Του Νίκου Κωνσταντινίδη
Εκπαιδευτικού-συγγραφέα
H ποντιακή γενοκτονία, αποτελεί ένα από τα πλέον πένθιμα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας, και αναφέρεται στην εξόντωση του ελληνισμού, από τις πατρογονικές του εστίες. Από μέρη γνωστά στον ελληνισμό, από την εποχή του μύθου και του θρύλου. Του Φρίξου και της Έλλης. Του Ιάσονα και της Αργοναυτικής εκστρατείας. Του Ηρακλή και των Αμαζόνων. Του Ορέστη, της Ιφιγένειας, και της τραγικής Μήδειας.
Από πατρίδες, μυρωμένες με την ανάσα του πεύκου, τραγουδισμένες με το κελάρυσμα των νερών, το θρόϊσμα των δέντρων, και το άκουσμα της ποντιακής λύρας.
Από πατρίδες Όπου, το κάθε λιθάρι έχει ζωγραφισμένο κι από έναν άγιο, με άγρια μάτια και μαλλιά σκοινένια, όπως θα έλεγε ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος.
Από πόλεις που αγκαλιάζουν σφιχτά τα μαυροθαλασσίτικα ακρογιάλια: Η Σινώπη, η Σαμψούντα, η Οινόη, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τρίπολη, η Τραπεζούντα, τα Σούρμενα, ο Όφις και η Ριζούντα αλλά και πόλεις φρουρούς πάνω στα βουνά και δίπλα στα ποτάμια.
Πόλεις «Ελληνίδας», κατά τη φράση του Ξενοφώντα. Φωτισμένες από το φανάρι του Διογένη, το πνεύμα του Στράβωνα, και την πένα του Δημήτρη Ψαθά. Και πιο πέρα, στον Καύκασο μέσα από τη ρωγμή του βράχου, πηγάζει το προμηθεϊκό φως, με φορείς τους αετούς της Τραπεζούντας, και τους οπλαρχηγούς του 21: Τους Κομνηνούς και τους Υψηλάντηδες. Και με θρησκευτικές μορφές όπως ο Γερμανός Καραβαγγέλης της Αμάσειας και ο Χρύσανθος της Τραπεζούντας.
Με πολιτισμό λαμπρό και διάλεκτο που σώζει ατόφιες, πολλές αρχαίες ελληνικές λέξεις. Από χωριά, θεμελιωμένα στα βαθύσκιωτα βουνά, σε φαράγγια αλλά και σε πλαγιές απρόσιτες Με μοναδικά χαρακτηριστικά η Ματσούκα, η Λαραχανή, η Κρώμνη, η Ίμερα και η Χεροίανα.
Από τέτοια μέρη εκδιώχθηκαν οι δικοί μας, μέσα σ' ένα ρέκβιεμ θανάτου, που το συνέθεταν, η σφαγή, η φυγή και ο πόνος.
Η γενοκτονία των Ποντίων έχει όλα εκείνα τα γνωρίσματα που περιέχει και η γενοκτονία των Αρμενίων. Μόνο, που στη δική μας περίπτωση, η γενοκτονία ήταν πιο καλά οργανωμένη και μεθοδευμένη. Γιατί χρησιμοποιήθηκαν, τρόποι φυσικής εξόντωσης, που δεν αφήνουν ίχνη, όπως, τα τάγματα εργασίας, και το κάψιμο των χωριών.
Οι σκληρές, ωστόσο, διώξεις στον Πόντο, αρχίζουν με την άνοδο των Νεοτούρκων στην εξουσία το 1908, και έχουν ως στόχο την εξόντωση του χριστιανικού πληθυσμού δηλαδή του ελληνικού, του αρμενικού, και του ασσυριακού.
Η πρώτη φάση της γενοκτονίας γίνεται μεταξύ του 1914 και 1918, και αφορά στην άμεση ξαφάνιση των ανδρών και των γυναικόπαιδων στον Πόντο.
