Πρόταση φυγής

Γράφει η Παγώνα Κακανοπούλου

Στο σημερινό μας σημείωμα, ψάχνοντας απεγνωσμένα μια πειστική πρόταση για οδικό χάρτη που θα δίνει φως στην άκρη του τούνελ, θα συνοψίσουμε την πρόταση του Μίμη Ανδρουλάκη, που φαίνεται να είναι από τους λίγους που έχουν καταλάβει την δεινή θέση που βρισκόμαστε, αλλά και από τους λίγους που προτείνουν την κατά το δυνατόν «ελληνική» λύση πάντα βέβαια με τρόπο που παίρνει σοβαρά υπ’ όψιν του τους οικονομικούς, γεωπολιτικούς κλπ συσχετισμούς .  Καλές οι ρηξικέλευθες λύσεις αλλά πρέπει να αποφύγεις να δεις βαριοπούλες στα νησιά του Αιγαίου, όπως παλιότερα έβλεπαν οι (αενάως χρεωμένοι) πρόγονοί μας κανονιοφόρους στον Πειραιά. Λέει λοιπόν ο Ανδρουλάκης, σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς και στις εφημερίδες τα εξής:
«..Στα βραδινά γεύματα στα βόρεια προάστια σχηματίζονται εύκολα κυβερνήσεις αλλά στην πράξη όλα είναι πολύ δύσκολα πια. Πιστεύει κανείς ότι τα αμετανόητα κόμματα και οι ελίτ της χώρας που έχουν την πρώτη ευθύνη για τη σημερινή παρακμή, ξαφνικά θα φωτιστούν και θα στηρίξουν από κοινού μια αποτελεσματική κυβέρνηση ή θα πολλαπλασιάσουν το χάος, τις αναλώσιμες μεσοβασιλείες και το όλο εγχείρημα θα αποδειχθεί η Τελευταία Πράξη του δράματος; Μακάρι να υπήρχε η έμπρακτη μετάνοιά τους, αλλά πρέπει δημόσια και έγκαιρα να απαντηθούν τα κρίσιμα ερωτήματα. Εκτός κι αν τις πολιτικές εξελίξεις τις καθορίσουν πλέον οι ίδιοι οι δανειστές μας.
Αμφιβάλλω για τις δυνατότητες των σημερινών κομμάτων να δώσουν λύση, αλλά είναι μια αμφιβολία δημιουργική, όχι μηδενιστική, καταστροφική. Κάλεσα έγκαιρα τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να ανατρέψει το σύστημα που τον ανέδειξε αλλά εκτός από ανατρεπτικός είμαι και ένας "δαρβινιστής" ρεαλιστής που πιστεύει στη δύναμη της προσαρμογής, της εξέλιξης, της αλλαγής υπό την πίεση των μεγάλων αναγκών. Αυτό που προέχει σήμερα στο κακό που μας βρήκε, είναι να αποφύγουμε τα χειρότερα ίσως ακόμη και με "λάθος χάρτη", "λάθος κόμματα", "λάθος πρόσωπα".
Επανήλθα με το δικό μου σχετικά ανεξάρτητο τρόπο στην πολιτική σκηνή με ένα μοτίβο: το ριζικό επαναπροσδιορισμό του μεγάλου κοινωνικοπολιτικού χώρου της κεντροαριστεράς και ευρύτερης δημοκρατικής αριστεράς που εκτείνεται από τις παρυφές της δεξιάς μέχρι τις παρυφές της παραδοσιακής κομμουνιστικής αριστεράς και αποτελεί στην Ελλάδα τη "φυσική" πλειοψηφία. Οι αφηγήσεις των διαφόρων παλαιών και "νέων" τάσεων του χώρου έχουν ξεθωριάσει μέσα στην κρίση ενώ στο συμβολικό ηθικό επίπεδο έχει σημειωθεί ένα σημαντικό ρήγμα στον ιστό του με αποκορύφωμα την πρόσφατη παραπομπή στην προανακριτική από την ηγεσία του κόμματος μιας εμβληματικής φυσιογνωμίας του, του Άκη Τσοχατζόπουλου. Ωριμάζουν στην κοινωνία οι προϋποθέσεις μιας νέας ιδρυτικής φάσης, μιας ανασύνθεσης, που θα υπερβαίνει θετικά τα σημεία αναφοράς της μεταπολιτευτικής φυσιογνωμίας του χώρου, με την καθοριστική συνεισφορά ενός αστερισμού νέων, ανεξάρτητων κινήσεων δημιουργικών πολιτικών. Νέες φωνές σε "παλιές φωλιές", νέες φωνές σε νέες φωλιές.
