Οδεύοντας προς το Άγιον Πάσχα

Του Ηλία Θεοχαράκη
Φθάσαμε ήδη στην Μεγάλη Εβδομάδα, και σε λίγες ημέρες θα εορτάσουμε την Εορτή των Εορτών, το Άγιο Πάσχα. Ο αγώνας μας οδεύει προς το τέλος του, και η χαρά μας είναι μεγάλη, αφού το Πάσχα κανέναν δεν αφήνει ασυγκίνητο, αλλά πλημμυρίζει τις καρδιές όλων των Χριστιανών με το σωτήριο φως της Αναστάσεως ανάλογα με την προαίρεση, την πίστη και την προσπάθεια του καθενός.

Ας κάνουμε, όμως, μία γρήγορη αναδρομή όλου αυτού του αγώνα μας, από πού δηλαδή ξεκινήσαμε και πώς μας προετοίμασε η Αγία και Ορθόδοξη Εκκλησία μας για την Κορωνίδα των Εορτών. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, την προετοιμασία μας με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, οπότε άνοιξε και το Τριώδιο. Το Τριώδιο, που, δυστυχώς, ο κόσμος έχει διαστρεβλώσει και καμμία σχέση δεν έχει με τα καρναβάλια, τους μασκαράδες, τα ξεφαντώματα, τους χορούς και τα διονυσιακά μεθύσια. Αντιθέτως, με την έναρξη του Τριωδίου η Εκκλησία μας μας προέβαλε την ταπείνωση και μετάνοια του τελώνη, όπως και την αμέσως επόμενη Κυριακή την μετάνοια και επιστροφή του ασώτου υιού. 

Για τον λόγο αυτό από τότε μέχρι την Κυριακή των Βαΐων κάθε Κυριακή ψάλλαμε το κατανυκτικό τροπάριο «Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα, ορθρίζει γαρ το Πνεύμα μου, προς ναόν του άγιόν μου, ναόν φέρων του σώματος όλου εσπιλωμένον, αλλ' ως οικτίρμων κάθαρον ευ σπλάγχνων του ελέπι». Η λέξη Τριώδιο αποτελείται από τις λέξεις «τρία» και «ωδή». Είναι ένα λειτουργικό βιβλίο της Ορθοδόξου Εκκλησίας που περιέχει τις ακολουθίες και τα συναξάρια της περιόδου από την Κυριακή του Τελώνου έως και το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου. Ο όρος Τριώδιο οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί από τους κανόνες των ακολουθιών που περιέχονται σ' αυτό, έχουν μόνο τρεις ωδές (την 8η, την 9η πάντοτε και μία από τις πέντε πρώτες). 

Οι υμνογραφίες αυτές, είναι από τις πλέον κατανυκτικές ολοκλήρου του λειτουργικού χρόνου, που έγραψαν μεγάλοι ποιητές της Ορθοδοξίας, όπως ο Άγιος Κοσμάς, επίσκοπος της πόλης Μαϊουμά, οι Στουδίτες μοναχοί Θεόδωρος και Ιωσήφ και άλλοι. Αναλυτικά η περίοδος του Τριωδίου περιλαμβάνει: α) Τις τέσσερις πρώτες Κυριακές,Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου Υιού, Αποκρεώ(κρίσεως) και Τυρίνης. β) Την περίοδο της νηστείας, ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα με επτά εβδομάδες συνολικώς και με τελευταία την Μεγάλη Εβδομάδα,

Οι έξι πρώτες εβδομάδες αποτελούν την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή και η επόμενη είναι αφιερωμένη στα Σωτήρια και Ζωοποιά Πάθη του Χριστού. Πριν, λοιπόν, ξεκινήσουμε την νηστεία, έγινε μία ομαλή είσοδος σ' αυτήν με την αποχή μας από κρέας κατά την εβδομάδα της Τυρινής, με την κατάλυση σε γαλακτοκομικά και ψάρια. Την Κυριακή της Τυρινής το απόγευμα τελέσαμε τον πρώτο κατανυκτικό εσπερινό, ο οποίος ονομάζεται της συγχωρήσεως, επειδή συμμετείχαν όλοι οι Χριστιανοί οι ιερείς και ο Αρχιερέας, όπου μετά το τέλος του δώσαμε μεταξύ μας τον ασπασμό της συγχωρήσεως. 

