Όταν ο Κάφκα συνάντησε τον Βόυτσεκ

Του Φώτη Μισόπουλου

ΧΑΜ: Είναι λοιπόν μια μέρα σαν τις άλλες
ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ [5]
[φωτο 1]

divertissement dans une image- foyer

[ΣΚΗΝΙΚΟ: ......ένας άντρας Συνηθίζει να διπλώνει και να ξεδιπλώνει το μαντίλι του Stop]
[PROVINCIA DESERTA: ....στο Rochecoart όπου οι λόφοι χωρίζονται σε τρείς κατευθύνσεις και τρεις κοιλάδες γεμάτες φιδωτούς δρόμους διακλαδίζονται προς το νότο και το βορρά Ένα λεπτό χρόνος ανάλαφρος μπλε και λευκό Στον άνεμο Ακόμη και σήμερα ξυρίζει ο Βόυτσεκ το λοχαγό του Τρώει τα μπιζέλια που συνέστησε ο γιατρός βασανίζει με τη στυφή αγάπη του: ο λαός έγινε κράτος κυκλωμένο από φαντάσματα
ΣΚΗΝΙΚΟ: ....έρημος [Φωτισμός που τυφλώνει]
ΔΡΑΣΗ: [......σπρωγμένος με δύναμη απ' τη δεξιά κουΐντα, ο άντρας μπαίνει με την πλάτη στραβοπατάει πέφτει ξανασηκώνεται σκέφτεται] Υπάρχει ένας δεντρότοπος γκρίζος απ' τις λειχήνες Περπάτησα εκεί με τις σκέψεις μου στις παλιές μέρες Στο Chalais φυτρώνει μια κληματαριά Γέροι και γριές προστατευμένοι έχουν κάποιο δικαίωμα- στη φιλανθρωπία- σκαρφάλωσα στα αρχαία δοκάρια κοιτάζοντας με δυσκολία προς τα κάτω Κεφάλι αγέρωχο Μύτη αυτιά τρύπες λευκές Στόμα λευκό σαν αόρατο παραλήρημα Εργαλεία προλεταριακά στα χέρια των δολοφόνων της Λούξεμπουργκ.
Ο ΚΑΦΚΑ ΣΤΟ ΤΕΙΧΟΣ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΟΣ και ζωντανός: [Σφύριγμα απ' την δεξιά κουΐντα Σκέφτεται Βγαίνει σπρωγμένος πάλι Ξαναμπαίνει αμέσως στραβοπατάει πέφτει ξανασηκώνεται Ξεσκονίζεται Σκέφτεται Στο Dronnes το ποτάμι γεμάτο κρίνα Ανατολικά απλώνεται η Aubeterre οι σκοτεινές σκοπιές στο Mareuil παρακάτω] ...είπα: ''Εδώ περπάτησε ο τάδε Εδώ σκοτώθηκε ο Λεοντόκαρδος Εδώ υπήρχε καλό τραγούδι και κρασί Εδώ κάποιος άνοιξε το βήμα του ξάπλωσε λαχανιασμένος Ερωτήσεις που καθώς προχωρώ αναδύονται Προκαλούν σύγχυση Καταρρέω Όλα τ' άλλα έχουν χαθεί, η βία η οργή η βροχή Προχωράμε λοιπόν στην επόμενη μέρα Ο Βόυτσεκ ζει εκεί όπου κείται θαμμένο το σκυλί του Το σκυλί ονομαζόταν Βόυτσεκ Η Ιστορία είναι ο χρόνος που δεν δουλεύει για κανέναν
[ΣΚΗΝΙΚΟ: ....ένα δέντρο κατεβαίνει από ψηλά] .....σφύριγμα στην αριστερή κουΐντα [σκοτάδι]
ΒΌΥΤΣΕΚ: [.....σκέφτεται σταματάει πριν φτάσει αριστερά ρίχνεται προς τα πίσω στραβοπατάει πέφτει σηκώνεται αμέσως ξεσκονίζεται Σκέφτεται Κοιτάζει το δέντρο που έχει ένα μοναδικό κλωνάρι σε ύψος τριών μέτρων περίπου, και στην κορφή μια ισχνή τούφα φοίνικα που σχηματίζει ένα ίσκιο αναιμικό] ......στο ίδιο επίπεδο με το ηλιοβασίλεμα παρατηρώντας το χαλκό να κατεβαίνει βάφοντας τα βουνά Είδα τους αγρούς ωχρούς καθάριους όπως το σμαράγδι εκτός από κάποιες στιγμές σκόρπιες εδώ κι εκεί ή τον λιγοστό τούτο ήχο που τώρα δεν κατανοώ- κι επιστρέφω στη φωλιά μου
ΚΑΦΚΑ: .....είμαι ό Βόυτσεκ [γελάει] Είμαι θαμμένος-χτισμένος παντού όπου υπάρχουν τείχη Το κεφάλι μου είναι μέσα στο τσιμέντο απ' ο,τι έμεινε στη κόψη του Βερολίνου Τώρα με διαβάζουν στα ερείπια της Ευρώπης είμαι το πιο σοβαρό περιστατικό Το θέατρο είναι ο εγκλεισμός μας
[......ο ΒΌΥΤΣΕΚ εξακολουθεί να σκέφτεται Σφύριγμα από πάνω Ζυγώνει στο δέντρο Κάθεται στον ίσκιο Κοιτάζει τα χέρια του]
