Πολλές είναι οι φορές που έχουμε αναρωτηθεί, είτε σαν κοινωνία, είτε και προσωπικά ο καθένας μας, ποια είναι η έννοια αυτού που αποκαλούμε πολιτισμό. Με άλλα λόγια, για το ποιος είναι ο ορισμός του και ποια η φύση του, αλλά και για το περιεχόμενό του και για τα γνωρίσματα που τον χαρακτηρίζουν.
Κατ’ αρχάς, ανάμεσα στους πολλούς ορισμούς που έχουν δοθεί σχετικά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε έναν λειτουργικό, που αποδίδει περιεκτικά και με σαφήνεια το ζητούμενο: “Ως πολιτισμός ορίζεται ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής μιας ομάδας ανθρώπων, ο οποίος αποτελεί το απόθεμα γνώσης, εμπειρίας, πεποιθήσεων, αξιών, παραδόσεως, θρησκείας, εννοιών του χρόνου, ρόλων, χωρικών σχέσεων, κοσμοθεωριών, υλικών αντικειμένων και γεωγραφικής περιοχής”.
Ποιο είναι, όμως, το περιεχόμενό του; Με άλλα λόγια, τα συστατικά του; Εδώ πρέπει να σημειώσουμε, ότι ο (κάθε) πολιτισμός απαρτίζεται από τρία διαδοχικά στρώματα, διαφορετικής σπουδαιότητας: Πρώτα απ’ όλα είναι ο εσωτερικός πυρήνας του, που περιλαμβάνει την ιστορία, την ταυτότητα, τις πεποιθήσεις, τις αξίες και την κοσμοθεωρία. Ακολουθεί ένα στρώμα (ενδιάμεσο), που αφορά τις πολιτισμικές δραστηριότητες και περιλαμβάνει τους κάθε λογής κανόνες, τα τελετουργικά ήθη και έθιμα, την τεχνολογία, την καλλιτεχνική έκφραση, το επικοινωνιακό μοτίβο, τα υλικά αντικείμενα, τους ρόλους και τις ιεροτελεστίες. Τέλος, υπάρχει ένα εξωτερικό επίπεδο, που αφορά τους θεσμούς, δηλαδή το ευρύτερο πολιτισμικό σύστημα, με όλα τα επί μέρους συστήματά του: Οικογένειας (και γενικά συγγένειας), υγείας, οικονομικό, πολιτικό, εκπαιδευτικό και θρησκευτικό.
Ο πολιτισμός, βέβαια, διακρίνεται και από κάποια χαρακτηριστικά: Είναι ολιστικός, αφού αποτελεί ένα ενιαίο και περίπλοκο σύνολο, με τα διάφορα μέρη του να είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Είναι επίκτητος, αφού δεν είναι έμφυτος στον άνθρωπο, αλλά διαμορφώνεται σταδιακά, μέσα από μοτίβα αίσθησης, σκέψης και δράσης που αυτός αναπτύσσει, κατά τη διάρκεια της ζωής του. Τέλος, είναι δυναμικός, διότι υπόκειται σε αλλαγές με την πάροδο του χρόνου. Επίσης περιλαμβάνει διάφορες “υποκουλτούρες”, όπως είναι η εθνοτική (κοινή κληρονομιά και παράδοση), η κοινωνική και ταξική (εξαρτάται από τη μόρφωση, την απασχόληση, το εισόδημα, το οικογενειακό υπόβαθρο, τον τόπο διαμονής κλπ), η οργανωσιακή (διαμορφώνεται από τους τρόπους επικοινωνίας και δράσης εντός ενός οργανισμού) και η τοπική (αφορά τις τοπικές ιδιαιτερότητες).
Από τα παραπάνω έγινε σαφές, ότι ο πολιτισμός αποτελεί ένα πολυσύνθετο, πολύπλοκο και πολυδιάστατο φαινόμενο. Και σαν τέτοιο, γίνεται συχνά αφορμή – δυστυχώς - για συγκρούσεις εθνών, ή και διαφόρων ομάδων ανθρώπων. Δεν πρέπει, εξάλλου, να περάσουν απαρατήρητες και οι διάφορες θεωρίες για την σύγκρουση των πολιτισμών, που τα τελευταία χρόνια επαναλαμβάνονται ανησυχητικά. Μια τελείως διαφορετική - και υγιής – αντιμετώπιση είναι η κατανόηση και ο σεβασμός του καθενός, γι’ αυτό που αντιπροσωπεύει τον άλλο. Γιατί θα μπορούσαμε να πούμε ότι, για κάθε κοινωνία, ο πολιτισμός είναι αυτό που συνιστά την ψυχή της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.