Από την επομένη ημέρα την Καθαρά Δευτέρα, ξεκινήσαμε με νηστεία αυστηρά, πάντα βεβαίως και με τις οδηγίες του πνευματικού μας πατέρα. Είναι γνωστό, ότι κατά την νηστεία αυτή απαγορεύεται η κατάλυση γαλακτοκομικών, κρέατος, ιχθύος, αυγών, οίνου και ελαίου. Καταλύουμε μόνο οίνο και έλαιο, Σάββατα και Κυριακές, εκτός του Μεγάλου Σαββάτου και ψάρια της 25ης Μαρτίου του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων. Πολλοί ευλαβείς Χριστιανοί με την έναρξη της νηστείας τήρησαν το λεγόμενο τριήμερο. Απείχαν δηλαδή από κάθε είδος τροφής και νερού κατά τις τρεις πρώτες ημέρες. 

Όλη η περίοδος αυτή της νηστείας θεωρείται πένθιμος, και γι' αυτό είναι περίοδος άσκησης, προσευχής, αγρυπνίας και αγώνα κατά των παθών, χωρίς καμμία διασκέδαση ή γλέντι. Πρωταρχική επιδίωξη της νηστείας ήταν η κάθαρσή ψυχής και σώματος, διότι αυτή είναι το θεμέλιο όλων των αρετών και των καλών έργων και μ' αυτήν δαμάζονται τα άγρια πάθη μας και υποχωρούν οι κακές επιθυμίες μας. Όμως, η νηστεία δεν είναι σωματοκτόνος.Είναι παθοκτόνος. 

Νηστεύαμε από τις τροφές και κάναμε οικονομία χρημάτων και υλικών αγαθών που πρέπει να δώσουμε στους φτωχούς και τους έχοντας ανάγκη και τους ασθενούντες. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός έλεγε συγκεκριμένα για την Αγία Τεσσαρακοστή: «... Και μάλιστα με τα ολίγα ζούμε, με ευκολία και όταν τρώγω- μεν πολλά, θέλομεν έξοδα πολλά. Εγώ τώρα μπορώ να ζήσω με εκατό δράμια ψωμί. Εκείνα τα ευλογεί ο Θεός, διατί είναι αναγκαία και όχι να τρώγωμεν εκατόν δέκα. Εκείνα τα δέκα τα καταράται, διατί είναι χαράμι, είναι εκείνου του πεινασμένου». Επίσης, καθ' όλη την διάρκεια της Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας, προνόησε και ενίσχυσε το αγωνιστικό μας φρόνημα με την θέσπιση των κατανυκτιών ακολουθιών.

Είχαμε, έτσι, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή τις προηγιασμένες θείες λειτουργίες για να κοινωνούμε άλλες δύο φορές μέσα στην εβδομάδα και να παίρνουμε δύναμη στον αγώνα μας. Ψάλλαμε καθημερινά τα κατανυκτικά Μεγάλα Απόδειπνα με το «μεθ' ημών ο Θεός, γνώτε έθνη και ηττάσθαι ότι μεθ' ημών ο Θεός». Επίσης, ψάλλει με την ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνους, που είναι ίσως η πλέον δημοφιλής ιερά ακολουθία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. 

Η ακολουθία αυτή, όπως είναι γνωστό, ψάλλεται στους ιερούς ναούς μας κατά τις πρώτες πέντε εβδομάδες εις της Μ. Τεσσαρακοστής, πάντα ημέρα Παρασκευή. Ο ύμνος αυτός είναι αφιερωμένος «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ», δηλαδή στην Υπεραγία Θεοτόκο, την Παναγία μας, που είναι η προστάτιδα όλου του έθνους μας και καθιερώθηκε να ψάλλεται από το έτος και 626 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Κάθε Κυριακή των Νηστειών εορτάσαμε μεγάλα και σημαντικά γεγονότα και Αγίους της Ορθοδόξου πίστεως μας. 

Έτσι, την πρώτη Κυριακή εορτάσαμε την αναστήλωση των αγίων και σεπτών εικόνων, που ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας, και έγινε το 843 από την ευσεβή αυτοκράτειρα Θεοδώρα και τον γιό της Μιχαήλ, με την συμπαράσταση του Πατριάρχη Μεθοδίου. Την δεύτερη Κυριακή εορτάσαμε τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, που είναι ο αυθεντικότερος εκφραστής και ερμηνευτής της ορθοδόξου πατερικής παραδόσεως. 

