.

Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί κατά ½ εκατοστιαία μονάδα και να φθάσει σε λίγο περισσότερο από 9% και σε 9 ¾ % στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ μέχρι το 2012. Η δημοσιονομική εξυγίανση προχωρεί, ενώ το δημόσιο έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε περίπου 3¾% του ΑΕΠ μέχρι το 2012. Ωστόσο, οι προοπτικές εξακολουθούν να παρουσιάζουν αισθητές διαφορές για τα επιμέρους κράτη μέλη.»

Ο Επίτροπος της ΕΕ, αρμόδιος για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, Όλι Ρεν, δήλωνε τότε τα εξής: «Το κύριο μήνυμα των προβλέψεών μας είναι ότι η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη είναι σταθερή και συνεχίζεται, παρά τις πρόσφατες εξωτερικές αναταραχές και τις εντάσεις στην αγορά δημόσιου χρέους. Τα δημόσια ελλείμματα μειώνονται σαφώς. 

Σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθούν αυτές οι τάσεις ανάπτυξης και εξυγίανσης και να εξασφαλιστεί επίσης ότι θα οδηγήσουν σε περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας. Αυτό επιβάλλει τη συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης και την αποφασιστική εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που βοηθούν τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών μας.»

Τι απέγινε; Το 2011 η ευρωζώνη είχε αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,4% που οφείλεται κατά κύριο λόγο στο 3% ανόδου της Γερμανίας, το οποίο στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στα εμπορικά, νομισματικά και χρηματοδοτικά κέρδη που εξασφάλισε η Γερμανία από την κρίση των χωρών του ευρωπαϊκού νότου. 

Το 2012 το ΑΕΠ της ευρωζώνης έπεσε κατά -0,6% με την Γερμανία να σημειώνει οριακή άνοδο κατά 0,7%. Το 2013 η Γερμανία εκτιμάται από την ΕΕ ότι μόλις που θα κατορθώσει να πιάσει το 0,4% άνοδο στο ΑΕΠ της και κατά περίεργο τρόπο αναμένεται το 2014 να εκτοξευθεί το ΑΕΠ κατά 1,8%. Μόνο και μόνο για να φανεί αληθοφανής η πρόβλεψη για το 2014 που εκτιμά την άνοδο του ΑΕΠ κατά 1,2%.

Όσο για την πρόβλεψη της ανεργίας τι να πει κανείς. Το 2011 η ΕΕ εκτιμούσε ότι η ανεργία θα πέσει κατά 1% έως το 2012, ενώ στην πραγματικότητα αυξήθηκε κατά 1% μέσα στο 2011. Έτσι το 2011 έφτασε στο 10,2% και το 2012 στο 11,4% επίσημα. Κατά τ’ άλλα ο Ολί Ρεν χρόνο με το χρόνο δήλωνε τα ίδια και τα ίδια: η ανάκαμψη σταθεροποιείται, όπου να ‘ναι έρχεται, του χρόνου πάντως θα είναι καλύτερα!

Θέλετε να δούμε και τις αντίστοιχες εαρινές εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και για το 2010; Χαρείτε: «Οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής επιβεβαιώνουν ότι έχει αρχίσει η οικονομική ανάκαμψη στην ΕΕ. Αφού γνώρισε τη σοβαρότερη ύφεση στην ιστορία της, η οικονομία της ΕΕ προβλέπεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 1% το 2010 και 1¾% το 2011. 

Τα στοιχεία αυτά συνεπάγονται αναθεώρηση προς τα πάνω κατά ¼ της ποσοστιαίας μονάδας για το τρέχον έτος σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής, δεδομένου ότι οι χώρες της ΕΕ επωφελούνται από το πιο ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον. Ωστόσο, η ασθενής εγχώρια ζήτηση εξακολουθεί να αναχαιτίζει την περαιτέρω ενδυνάμωση της ανάκαμψης. 

Η ταχύτητα της ανάκαμψης προβλέπεται ότι θα παρουσιάσει αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών, αντανακλώντας τις συνθήκες που επικρατούν στις επιμέρους χώρες, καθώς και τις ασκούμενες πολιτικές. Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας έχουν παρουσιάσει πρόσφατα ορισμένες ενδείξεις σταθεροποίησης, και το ποσοστό της ανεργίας αναμένεται να κορυφωθεί σε επίπεδο το οποίο, όμως, θα είναι χαμηλότερο σε σχέση με τις προηγούμενες προβλέψεις, πλησιάζοντας εντούτοις το 10% στην ΕΕ.»

Όσο για τον Όλι Ρεν, αυτός τον χαβά του: «Οι βελτιωμένες προοπτικές όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη κατά το τρέχον έτος, αποτελούν θετικό στοιχείο για την Ευρώπη. Τώρα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη δεν θα εκτροχιαστεί εξαιτίας κινδύνων που σχετίζονται με την χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η διατηρήσιμη ανάπτυξη απαιτεί αποφασιστικότητα στις προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης και μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την παραγωγικότητα και την απασχόληση.»

