Εργώδεις προσπάθειες ανάνηψης

Γράφει ο Νίκος Τερζής
Ιατρός – Στέλεχος ΠΑΣΟΚ
Το 9ο Συντακτικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που έλαβε χώρα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας αποτέλεσε μια μεγάλη ευκαιρία για την έναρξη ενός ειλικρινούς διαλόγου με την κοινωνία. Αλλά και σε εσωκομματικό επίπεδο μοναδική ευκαιρία για την απόρριψη του παλιού και την ανάδειξη του νέου μέσα από τη γόνιμη ζύμωση ιδεών, προτάσεων και οργανωτικών αλλαγών.
Κατά τη διάρκεια των προσυνεδριακών διαδικασιών η συντριπτική πλειοψηφία του κομματικού κατεστημένου, παρά τις υποκριτικές διακηρύξεις, στην ουσία ποτέ δεν επεδίωξε ένα ζωντανό εσωκομματικό δημοκρατικό διάλογο. Χρόνια τώρα δείχνει να αποστρέφεται τον λόγο, τον αντίλογο, την αντιπαράθεση, τον διάλογο. Δεν τον επιθυμεί αλλά ούτε και τον αντέχει. Μοιραία λοιπόν η πορεία προς το συνέδριο εκφυλίστηκε, περιθωριοποιήθηκε, έμεινε απόμακρη και ξένη από τους πολίτες, την κοινωνία, τους εργασιακούς και μορφωτικούς χώρους.

Εκεί όμως που αυτή η μεγάλη ευκαιρία πραγματικά εξανεμίσθηκε ήταν το τριήμερο των συνεδριακών διαδικασιών μιας και δεν κατέστη εφικτή η ανάδειξη των ιστορικών, ιδεολογικών, κοινωνικών, πολιτικών και οργανωτικών όρων αναγέννησης και συνέχειας του ΠΑΣΟΚ. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά αποκαλύφθηκε η μορφωτική ανεπάρκεια και η πολιτική αδυναμία των πρωτοκλασάτων που φάνηκε να κινούνται στη σφαίρα του φτηνού λαϊκισμού, τις αποποίησης των ευθυνών και της προσωπικής στρατηγικής.

Όταν ένα πολιτικό κόμμα δεν έχει ερμηνεία της ιστορίας του και του πολιτικού κύκλου που έκλεισε, τότε αυτό συνεπάγεται πως δεν διαθέτει ρεαλιστική εικόνα για το παρόν και δεν επομένως δεν έχει καμία πολιτική προοπτική για το μέλλον.

Από το Συνέδριο έλειψαν η κριτική σκέψη, η ανάλυση, οι ιδέες, η αντιπαράθεση των επιχειρημάτων, η χαρά να κάνεις πολιτική. Δυστυχώς το ΠΑΣΟΚ έπαψε εδώ και πολύ καιρό να αποτελεί χώρο κοινωνικοποίησης, συσπείρωσης, συλλογικής οργάνωσης και δράσης, διαμόρφωσης οραμάτων απελευθέρωσης.

Όμως η αναβίωση του Κινήματος, η αναγέννησή του, μια νέα σύνθεση δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη χαρά, τη μαγεία, τον κίνδυνο της πάλης των ιδεών, των εναλλακτικών οπτικών, τη διαμόρφωση μειοψηφιών - πλειοψηφιών, του απολογισμού και της λογοδοσίας, της αναζήτησης και ανασυγκρότησης της ιστορικής μας μνήμης. Χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορεί να υφίσταται ως επιλογή ούτε η ανανέωση, ούτε η αναγέννηση αλλά ούτε και η συνέχεια (1).

Η δημιουργία ενός κοινωνικού και μορφωτικού συνασπισμού απελευθέρωσης αποτελεί πόνημα ενός ριζοσπαστικού πολιτικού κόμματος. Το σημερινό ΠΑΣΟΚ αδυνατεί ως κουλτούρα, αντίληψη, αισθητική και στρατηγική να ανταποκριθεί σε αυτό το ρόλο. Για αυτό και η Ηγεσία δεν αισχύνεται να προτείνει ανίερες συμμαχίες τύπου «Ελιάς».