Ο Άγιος αυτός, ο οποίος βίωσε την εν Χριστώ αποκάλυψη, στην οποία φθάνει ο άνθρωπος από την παρούσα ζωή με την προσευχή και την άσκηση, μετέχει στην χάρη του Θεού και γεύεται σαν αρραβ να το δώρο της θεώσεως, που θα το γευτεί στην πληρότητα του κατά τον μέλλοντα αιώνα. 

Την τρίτη Κυριακή, εορτάσαμε την Σταυροπροσκύνηση. Μας προεβλήθη, δηλαδή, ο Σταυρός για να τον προσκυνήσουμε, ο οποίος είναι η χαρά του κόσμου, το στήριγμα των δικαίων και η ελπίδα των αμαρτωλών, «φύλαξη της Οικουμένης, ο τρόμος των δαιμόνων, για να πάρουμε δύναμη και να συνεχίσουμε τον υπόλοιπο πνευματικό μας αγώνα, στην νηστεία, να οδεύσουμε προς το Άγιο Πάσχα και να βιώσουμε την Ανάσταση του Σωτήρος. 

Την τέταρτη Κυριακή του εορτάσαμε τον Άγιο Ιωάννη τον συγγραφέα της Κλίμακας (σκάλας). Η «κλίμαξ» είναι ένα έργο διηρημένο σε τριάντα κεφάλαια, τα οποία είναι σαν βαθμίδες κλίμακας (σκαλοπάτια σκάλας) που ανεβάζουν όσους τ' ακολουθούν από τα χαμηλότερα στα υψηλότερα. Είναι κλίμακα θείας ανόδου, που ξεκινά από τα γήινα και φθάνει στα ουράνια με τον Χριστό ακουμπισμένο επάνω στην άκρη της περιμένοντας με το στεφάνι της νίκης ως δώρο. 

Κάθε σκαλοπάτι αντιστοιχεί σε μία αρετή, με πρώτη την αποταγή (την φυγή από τον κόσμο) και τελευταίες την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Την πέμπτη Κυριακή εορτάσαμε την Οσία Μαρία την Αιγυπτία, με την οποία προσωποποιείται η μετάνοια. Μας είπε λοιπόν η Εκκλησία μας: Προσέξτε, γιατί και αν νηστέψατε και αν προσευχηθήκατε όλες αυτές τις ημέρες της νηστείας, κινδυνεύετε διότι το κλειδί του παραδείσου κρατά στο χέρι της η μετάνοια. 

Την τελευταία Κυριακή των Βαΐων εορτάσαμε την πανηγυρική είσοδο του Κυρίου μας στην Ιερουσαλήμ και ψάλλαμε το «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Διανύοντας τώρα την Μεγάλη Εβδομάδα η οποία δεν ονομάζεται έτσι επειδή έχει περισσότερες ημέρες ή ώρες αλλά επειδή πολλά σημαντικά γεγονότα συμβαίνουν σ' αυτήν, ας προσπαθήσουμε να συμπορευθούμε με τον Χριστό και να συσταυρωθούμε για να αισθανθούμε και την Ανάσταση.

Όλη την Μεγάλη Εβδομάδα κάνουμε αυστηρότατη νηστεία. Κάθε ημέρα είναι αφιερωμένη σε κάποιο σημαντικό γεγονός και μας προετοιμάζει για την Σταύρωση, έχοντας όμως διάχυτα στην καρδιά μας την ελπίδα της Αναστάσεως.

Την Μεγάλη Δευτέρα θα θυμηθούμε τον Πάγκαλο Ιωσήφ τον οποίο τ' αδέλφια του πούλησαν σε αλλόφυλους (ξένους), που κι αυτοί τον πούλησαν στην Αίγυπτο. Εκεί για την σωφροσύνη του συκοφαντήθηκε και φυλακίσθηκε αδίκως επτά χρόνια. Όμως για την υπομονή του ο Θεός τον τίμησε με πολλή δόξα και τον ανέδειξε αντιβασιλέα της Αιγύπτου. Ο Ιωσήφ προτυπώνει τον ίδιο τον Χριστό, ο οποίος έπαθε βασανίσθηκε, φυλακίσθηκε και σταυρώθηκε χωρίς να φταίει, αλλά και αναστήθηκε και δοξάσθηκε ως ουράνιος βασιλιάς,

Την Μεγάλη Τρίτη γίνεται ανάμνιση της Παραβολής των Δέκα Παρθένων. Η παραβολή αυτή μας διδάσκει να μην έχουν έπαρση, κατορθώνοντας το έργο της Παρθενίας, και ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι πάντα για το τέλος της επίγειας ζωής μας. Την Μεγάλη Τετάρτη θα θυμηθούμε το ευλαβικό έργο μιας γυναίκας που άλειψε με μύρο τον Χριστό και στην συνέχεια τον σκούπισε με τις τρίχες της κεφαλής της, ως προμήνυμα για την ταφή του.