Το ελάχιστο που μπορεί να προτείνει ο καθένας σήμερα στον Πρωθυπουργό είναι να αποκτήσει, τουλάχιστον, αυτό το χαλαρό πολυπρόσωπο σχήμα μια ισχυρή διεύθυνση, σαφήνεια στις αποφάσεις, συγκέντρωση στις προτεραιότητες, λιγότερα και καλύτερα κι όχι να χάνεται, να απεραντολογεί με νομοθετική φλυαρία, να σπαταλά το κεφάλαιο της εμπιστοσύνης που διαθέτει με διαγκωνισμούς και αμοιβαία αδειάσματα. Πίστευα ότι ο Γιώργος Παπανδρέου όταν βρεθεί κολλημένος στον τοίχο, παίρνει ανάποδες στροφές, βγάζει ένα άγριο παπανδρεϊκό ένστικτο, γι' αυτό τον αποκάλεσα παλιότερα "ο δολοφόνος με το αγγελικό πρόσωπο". Τον τελευταίο καιρό αυτό δεν το βλέπω. Αντίθετα δείχνει, όπως όλη η κοινωνία παρατηρεί, σαν να βρίσκεται σε δημόσια διαπραγμάτευση ακόμα και με υφισταμένους του που φούσκωσαν απότομα και δεν έχουν την κρίση να αντιληφθούν ότι την εκλογική νίκη δεν την πρόσφερε ούτε αποκλειστικά το ταλέντο τους ούτε η προεκλογική στρατηγική αλλά τη χάρισε σαν "δηλητηριώδες χάπι" ο προηγούμενος πρωθυπουργός.
Όσον αφορά στο μνημόνιο, το "επίσημο σενάριο" που υιοθέτησε η ευρωζώνη και προέβλεπε γρήγορη ανάκαμψη και έξοδο στις αγορές τις αρχές του 2012, είχε μικρές έως μηδαμινές πιθανότητες επιτυχίας. Έτσι κι αλλιώς, όταν το χρέος σου περνά όλα τα όρια συναγερμού και δεν μπορείς να το φας κόβοντας δικό σου πληθωρικό χρήμα αυτό οδηγεί πάντα σε ύφεση. Πολύ περισσότερο που εμείς πριν ένα χρόνο πεταχτήκαμε έξω από τις αγορές και η ευρωζώνη μας έθεσε με το μνημόνιο το δίλημμα: μεγάλη ύφεση ή άμεση χρεοκοπία, οικονομική καταστροφή και τελικά έξοδος από το ευρώ. Ορισμένες εξωπραγματικές προβλέψεις του μνημονίου αποτελούν ένα ας πούμε σύμφωνο αμοιβαίων προσποιήσεων για να πέσει το χρήμα. Κι αυτό συνεχίζει ακόμα να πέφτει. Αλλά πρέπει να επωφεληθώ απ’ αυτό, αλλιώς οδηγούμαι στην καταστροφή. Τα λάθη δεν αποφεύχθηκαν:
Όταν κόβω αντιπαραγωγικούς τομείς του κράτους, και έπρεπε να το κάνω με ριζικό τρόπο, χρειάζομαι αντισταθμιστικά νομισματικά και επενδυτικά διεγερτικά για να μη βυθιστώ σε ύφεση διαρκείας. Ας πούμε να μου αναγνωρίσεις ως "παραγωγικό έλλειμμα" και να εξαιρέσεις από την προσαρμογή το χρήμα που θα πάει βεβαιωμένα σε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις με υψηλό πολλαπλασιαστή για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Υπάρχει ύφεση και "ύφεση". Ύφεση που καλλιεργεί εντός της τα υβρίδια μιας νέας ανάπτυξης, ενός ανασχηματισμού των συντελεστών της παραγωγής, δηλαδή όπως λένε μιας "δημιουργικής καταστροφής", που αυξάνει τη δημιουργία και ελαχιστοποιεί την καταστροφή. Και ύφεση σκέτη καταστροφή. Αυτήν πρέπει να αποφύγουμε.
