Περί εύηχων λύσεων για τους μετανάστες

Του Δημήτρη Μάρδα
Αν. καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
Οι απόψεις των λεγόμενων κομμάτων εξουσίας για τους μετανάστες είναι εν πολλοίς γνωστές. Παρουσιάζει όμως ενδιαφέρον η θέση για «σταδιακή παραχώρηση ταξιδιωτικών εγγράφων για το μεγάλο όγκο των μεταναστών που επιθυμούν να αποχωρήσουν από το ελληνικό έδαφος». (Δηλώσεις Α. Τσίπρα της 1/6/2012)

Η Ελλάδα έχει υπογράψει τη Συμφωνία του Σένγκεν στις 6 Νοεμβρίου του 1992. Η Συμφωνία αυτή αναφέρεται στην κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ (ή σωστότερα των 30 ευρωπαϊκών κρατών –ακόμη και μη μελών της ΕΕ– που την αποδέχονται). Η Συμφωνία (το κεκτημένο) Σένγκεν έχει ενσωματωθεί στην «Συνθήκη του Άμστερνταμ» (1999) εισάγοντας εύλογα ένα σύνολο κανόνων για τους κατοίκους τρίτων χωρών, που μεταβαίνουν στην ΕΕ.
Η όλη προαναφερθείσα διαδικασία επιβάλλει καταρχάς μια από κοινού συνεννόηση για οτιδήποτε σχετικό με τη Συμφωνία Σένγκεν, κάτι που επιτυγχάνεται με επιμέρους συμφωνίες ανάμεσα στα κράτη-μέλη (π.χ. Δουβλίνο ΙΙ).
Μονομερείς πράξεις κυβερνήσεων κρατών–μελών για χορήγηση ταξιδιωτικών εγγράφων σε μετανάστες, θα οδηγήσει σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 2 της Συμφωνίας Σένγκεν στην προσωρινή αναστολή της Συμφωνίας σε βάρος του κράτους που εξέδωσε τα εν λόγω έγγραφα. Αναλυτικότερα προβλέπεται ότι: «Ένα συμβαλλόμενο μέρος μπορεί… όταν το επιβάλλει η δημόσια τάξη ή η εθνική ασφάλεια, να αποφασίσει ότι για μια χρονική περίοδο θα πραγματοποιηθούν στα εσωτερικά του σύνορα εθνικοί συνοριακοί έλεγχοι..».Εναπόκειται στο ενδιαφερόμενο κράτος να ορίσει το περιεχόμενο της «δημόσιας τάξης».
Από την άλλη η παράγραφος 1 του άρθρου 5 της ίδιας Συμφωνίας αναφέρει ότι: «Μπορεί να επιτραπεί η είσοδος στο έδαφος των συμβαλλομένων μερών… σε αλλοδαπούς που ανταποκρίνονται στις ακόλουθες προϋποθέσεις…»
Σύμφωνα με το ανωτέρω, ακόμη λοιπόν και αν κάποιος μετανάστης φέρει ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδόθηκαν από ένα κράτος-μέλος, η χώρα υποδοχής δε δεσμεύεται να τον δεχθεί στο έδαφος της.
Συμπέρασμα: Αν η οποιαδήποτε κυβέρνηση της Ελλάδας παραβεί τα όσα συμφωνήθηκαν κατά τη Συνθήκη Σένγκεν και τα όσα ακολούθησαν, θα ζήσει τα ακόλουθα:
1- Οι Έλληνες πολίτες θα χάσουν το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης, κατά τα προβλεπόμενα στην εν λόγω Συνθήκη και θα είναι υποχρεωμένοι να φέρουν διαβατήριο μαζί τους κατά τη διέλευση των συνόρων και να υπόκεινται σε κάθε μορφής ελέγχους.
2- Όλοι οι περιχαρείς μετανάστες που θα πάρουν τα οποιαδήποτε πολυπόθητα ταξιδιωτικά έγγραφα για να μεταβούν σε ένα άλλο κράτος της ζώνης Σένγκεν, θα επιστρέψουν στην Ελλάδα με την επόμενη πτήση ή με οτιδήποτε άλλο μέσο μεταφοράς επέλεξαν, καθώς ουδείς υποχρεώνεται να τους δεχθεί στο έδαφός τους, σύμφωνα με τα δυο προαναφερθέντα άρθρα.