Η στρατηγική που εφαρμόζεται, είναι η στρατηγική της εξόντωσης, μέσω της εκτόπισης, έτσι ώστε οι εκτοπιζόμενοι να μην αντέχουν στην πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες. Οι μετατοπίσεις των πληθυσμών γίνονταν πιο πολύ το χειμώνα, δίχως να επιτρέπουν στους μετατοπιζόμενους να έχουν εφόδια μαζί τους. Κατόπιν, λεηλατούσαν και έκαιγαν τα σπίτια τους, στο πνεύμα της καθολικής εθνοκάθαρσης.
Στις 19 του Μάη το 1919, με την άφιξη του Κεμάλ στην Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη φάση της γενοκτονίας, που διαρκεί ως το 1923. Ο Μουσταφά Κεμάλ (κατά τους Τούρκους Ατατούρκ, που θα πει πατέρας των Τούρκων), συγκρότησε εθνικιστικό στρατό στον οποίο ενσωμάτωσε και ληστρικές ομάδες, από τα υπόλοιπα των Νεότουρκων.
Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας είναι πολύ πιο σκληρή, με αποτέλεσμα να δυναμώσει ακόμα περισσότερο, το Αντάρτικο στον Πόντο. Οι αριθμός των θυμάτων της γενοκτονίας μαρτυρά και το μέγεθός της. Μέσα σε μια δεκαετία, από το 1914 έως και το 1923, τα θύματά της ανέρχονται σε 353.000 χιλιάδες, σ' όλο τον Πόντο, με τον δυτικό Πόντο να έχει πληγεί περισσότερο, από τις υπόλοιπες περιοχές.
Η Βουλή των Ελλήνων, με απόφασή της, ομόφωνη, το Φλεβάρη του 1994, επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου, ανακήρυξε την 19η Μαϊου ως ημέρα εθνικής μνήμης, αφιερωμένη στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.
Η πλήρης δικαίωση της μνήμης των νεκρών μας, θα έρθει με τη διεθνή της αναγνώριση, η οποία και απαιτεί αγώνες από όλους. Και, ιδίως, από την Ελληνική Πολιτεία, το οργανωμένο ποντιακό κίνημα, και τον ελληνισμό απανταχού του κόσμου.
Η Τουρκία οφείλει να συμφιλιωθεί με το ιστορικό της παρελθόν. Να παραδεχτεί τη γενοκτονία που διέπραξε και να ζητήσει συγνώμη. Ο Όμηρος, στη Νέκυια της Οδύσσειας (δηλαδή στην επίσκεψη του Οδυσσέα στον Άδη) λέει, ότι «η ψυχή που δεν ζητά συγνώμη, και στον Άδη ακόμη υποφέρει, γιατί είναι δεμένη με τους εχθρούς της». Συνεπώς, η συγνώμη, από πλευράς Τουρκίας, έχει επιπλέον και το χαρακτήρα της λύτρωσής της.
Ως Έλληνες και ως Πόντιοι, Αρνούμαστε να παραδώσουμε στη λήθη τις 353.000 χιλιάδες των νεκρών μας. Κι αγωνιζόμαστε μέχρι που να αναπαυθούν οι ψυχές τους. Η υποχώρηση από την υποχρέωση αυτή, αποτελεί ηθική, αλλά και εθνική ύβρη. Η αλήθεια απαιτεί σεβασμό στα γεγονότα και τιμή στα θύματα, Και θέτει ενώπιον των ευθυνών τους όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, τοποθετώντας το αίτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας, στην ατζέντα της πολιτικής.
Η μέρα τούτη, είναι ημέρα μνήμης. Είναι ημέρα δέησης για τις ψυχές των νεκρών μας, που εκτελέστηκαν, μόνο και μόνο, γιατί ήταν Χριστιανοί και Έλληνες. Σήμερα στέλνουμε με την ανάσα του αέρα την προσευχή μας, να ταξιδέψει, απ' άκρη σ' άκρη, σ' όλο τον Πόντο, και σαν ψυχή να χαϊδέψει τη μνήμη που καίει, στα περήφανα όρη, σαν άκαυτη βάτος.
Την ώρα που η κλαίουσα ιτιά, προσκυνά τα νερά του Πυξίτη, και στην Παναγιά τη Σουμελά σπάει ο βράχος, για να ελευθερώσει από μέσα του ένα δάκρυ. Ένα καλά φυλαγμένο δάκρυ. Σαν τη σιγή διάφανο και σαν το κρύσταλλο καθαρό.