Το δεύτερο λάθος είναι η μετάθεση της οριστικής επίλυσης της κρίσης του χρέους για μετά το 2013. Οι αγορές απεχθάνονται την αναμονή, προτιμούν το υπολογισμένο ρίσκο ενός αναπρογραμματισμού από την ασάφεια και την αβεβαιότητα στις προοπτικές γιατί στην περίπτωση αυτή τείνουν να προεξοφλούν το άμεσο μέλλον με το χειρότερο σενάριο. Αυτό ζούμε τώρα. Άρα θα πρέπει να γίνει αναδιάρθρωση του χρέους αν και εδώ το κρίσιμο ζήτημα είναι το timing, το πότε, πως και ποιος θα πονέσει περισσότερο. Διαφορετικά κι αυτό θα πάρει τοξικά χαρακτηριστικά. Έπρεπε χθες, σήμερα το αργότερο, το "Ταμείο Διάσωσης" να είχε συγκεντρώσει και να αναπρογραμματίσει το ελληνικό χρέος μέσω ανταλλαγής ομολόγων με τις δυο - τρεις επιλογές προς τους πιστωτές, πάντα κάτω από την ομπρέλα του και την εγγύησή του. Διαφορετικά αφού επέλεξαν τη στρατηγική της αναμονής ας το παίξουμε κι εμείς αυτό το παιχνίδι μέχρι το τέλος, ας ξαναπάρουμε δάνεια το 2012 και το 2013 οπότε τότε οι μοναδικοί σχεδόν πιστωτές μας θα είναι οι επίσημοι θεσμοί της ευρωζώνης οπότε θα χρειαστεί πολιτικός διακανονισμός του χρέους ίσως αναγκαστικά με έκδοση ευρωομολόγου. Φυσικά φτάνει να αντέξεις και να αποφύγεις ενδιάμεσους κινδύνους όπως ένα βέτο των Γερμανών ή των Φιλανδών, γιατί δεν πρέπει να τσιμπήσουμε στο δόλωμα μιας ψευδεπίγραφης "οικειοθελούς επιμήκυνσης" των ομολόγων που λήγουν το 2012 για να μας ξαποστείλουν ολομόναχους στις εχθρικές αγορές, να έχουμε ασήμαντα αποτελέσματα, να διαχωρίσουν τη μοίρα μιας από τις άλλες περιφερειακές χώρες, να μας βάλουν σε καραντίνα και να εν τέλει, μέσω χρεοκοπίας να μας δείξουν τελικά την έξοδο από το ευρώ.
Ναι, "κακό" το μνημόνιο αλλά υπάρχει και κάτι χειρότερο, το κανένα μνημόνιο, η εγκατάλειψή μας. Τίποτα μη θεωρούμε οριστικά δεδομένο. Ενώ είμαστε σε συνεχή επαναδιαπραγμάτευση για το καλύτερο πρέπει να φροντίσουμε να παίρνουμε τις δόσεις, να σιγουρέψουμε τα νέα δάνεια για το 2012-13, να εξασφαλίσουμε ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να παίρνει τα απαξιωμένα ελληνικά ομόλογα και να δίνει ρευστότητα στις τράπεζες, να συνεχίσουν να υπολογίζονται τα ομόλογα, στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών στην ονομαστική τους αξία... να... Να αποφύγουμε δηλαδή όλοι μαζί το χειρότερο.
Η δε ΝΔ να δώσει έμπρακτη συνεισφορά για να αποφύγουμε το χειρότερο. Ας ξεχάσει την παραδοσιακή εναλλαγή μεταξύ των δύο κομμάτων. Το παιχνίδι αυτό όπως το ξέραμε στη μεταπολίτευση έχει τελειώσει…»
Αυτή περίπου είναι η «εντός των πλαισίων» συνολική λύση του Μίμη Ανδρουλάκη, που μπορεί να κατηγορείται για καιροσκόπος και οπορτουνιστής, αλλά η πρόταση του έχει συνοχή και χρησιμοποιώντας τον εκβιασμό «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων» αποτρέπει την επιστροφή στα Βαλκάνια και στη ζώνη της τουρκικής λίρας.