Η αναγέννηση του Κινήματος, ο μετασχηματισμός του από κόμμα του κράτους σε κόμμα της κοινωνίας, του έθνους, του λαού απαιτεί μια πρωτοβουλία ιστορικής έμπνευσης. Είναι τέτοιο το βάθος της κρίσης που τομές και οι ρίξεις δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιοριστούν στο οργανωτικό επίπεδο ή απλά στην αλλαγή των προσώπων.

Τίποτε δεν είναι αιώνιο και τίποτε δεν μπορεί να επαναληφθεί στην πολιτική, παρά μόνο ως κακέκτυπο, καρικατούρα, ως φάρσα. Όπως θα συμβεί με όλους εκείνους που θα προσπαθήσουν μάταια να δημιουργήσουν ένα νέο, καλύτερο ΠΑΣΟΚ σε ομάδες και ομίλους θεωρητικής ενόρασης. Είναι καταδικασμένοι από τώρα να γίνουν αυτό που έλεγε ο Γκράμσι: εκτελεστές αποτυχημένων εκτρώσεων, υπόλογοι στον ποινικό κώδικα της ιστορίας. Και αυτό γιατί δεν υπάρχει θεωρία που να υπηρετεί την πολιτική επιστήμη κυοφορούμενη σε λόμπυ, think tanks ή σε κερκίδες από απλούς θεατές των εξελίξεων (2).

Το ΠΑΣΟΚ νοσεί βαριά και μπορεί να αναρρώσει μόνο με εργώδεις προσπάθειες ανάνηψης. Διαμέσου του προσδιορισμού της πολιτικής του φυσιογνωμίας. Με την εκ νέου διατύπωση των ιδρυτικών του σκοπών και στόχων, την προώθηση μεγάλων οργανωτικών τομών, με την ανάκτηση της πολιτικής του αυτονομίας και τέλος με την αλλαγής φρουράς, η οποία ναι μεν επετεύχθη έστω και με οργανωτικούς όρους στο τελευταίο συνέδριο, αλλά πρέπει να συνδυαστεί με μια ριζικά νέα σύνθεση της διευθύνουσας ομάδας.

Λυτρωτική και καταλυτική κρίνεται ακόμη η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης αλλά και η διατύπωσης δημόσιας συγγνώμης από τη μεριά της απερχόμενης κεντρικής καθοδήγησης του ΠΑΣΟΚ. Εξέλιξη που θα μπορούσε να εγγυηθεί μια νέα πορεία χωρίς να ανακυκλώνει το μέχρι σήμερα αδιέξοδο αλλά και χωρίς να οδηγεί σε ένα πολιτικό τέλμα δίχως ιστορικό προηγούμενο. Η στοιχειώδης όμως πολιτική ευθιξία ουδέποτε υπήρξε για το Κόμμα κατακτημένη αρετή. Αυτός είναι ο μισός δρόμος για την επιτυχία και αξιοπιστία του εγχειρήματος. Ο άλλος μισός είναι ακόμη πιο δύσκολος. Είναι η απαγκίστρωση από τις μνημονιακές πολιτικές.

Σε αντίθετη περίπτωση το ΠΑΣΟΚ νομοτελειακά θα εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη μιας και θα έχει μετουσιωθεί σε ένα πολιτικό μόρφωμα που αφού διέγραψε θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ταυτότητας του, βυθίζεται μεσοπέλαγα χωρίς ιδεολογική σημαία, έρμαιο της μωροφιλοδοξίας ομάδων, μηχανισμών και διαδόχων ανίκανο να συντονιστεί με τις προκλήσεις της γεωπολιτικής συγκυρίας, να συνειδητοποιήσει τον ιστορικό του ρόλο και να εκφράσει γνήσια τις προσδοκίες, τις ανάγκες και τα όνειρα του λαού.

1. Μιχάλης Χαραλαμπίδης, Εισήγηση στη 18 Σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής.1985
2. Δημήτρης Καζάκης, Τι είναι κομμουνιστής σήμερα. 2013