Την Μεγάλη Πέμπτη ο Ιησούς θα δειπνήσει με τους δώδεκα και μαθητές του και θα ευλογήσει τον άρτο και τον οίνο και θα αφήσει παρακαταθήκη το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Θα νίψει τα πόδια των μαθητών του, δείχνοντας πόσο ταπεινοί πρέπει να είμαστε. Θα ζήσουμε μαζί με τον Χριστό μέσα από τα αναγνώσματα και όλη την ακολουθία και τα Ευαγγέλια την αγωνία για το επερχόμενο Πάθος Του. Βγαίνει, λοιπόν, ο Κύριος στην Γεσθημανή πέραν του χειμάρρου των Κέδρων και προσεύχεται. Οι μαθηταί όμως κοιμούνται, σιγά-σιγά αρχίζει η εγκατάλειψη. Συνεχίζει ο Χριστός να προσεύχεται με πολλή αγωνία, διότι ο Θεός γνωρίζει τι ακριβώς θα υποστεί. (Με σημερινή ορολογία προβάλλεται ως βίντεο ό,τι θα επακολουθήσει). Η αγωνία του είναι τόσο μεγάλη που «εγένετο ο ιδρώς αυτ τού ωσεί θρόμβοι αίματος». Αγωνιούμε, άραγε, και εμείς έτσι μαζί του; Η κοιμόμαστε όπως οι μαθητές του; Σε λίγο θα προδωθεί από ένα μαθητή, έναν άνθρωπο που έβλεπε και ζούσε όλα τα θαύματα που έκανε ο Χριστός. Θα εγκαταλειφθεί από όλους και θα οδηγηθεί στους αρχιερείς για να τον κρίνουν, χωρίς να αντισταθεί. Θα δεσμευθεί σαν κακούργος, θα μαστιγωθεί από εξήντα μαστιγωτές, θα εμπαιχθεί από υπηρέτες, θα φτισθεί από στρατιώτες και, τέλος, θα παραδωθεί σε ξένο έθνος για να δικασθεί εκ νέου.

Την Μεγάλη Παρασκευή οι Ρωμαίοι στρατιώτες θα τον γυμνώσουν, θα του φορέσουν κόκκινη χλαμύδα κοροϊδευτικά, ακάνθινο στεφάνι και καλάμι αντί για σκήπτρο χλευαστικά. Κατόπιν θα του δώσουν να κουβαλήσει τον Σταυρό Του έως τον Γολγοθά και θα τον σταυρώσουν ανάμεσα σε δύο ληστές. Εκείνος θα συγχωρήσει όλον τον κόσμο, ακόμη και τους σταυρωτές του. Το τίμιο αίμα του θα συγχωρεί στους αιώνες τις αμαρτίες όλου του κόσμου, και τα άχραντα χέρια Του, όπως είναι ανοιχτά πάνω στον Σταυρό, θα αγκαλιάζουν για πάντα όλους τους ανθρώπους της Γης.

Το Μεγάλο Σάββατο με την κάθοδό του στον Άδη θα κηρύξει σε όλους όσους έζησαν πριν απ' αυτόν και ήταν φυλακισμένοι εκεί, δίνοντας έτσι σ' όλους την ευκαιρία της Σωτηρίας.

Την Κυριακή του Πάσχα θα γιορτάσουμε την Ανάσταση του Κυρίου μας και την νέκρωση του θανάτου. Θα ψάλουμε το «Χριστός Ανέστη» και ο Άδης εσκυλεύθη.

Θα ψάλουμε το «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια» και στον κατηχητικό λόγο του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου θα φωνάξουμε δυνατά: «... Πού σου Άδη, το νίκος; Ανέστη Χριστός και συ κατα- των βέβλησαι. Ανέστη Χριστός και πεπτώκασι δαίμονες. Ανέστη Χριστός και ζωή πολιτεύεται. Ανέστη Χριστός και ουδείς επί μέ- μνήματος...».

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