«Ο εχθρός εντός των τειχών»

Υπογράφει ο Δρ Σωτήρης Μαρκάδας
Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς
Ο Ελληνισμός αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους: την πληθυσμιακή συρρίκνωση που επιφέρει η υπογεννητικότητα. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι η σημαντικότερη πρόκληση μας και δυστυχώς δεν συναντά την προσοχή που θα έπρεπε. Η χώρα μας βιώνει μια σημαντική μείωση του πληθυσμού της, προκαλούμενη από τη χαμηλή γεννητικότητα. Αυτή η δημογραφική συρρίκνωση έχει βαθιές επιπτώσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, επηρεάζοντας τοπικές κοινωνίες, σχολεία, μαθητές και εκπαιδευτικούς.

Η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού και η μείωση του αριθμού των νέων σημαίνει ότι λιγότεροι μαθητές εισέρχονται στο σχολικό σύστημα κάθε χρόνο. Αυτό οδηγεί πανελλαδικά σε καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων και σε μειώσεις της λειτουργικότητας των σχολείων μας (λιγότερες τάξεις και λιγότερα τμήματα). Με τη σειρά τους οι καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων οδηγεί σε αυξημένες ανάγκες μετακίνησης του μαθητικού πληθυσμού και σε σχολεία με λιγότερες τάξεις από έξι, δηλαδή σε αύξηση των ολιγοθέσιων σχολείων. 

Οι εκτεταμένες μετακινήσεις μαθητών/τριών ωθούν (πανελλαδικά) πολλές οικογένειες στην μετοίκηση στα αστικά κέντρα και στην απονέκρωση της ελληνικής υπαίθρου και των χωριών μας, ενώ η αύξηση των ολιγοθέσιων σχολείων επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Η συνδιδασκαλία δύο τάξεων μαζί, τριών τάξεων μαζί, ή περισσότερων τάξεων μαζί (στα μονοθέσια σχολεία), όσο καταρτισμένοι και φίλεργοι και αν είναι οι εκπαιδευτικοί, δεν παρέχει τις δυνατότητες και ευκαιρίες εκπαίδευσης που τα παιδιά των εξαθεσίων σχολείων μπορούν να έχουν. Το να μην έχουμε σε κάθε τάξη του Δημοτικού σχολείου ξεχωριστό δάσκαλο/α συνεπιφέρει αυξημένες διδακτικές δυσκολίες, μειωμένες δυνατότητες παρουσίας εκπαιδευτικών ειδικοτήτων και έλλειψη πρόσβασης σε μια ευρεία γκάμα μαθησιακών εμπειριών.

Ο νομός Κιλκίς, δυστυχώς, είναι στην ‘’πρωτοπορία’’ των νομών που εμφανίζουν τις μεγαλύτερες μειώσεις στον πληθυσμό τους. Σύμφωνα με τα «Στοιχεία φυσικής κίνησης πληθυσμού» της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το 2022, σε κάθε γέννηση αντιστοιχούν 3,37 θάνατοι (390 γεννήσεις - 1324 θάνατοι). Η δημογραφική ισορροπία στον νομό είναι τραγική και προφανώς αντανακλάται και στον μαθητικό πληθυσμό. Η εξέλιξη του την τελευταία δεκαετία (δημοτικά και νηπιαγωγεία), συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων/μεταναστών, είναι :

 

2014-2015	2015-2016	2016-2017	2017-2018	2018-2019	2019-2020	2020-2021	2021-2022	2022-2023	2023-2024
5649	5630	5661	5539	5621	5459	5194	4997	4593	4476

Η σχετική σταθερότητα του μαθητικού πληθυσμού από το 2014 ως το 2019 δεν οφείλεται σε ισορροπία του δημογραφικού ισοζυγίου, αλλά στις μεγάλες ροές προσφύγων/μεταναστών. Μεταξύ 2020-21 και 2023-24 ‘’χάσαμε’’ 718 μαθητές/τριες. Μέσα σε τρία χρόνια, 718 παιδιά στα σχολεία μας λιγότερα!!! Για να έχουμε μια παραστατική εικόνα του δημογραφικού εφιάλτη, εξαχνώθηκαν τριάντα(!) τμήματα μαθητών/τριών με 24 παιδιά το καθένα. Είναι σαν να χάσαμε πέντε(!!!) πολυπληθή εξαθέσια σχολεία. Είναι θλιβερό, είναι τραγικό, είναι ζοφερό!

