Ορισμός της ζωής

Του Κώστα Μπούζα
Από παλιά ακόμη έχει τεθεί το ερώτημα, τι είναι τελικά αυτό που ονομάζουμε ζωή. Με άλλα λόγια, ποια είναι εκείνα εκεί τα χαρακτηριστικά που την διαφοροποιούν από την ανόργανη ύλη.

Τα χαρακτηριστικά αυτά λοιπόν, που αποτελούν και έναν ορισμό της ζωής, μπορούν να διατυπωθούν ως εξής:

1) Η ύπαρξη ενός κελύφους – περιβλήματος που διαχωρίζει και απομονώνει τα συστατικά στοιχεία του όντος από το περιβάλλον του.

2) Η ύπαρξη ενός μηχανισμού παραγωγής ενέργειας εντός του όντος για τις ανάγκες του.

3) Η ύπαρξη, επίσης εντός του όντος, κάποιας κωδικοποίησης (DNA), για την αναπαραγωγή του, δηλαδή για την παραγωγή αντιγράφου του.

Κάθε τέτοιο ον αποτελεί, στην απλούστερη μορφή του, έναν μονοκύτταρο οργανισμό. Πολυκύτταρο οργανισμό (σύνθετη ζωή) έχουμε πλέον, όταν πολλοί μονοκύτταροι οργανισμοί “αποφασίζουν” να ζήσουν μαζί, συνεργάζονται και εξειδικεύονται σε εργασίες (με δύο επίπεδα: τους φυτικούς και τους ζωικούς οργανισμούς). Την κορωνίδα πάντως της ζωής (όπως την γνωρίζουμε) αποτελεί ο άνθρωπος, ον που διαθέτει συνειδητότητα και νοημοσύνη.

Έτσι, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι οι τρεις μεγάλοι σταθμοί στη δημιουργία ζωής, είναι οι παρακάτω:

α) Η δημιουργία μονοκύτταρης (απλής) ζωής.

β) Η δημιουργία πολυκύτταρης (σύνθετης) ζωής.

γ) Η εμφάνιση νοημοσύνης και συνειδητότητας.

Σχετικά, τώρα, έχουν τεθεί τα ακόλουθα ερωτήματα:

I) Πώς καθοδηγείται η ύλη, ώστε να αναπτύξει τις δομές όντων που προαναφέρθηκαν;

II) Πώς η συνεργασία μονοκύτταρων οργανισμών, που προαναφέρθηκε, δημιουργεί πολυκύτταρους οργανισμούς, και όχι απλά αποικία;

III) Μήπως, πέρα από τον άνθρωπο, κάποια “νοημοσύνη” (έστω και αν αυτή είναι μειωμένη, ή και υποτυπώδης)διαθέτουν και μερικά μέλη του ζωικού βασιλείου;

Εμείς πάντως, οι άνθρωποι, κατέχοντας το “δώρο” αυτό, είμαστε σε θέση να θέτουμε ερωτήματα, όπως είναι και τα παραπάνω που αναφέρθηκαν. Ερωτήματα που, με τη σειρά τους, μας οδηγούν σε περισσότερες απαντήσεις για το μυστήριο της ζωής.