Να νοτίσει τη σκέψη και να θυμίσει, το νόημα που έχει τούτη η μέρα. Γιατί, παράδοση δεν είναι, μόνο, η συντήρηση της στάχτης, αλλά και η διατήρηση της φλόγας.”
Από πατρίδες, μυρωμένες με την ανάσα του πεύκου, τραγουδισμένες με το κελάρυσμα των νερών, το θρόϊσμα των δέντρων, και το άκουσμα της ποντιακής λύρας.
Από πατρίδες Όπου, το κάθε λιθάρι έχει ζωγραφισμένο κι από έναν άγιο, με άγρια μάτια και μαλλιά σκοινένια, όπως θα έλεγε ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος.
Από πόλεις που αγκαλιάζουν σφιχτά τα μαυροθαλασσίτικα ακρογιάλια: Η Σινώπη, η Σαμψούντα, η Οινόη, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τρίπολη, η Τραπεζούντα, τα Σούρμενα, ο Όφις και η Ριζούντα αλλά και πόλεις φρουρούς πάνω στα βουνά και δίπλα στα ποτάμια.
Πόλεις «Ελληνίδας», κατά τη φράση του Ξενοφώντα. Φωτισμένες από το φανάρι του Διογένη, το πνεύμα του Στράβωνα, και την πένα του Δημήτρη Ψαθά. Και πιο πέρα, στον Καύκασο μέσα από τη ρωγμή του βράχου, πηγάζει το προμηθεϊκό φως, με φορείς τους αετούς της Τραπεζούντας, και τους οπλαρχηγούς του 21: Τους Κομνηνούς και τους Υψηλάντηδες. Και με θρησκευτικές μορφές όπως ο Γερμανός Καραβαγγέλης της Αμάσειας και ο Χρύσανθος της Τραπεζούντας.
Με πολιτισμό λαμπρό και διάλεκτο που σώζει ατόφιες, πολλές αρχαίες ελληνικές λέξεις. Από χωριά, θεμελιωμένα στα βαθύσκιωτα βουνά, σε φαράγγια αλλά και σε πλαγιές απρόσιτες Με μοναδικά χαρακτηριστικά η Ματσούκα, η Λαραχανή, η Κρώμνη, η Ίμερα και η Χεροίανα.
Από τέτοια μέρη εκδιώχθηκαν οι δικοί μας, μέσα σ' ένα ρέκβιεμ θανάτου, που το συνέθεταν, η σφαγή, η φυγή και ο πόνος.
Η γενοκτονία των Ποντίων έχει όλα εκείνα τα γνωρίσματα που περιέχει και η γενοκτονία των Αρμενίων. Μόνο, που στη δική μας περίπτωση, η γενοκτονία ήταν πιο καλά οργανωμένη και μεθοδευμένη. Γιατί χρησιμοποιήθηκαν, τρόποι φυσικής εξόντωσης, που δεν αφήνουν ίχνη, όπως, τα τάγματα εργασίας, και το κάψιμο των χωριών.
Οι σκληρές, ωστόσο, διώξεις στον Πόντο, αρχίζουν με την άνοδο των Νεοτούρκων στην εξουσία το 1908, και έχουν ως στόχο την εξόντωση του χριστιανικού πληθυσμού δηλαδή του ελληνικού, του αρμενικού, και του ασσυριακού.
Η πρώτη φάση της γενοκτονίας γίνεται μεταξύ του 1914 και 1918, και αφορά στην άμεση ξαφάνιση των ανδρών και των γυναικόπαιδων στον Πόντο.
Η στρατηγική που εφαρμόζεται, είναι η στρατηγική της εξόντωσης, μέσω της εκτόπισης, έτσι ώστε οι εκτοπιζόμενοι να μην αντέχουν στην πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες. Οι μετατοπίσεις των πληθυσμών γίνονταν πιο πολύ το χειμώνα, δίχως να επιτρέπουν στους μετατοπιζόμενους να έχουν εφόδια μαζί τους. Κατόπιν, λεηλατούσαν και έκαιγαν τα σπίτια τους, στο πνεύμα της καθολικής εθνοκάθαρσης.