ΒΌΥΤΣΕΚ: ...εδώ αναπαύονται οι παλιοί δρόμοι Πέρασαν πολλοί απ' αυτήν την κοιλάδα όπου οι μεγάλες στράτες σμίγουν μαζί σε διάσπαρτα κάστρα Σκέφτηκα την Τροία όταν η γυναίκα που έβλεπα τραγούδησε μ' ερειπωμένο χαμόγελο στην ερημιά
ΦΩΝΗ ΑΠ' ΤΟ ΦΟΥΑΓΙΕ: .......την έκλεψε μακριά για λογαριασμό της, την έσωσε απ' την ένοπλη βία Έτσι τελειώνει εκείνη η ιστορία
ΚΑΦΚΑ: .....τώρα εκείνος είναι αλλού κι εγώ του μοιάζω Καλύτερα να προχωρήσουμε για να τελειώσουμε τις παλιές συνήθειες, να έρθουμε σ' εκείνες που είναι η ανταμοιβή μας Η εξέγερση αρχίζει σαν περίπατος και σε εργάσιμες ώρες κι ενώ πέφτουν οι ανδριάντες οι φτωχοί βρίσκουν κατάλυμα [ένα ψαλίδι για κλάδεμα κατεβαίνει με σκοινί από τη σκάρα Ο ΚΑΦΚΑ κάνει πως κλαδεύει ο ίσκιος χάνεται Φως που τυφλώνει Η έρημος]
ΦΩΝΗ ΑΠ' ΤΟ ΦΟΥΑΓΙΕ: .......τ' αηδόνια τραγουδάνε άσκοπα, καθρεφτίζουν την απόχρωση τ' ουρανού νότια απ' τη λίμνη οι κορυφές της ιτιάς μισογάλανες τα κλαδιά τους χάνονται στην ομίχλη σαν κέντημα.
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΌΥΤΣΕΚ: .....μια φωνή μονάχα να ονειρεύεται να σιγοτραγουδά, αυτό είναι κάτι: η φωνή που κάποτε ήταν μέσα στο στόμα μου- κάποιος πυροβόλησε τη φωνή μου απαλλαγμένος από κάθε κυριότητα πάνω της Είμαι κρατούμενός μου Έχω χάσει το χειρόγραφο της Δίκης Πρόκειται να φοιτήσω στο Πανεπιστήμιο των Νεκρών, Νεκρομαντεία ή Νεκροφυσική. Ακτινοβολώ σαν ήλιος. Είμαι η έρημος [φως]
[Μια μικρή κανάτα γεμάτη νερό με την επιγραφή ΝΕΡΟ σε μεγάλο σχήμα, κατεβαίνουν από ψηλά. ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ, προσποιείται ότι σκέφτεται,- Σφύριγμα από ψηλά,- προσπαθεί μάταια να φτάσει την κανάτα ΄Ένας κύβος σπρώχνεται από τα παρασκήνια, ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ σκαρφαλώνει στον κύβο- αδυνατεί και πάλι να φτάσει το ΝΕΡΟ]
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΌΥΤΣΕΚ: ........χιλιάδες πύλες υπάρχουν χιλιάδες πόρτες ήχοι άνοιξης που τραγουδούνε κι ο Αυτοκράτορας στέκεται κει- στα πέντε σύννεφα που κρέμονται απ' τα χέρια του Θεού- στην άμαξά του στολισμένη με διαμάντια- επιθεωρεί τα λουλούδια του τα εκατό αηδόνια καθώς κελαηδάνε άσκοπα- και οι σκοποί τους γεμίζουν τους αυλούς του αέρα που έρχεται απ' τη θάλασσα με την φεγγοβολή
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ: .....στην αρχή μιλούσα πάντα περπατώντας τουλάχιστον αυτή την εντύπωση έχω τώρα Περπατώντας κι άλλοτε ακίνητος Στο τέλος μόνο ακίνητος Ο,τι μαζί ποδοπατήσαμε με βήμα εναρμονισμένο- είναι πράγματι ίδια Ξέρετε;- είμαι ο Βόυτσεκ Το σκυλί μου λεγόταν Βόυτσεκ Είναι θαμμένο δίπλα μου όπως κάθε Επανάσταση πιστή στη γραφειοκρατία που γέννησε Εσείς θα πεθάνετε αργότερα όταν ο δόκτωρ Ζιβάγκο θα κλαίει τους λύκους του στην καρδιά των βασανιστηρίων [γελάει χωρίς ήχο, οι ηθοποιοί βγάζουν τα προσωπεία οδεύουν προς το βεστιάριο να ξεντυθούν]
ΦΩΝΗ ΑΠ' ΤΟ ΦΟΥΑΓΙΕ: .....φτάσατε πολύ αργά φίλοι μου δεν υπάρχει θέση στην τραγωδία που παίζεται για σας ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ ΔΕΝ ΚΑΤΌΡΘΩΣΕ ένα φτωχό ποτήρι νερό.