Την εποχή εκείνη, δηλαδή το 2010, τα μέτρα που βύθιζαν τις τρεις οικονομίες υπό χρεοκοπία σε βαθειά παρατεταμένη ύφεση, με την Ισπανία να υποχωρεί κατά 0,1%, την Ελλάδα κατά 3,5% και την Ιρλανδία κατά 0,4% αντισταθμίστηκε από μια εικονική ανάκαμψη της Γερμανίας, της οποίας το ΑΕΠ ανέβηκε κατά 4,2%. 

Η μετανάστευση κεφαλαίων από τον χρηματοπιστωτικό τομέα των χωρών υπό χρεοκοπία στην Γερμανία, οι καλύτεροι όροι δανεισμού της δεύτερης λόγω του βουλιάγματος των κρατικών ομολόγων των υπό χρεοκοπία χωρών της ευρωζώνης, καθώς και το μεγαλύτερο άνοιγμα των πιο προβληματικών οικονομιών στα Γερμανικά κεφάλαια, δημιούργησε συνθήκες προσωρινής ανόδου του ΑΕΠ. 

Η αύξηση της ανεργίας το 2010 στο 10,1% και στο ίδιο επίπεδο για το 2011 οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η Γερμανία εμφάνισε μια εντυπωσιακή πτώση του επίσημου δείκτη ανεργίας της από 7,1% στο 5,9%. Τα επόμενα χρόνια η εκτίναξη της ανεργίας στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης εκτίναξαν το γενικό δείκτη στο 12,1% τον Μάρτιο του 2013.

Στις εαρινές εκτιμήσεις του 2010 η ΕΕ έλεγε: «Η οικονομική ύφεση σταμάτησε στην ΕΕ το τρίτο τρίμηνο του 2009, σε μεγάλο βαθμό χάρη στα έκτατα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά χάρη και σε ορισμένους άλλους προσωρινούς παράγοντες. 

Πέρα από την αρχική ανοδική μεταστροφή, η ανάκαμψη αποδεικνύεται περισσότερο βαθμιαία από ό,τι οι παρελθούσες ανοδικές φάσεις της οικονομίας. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη λόγω του εξαιρετικού χαρακτήρα της πρόσφατης επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Οι κυκλικές ανακάμψεις μετά από οικονομικές κρίσεις είναι συνήθως βραδύτερες από ό,τι υπό άλλες συνθήκες. Όπως και άλλες ανεπτυγμένες χώρες, η ΕΕ θα πρέπει να αγωνιστεί για αρκετό καιρό ακόμη για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κρίσης.»

Δηλαδή τον Μάιο του 2010 η ΕΕ ανακοίνωνε επισήμως ότι η ύφεση στην ευρωζώνη θεωρείται λήξασα και το μόνο θέμα που έμενε ήταν να αντιμετωπιστούν μόνο οι συνέπειες της κρίσης. Τον Μάιο φέτος (2013) η ΕΕ εκτιμά: «Η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να είναι υπερβολικά αργή για να μπορέσει να μειώσει την ανεργία. 

Προβλέπεται ότι η ανεργία θα φτάσει στο 11% στην ΕΕ και στο 12% στη ευρωζώνη το 2013 και ότι θα σταθεροποιηθεί σε αυτά τα επίπεδα το 2014, ενώ οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών αναμένεται ότι θα εξακολουθήσουν να είναι πολύ μεγάλες. Η απασχόληση προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω το 2013, καθώς ο ετεροχρονισμένος αντίκτυπος της ύφεσης του 2012 θα εξακολουθήσει να είναι αισθητός. Έως το 2014, ωστόσο, αναμένεται ότι η πιο δυναμική αύξηση του ΑΕΠ θα ξεκινήσει να ενεργοποιεί την απασχόληση.»

Με άλλα λόγια η ύφεση όχι μόνο δεν έληξε τότε που έλεγε η ΕΕ, αλλά συνεχίζεται και η (προβλεπόμενη) ανάκαμψη «αναμένεται να είναι υπερβολικά αργή για να μπορέσει να μειώσει την ανεργία». Βέβαια, το αν και κατά πόσο θα υπάρχει ανάκαμψη έστω και αργή, έστω και με τους όρους του υπάρχοντος συστήματος, στην ευρωζώνη θα πρέπει να είσαι πολύ ιδιώτης με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου για να το πιστέψεις.

Τελικά οι εκτιμήσεις που κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι copy paste της προηγούμενης. Βλέπετε ακολουθεί την τελευταία λέξη στην επιστήμη της μαντικής: Βυθίζουμε σκόπιμα τις οικονομίες στην ύφεση με στόχο κάποια στιγμή να πιάσουν πάτο. Και μόλις πιάσουν πάτο, ε, τότε το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να αρχίσουν ν’ ανεβαίνουν. 