Στις 19 του Μάη το 1919, με την άφιξη του Κεμάλ στην Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη φάση της γενοκτονίας, που διαρκεί ως το 1923. Ο Μουσταφά Κεμάλ (κατά τους Τούρκους Ατατούρκ, που θα πει πατέρας των Τούρκων), συγκρότησε εθνικιστικό στρατό στον οποίο ενσωμάτωσε και ληστρικές ομάδες, από τα υπόλοιπα των Νεότουρκων.
Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας είναι πολύ πιο σκληρή, με αποτέλεσμα να δυναμώσει ακόμα περισσότερο, το Αντάρτικο στον Πόντο. Οι αριθμός των θυμάτων της γενοκτονίας μαρτυρά και το μέγεθός της. Μέσα σε μια δεκαετία, από το 1914 έως και το 1923, τα θύματά της ανέρχονται σε 353.000 χιλιάδες, σ' όλο τον Πόντο, με τον δυτικό Πόντο να έχει πληγεί περισσότερο, από τις υπόλοιπες περιοχές.
Η Βουλή των Ελλήνων, με απόφασή της, ομόφωνη, το Φλεβάρη του 1994, επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου, ανακήρυξε την 19η Μαϊου ως ημέρα εθνικής μνήμης, αφιερωμένη στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.
Η πλήρης δικαίωση της μνήμης των νεκρών μας, θα έρθει με τη διεθνή της αναγνώριση, η οποία και απαιτεί αγώνες από όλους. Και, ιδίως, από την Ελληνική Πολιτεία, το οργανωμένο ποντιακό κίνημα, και τον ελληνισμό απανταχού του κόσμου.
Η Τουρκία οφείλει να συμφιλιωθεί με το ιστορικό της παρελθόν. Να παραδεχτεί τη γενοκτονία που διέπραξε και να ζητήσει συγνώμη. Ο Όμηρος, στη Νέκυια της Οδύσσειας (δηλαδή στην επίσκεψη του Οδυσσέα στον Άδη) λέει, ότι «η ψυχή που δεν ζητά συγνώμη, και στον Άδη ακόμη υποφέρει, γιατί είναι δεμένη με τους εχθρούς της». Συνεπώς, η συγνώμη, από πλευράς Τουρκίας, έχει επιπλέον και το χαρακτήρα της λύτρωσής της.
Ως Έλληνες και ως Πόντιοι, Αρνούμαστε να παραδώσουμε στη λήθη τις 353.000 χιλιάδες των νεκρών μας. Κι αγωνιζόμαστε μέχρι που να αναπαυθούν οι ψυχές τους. Η υποχώρηση από την υποχρέωση αυτή, αποτελεί ηθική, αλλά και εθνική ύβρη. Η αλήθεια απαιτεί σεβασμό στα γεγονότα και τιμή στα θύματα, Και θέτει ενώπιον των ευθυνών τους όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, τοποθετώντας το αίτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας, στην ατζέντα της πολιτικής.
Η μέρα τούτη, είναι ημέρα μνήμης. Είναι ημέρα δέησης για τις ψυχές των νεκρών μας, που εκτελέστηκαν, μόνο και μόνο, γιατί ήταν Χριστιανοί και Έλληνες. Σήμερα στέλνουμε με την ανάσα του αέρα την προσευχή μας, να ταξιδέψει, απ' άκρη σ' άκρη, σ' όλο τον Πόντο, και σαν ψυχή να χαϊδέψει τη μνήμη που καίει, στα περήφανα όρη, σαν άκαυτη βάτος.
Την ώρα που η κλαίουσα ιτιά, προσκυνά τα νερά του Πυξίτη, και στην Παναγιά τη Σουμελά σπάει ο βράχος, για να ελευθερώσει από μέσα του ένα δάκρυ. Ένα καλά φυλαγμένο δάκρυ. Σαν τη σιγή διάφανο και σαν το κρύσταλλο καθαρό.
Να νοτίσει τη σκέψη και να θυμίσει, το νόημα που έχει τούτη η μέρα. Γιατί, παράδοση δεν είναι, μόνο, η συντήρηση της στάχτης, αλλά και η διατήρηση της φλόγας.”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.