Μέχρι τώρα επιτυγχάναμε πολύ μικρές αλλαγές στη λειτουργικότητα των σχολείων μας, δηλαδή πόσα τμήματα ή τάξεις έχουμε σε κάθε σχολική μονάδα, χάρη σε πολύ καλά σχεδιασμένες κατανομές του μαθητικού πληθυσμού ώστε να υποστηρίζεται η υπάρχουσα λειτουργικότητα. Δυστυχώς έχουμε υπερβεί ‘’κάθε κόκκινη γραμμή’’ (αποφεύγουμε συνειδητά την αναφορά σε αριθμούς και δεδομένα). Θυμίζουμε πως η οργανικότητα των Δημοτικών Σχολείων προσδιορίζεται (αρ.Φ.3/897/97652/Γ1/25-9-2006 Κ.Υ.Α. /ΦΕΚ 1507/2006,τ.Β΄), ως εξής:

 

Μαθητές	Δάσκαλοι	Οργανικότητα
10 έως 15	1	Μονοθέσιο
16 έως 30	2	Διθέσιο
31 έως 45	3	Τριθέσιο
46 έως 100	4	Τετραθέσιο
101 έως 125	5	Πενταθέσιο
126 έως 150	6	Εξαθέσιο
151 έως 175	7	Επταθέσιο
176 έως 200	8	Οκταθέσιο
201 έως 225	9	Εννιαθέσιο
226 έως 250	10	Δεκαθέσιο
251 έως 275	11	Ενδεκαθέσιο
276 έως 300	12	Δωδεκαθέσιο

Σε ένα τέτοιο δυστοπικό δημογραφικό τοπίο, διαφυγή από δύσκολες αποφάσεις δεν υπάρχει. Θα συνεχίσουμε να καθυστερούμε όσο μπορούμε την έλευση του αναπόφευκτου, αλλά αυταπάτες δεν πρέπει να υπάρχουν.

Σαν Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα προτείνουμε με επιμονή προς τις Προϊστάμενες μας Αρχές μέτρα που αφορούν την εκπαίδευση και θεωρούμε πως θα έχουν παράπλευρα οφέλη για τους περιφερειακούς νομούς:

● μετά το πρώτο μεγάλο κύμα προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, στις επόμενες φάσεις προσλήψεων αναπληρωτών (περίπου το 30% του συνόλου αυτών που απαιτούνται), θα ήταν χρήσιμο να προσλαμβάνονται ντόπιοι εκπαιδευτικοί. Στον νομό Κιλκίς, όπως και σε κάθε νομό, έχουμε πολλούς/ές συναδέλφους/ισσες, νεότατους/ες και πολύ καταρτισμένους/ες. Θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνονται σε δύο πίνακες προσλήψεων: έναν πανελλαδικό από τον οποίο θα προσλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί της πρώτης φάσης προσλήψεων, και έναν τοπικό πίνακα από όπου θα προσλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί όλων των επόμενων φάσεων. 

Το όφελος θα είναι διπλό: α) μεγαλύτερη σταθερότητα στο εκπαιδευτικό δυναμικό των σχολικών μονάδων και ελάττωση της ‘’μετακινησημότητας’’ των εκπαιδευτικών (παιδαγωγικό όφελος), και β) κίνητρο στους νέους/ες εκπαιδευτικούς να μην εγκαταλείπουν τον τόπο τους, χάρη στις αυξημένες πιθανότητες να βρουν δουλειά εκεί (δημογραφικό όφελος). Γιατί να μην μπορεί μια δασκάλα, ένας γυμναστής, μία ψυχολόγος από το Κιλκίς να βρίσκει ευκολότερα δουλειά στο Κιλκίς; Η πρόταση θα συναντήσει αντιστάσεις (δεν είναι του παρόντος η αναφορά τους), αλλά θα επιδιώξουμε να υιοθετηθεί και από άλλες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και να υλοποιηθεί.

● επίσης θα εισηγηθούμε την αύξηση των μορίων εντοπιότητας από 4 σε 10 για τις αποσπάσεις των διορισμένων εκπαιδευτικών στους νομούς που εμφανίζουν τις μεγαλύτερες δημογραφικές μειώσεις. Η πρόταση μας θα είναι αναλυτική και εμπεριστατωμένη.

Τα σχολεία των περιφερειακών νομών που αντιμετωπίζουν και τις μεγαλύτερες δημογραφικές πιέσεις θα ωφεληθούν με την ελάττωση των αλλαγών στο εκπαιδευτικό προσωπικό και οι εκπαιδευτικοί που διαβιούν σ’ αυτούς τους νομούς θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες πρόσληψης και απόσπασης χωρίς τα οικονομικά βάρη που προκαλεί η μετακίνηση τους σε άλλους νομούς.

Στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς θα συνεχίσουμε να επιτελούμε το καθήκον μας αναζητώντας τις καλύτερες εφικτές λύσεις στη δημογραφική κατάρρευση. Με ευσυνειδησία, επίγνωση για τις επιπτώσεις που επιφέρει στις τοπικές κοινότητες και θλίψη για τη πληθυσμιακή σμίκρυνση της Πατρίδας μας.