ΑΥΛΑΙΑ

Τα πρόσωπα
ΒΌΥΤΣΕΚ
ΚΑΦΚΑ
ΦΩΝΗ ΑΠ' ΤΟ ΦΟΥΑΓΙΕ
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΌΥΤΣΕΚ
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ

ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ-ΦΩΤΟ
[1] Heiner Müller, ΔΥΣΤΗΝΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ, επιλογή-μτφρ-εισαγωγή Ελένη Βαροπούλου/ τα κείμενα ΜΗΧΑΝΗ ΑΜΛΕΤ και Η ΠΛΗΓΗ ΒΌΥΤΑΕΚ* βλ. και ΓΚΕΟΡΓΚ ΜΠΥΧΝΕΡ, Ο στρατιώτης Βόυτσεκ-διαδίκτυο] /// [2] ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ, ΠΡΟΖΕΣ 1945-1980, μτφρ. Εριφύλη Μαρωνίτη, εισαγωγή Γεράσιμος Βώκος, ΠΑΤΑΚΗΣ 2002 /// [3] EZRA POUND, RIPOSTES-LUSTRA-CATHAY, μτφρ. ΤΑΣΟΣ ΚΟΡΦΗΣ, βιβλίο 20ο, ΠΡΟΣΠΕΡΟΣ 1981/ απ' το ποίημα Provincia Deserta= Έρημη Επαρχία /// [4] ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ, ΠΡΑΞΗ ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΙΑ, στο [5]ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ, μτφρ. Κωστής Σκαλιόρας, ΥΨΙΛΟΝ*ΘΕΑΤΡΟ 2000

https://static01.nyt.com/images/2019/12/29/arts/29metopera-4/merlin_166223658_a494d87f-4532-41a7-abb7-d3385cd00ba4-superJumbo.jpg

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTYa8q4u_w-scVm1bRpF41D-lO6LtIA4crV1w&usqp=CAU