Επομένως η συμμορία του Όλι Ρεν που επισήμως ονομάζεται Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν έχει παρά να βγαίνει κάθε χρόνο – ειδικά την εαρινή περίοδο – και να αναγγέλλει ότι κάπου εδώ η ύφεση τελειώνει και από του χρόνου αρχίζει η ανάκαμψη. Σου λέει, κάποια χρονιά δεν θα το πετύχω; Τι στο καλό, είναι δυνατό να βαθαίνει η ύφεση εσαεί;

Κι όμως, όσο κι αν δεν το πιστεύετε, έτσι σκέφτονται οι περισσότεροι καθηγητές οικονομικής, μαζί και τα επιτελεία της ευρωζώνης, του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ και όλων των άλλων ευαγών ιδρυμάτων της οικονομικής θεολογίας. Αν δεν σκέφτονταν έτσι τότε θα ήταν αναγκασμένοι να τους απασχολήσει το εξής ερώτημα: 

Μα αν αποτυχαίνουν οι προβλέψεις για την απόδοση των μέτρων προσαρμογής και η ύφεση επανακάμπτει κάθε φορά που ανακοινώνεται ότι ξεπεράστηκε, τότε δεν πρέπει να επανεξεταστεί το αποτυχημένο μίγμα πολιτικής. Αν το κυνήγι του πρωτογενούς ελλείμματος ως πρώτη προτεραιότητα έχει οδηγήσει σε βάθεμα της ύφεσης, τότε δεν πρέπει να το ξανασκεφτούμε; 

Αν οι διαρθρωτικές αλλαγές και το άνοιγμα της αγοράς εργασίας αντί να περιορίζουν το φαινόμενο της ανεργίας το δυναμώνουν σε πρωτοφανές βαθμό, αντί να αυξάνουν τις επενδύσεις τις περιορίζουν τότε δεν πρέπει να αναθεωρηθούν ριζικά αυτές οι πολιτικές; Όχι βέβαια! Απλά δεν πήραν ακόμη οι οικονομίες και οι λαοί την θανατηφόρα δόση. Δεν έχουν υποτιμηθεί η εργασία και η οικονομία τους σε τόσο χαμηλά επίπεδα ώστε να υπάρξει ανάκαμψη. Έτσι σκέφτονται οι ιερείς του θεολογικού δόγματος της οικονομίας που υπηρετεί το τραπεζικό καρτέλ της ευρωζώνης.

Τέλος, αν ίσχυε έστω η κοινή λογική, από την οποία οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η σύγχρονη οικονομική που διδάσκεται με όρους λοβοτομής στις οικονομικές σχολές σήμερα ώστε να παράγουν πνευματικά μουνουχισμένους, ή ενσυνείδητους απατεώνες του κοινού ποινικού δικαίου ικανούς για καθηγητικές έδρες και νόμπελ οικονομίας, θα βρίσκαμε πολλούς να αναρωτιούνται το εξής απλό: 

Αν το ευρώ είναι καλό για τις οικονομίες και τους δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες από τις άλλες εκτός ευρώ, τότε γιατί οι οικονομικές επιδόσεις ακόμη και των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 είναι συγκριτικά καλύτερες από ότι των χωρών της ευρωζώνης σ’ όλους σχεδόν τους βασικούς δείκτες;

Γι’ όλα αυτά δεν επιτρέπεται να αναρωτιέται κανείς. Η συμμορία του ευρώ θα συνεχίσει να εκτιμά τα ίδια και τα ίδια, έστω κι αν δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Οι δημοσιογράφοι της στημένης ειδησιογραφίας θα φροντίζουν κάθε φορά να εμφανίζουν τις μπαρούφες ως μέγιστο γεγονός για τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης και φυσικά η απάντηση στο γιατί διαψεύδονται οι συμμορίτες και τα επιτελεία του ευρώ είναι πάντα η ίδια: 

Δεν πάρθηκαν αρκετές από τις ίδιες πολιτικές, δεν ισοπεδώθηκαν αρκετά οι λαοί και οι οικονομίες για χάρη του ευρώ, ώστε κάποτε να έρθει η ανάκαμψη. Αν όχι του χρόνου, σίγουρα του παραχρόνου, ή του χρόνου μετά, κανείς δεν ξέρει. Αρκεί να συνεχίζεται απρόσκοπτα η δολοφονία εν ψυχρώ λαών και οικονομιών. 

Κι όταν θα έχουν πεθάνουν όλοι, όταν η κρίση θα έχει γεννήσει ένα νέο ακόμη μεγαλύτερο κραχ, όταν το ευρώ θα έχει αφήσει πίσω του μόνο ερείπια, όταν η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία θα έχει εξαλείψει από την Ευρώπη τα πιο αδύναμα κράτη και τους πιο ραγιάδες λαούς με μεθόδους πιο αποτελεσματικές από τα παλιά κρεματόρια, ακόμη και τότε θα μας λένε: όλα αυτά έγιναν γιατί πολύ απλά οι συνταγές της καταστροφής δεν εφαρμόστηκαν με την αρμόζουσα συνέπεια. Ζήτω το ευρώ!