Περί τέχνης και ψυχής.

Έλλη Φρεγγίδου: «Η τέχνη είναι ένας τρόπος να ανακουφίσουμε την ψυχή μας, να απαλύνουμε τον πόνο μας, να μοιραστούμε τη χαρά μας». 

Γράφει η Χαρούλα Καραμπίδου
Δεν ξέρω αν οι μέρες προσφέρονται για φιλοσοφικά ερωτήματα όπως τι είναι ψυχή και τι είναι τέχνη, άλλα ίσως τα πράγματα να ήταν και λίγο διαφορετικά αν είχαμε παιδευτεί περισσότερο με τέτοιες έννοιες. Το σίγουρο είναι πως αυτά που μας ταλανίζουν επιδρούν τόσο στην ψυχή μας όσο και στο αποτέλεσμα της τέχνης που πιθανόν να παράγουμε.

Ο Πικάσο είχε πει πως η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας. Την ευεργετική, πολλές φορές λυτρωτική επίδραση που έχει η τέχνη στην ψυχή μας δε νομίζω πως υπάρχει άνθρωπος που να μην την έχει νιώσει. Τις θεραπευτικές της ιδιότητες στον ανθρώπινο ψυχισμό βρήκα την ευκαιρία να συζητήσω με την ψυχολόγο αλλά και ποιήτρια Έλλη Φρεγγίδου λίγο πριν την ομιλία της με θέμα «Ανακαλύπτοντας τον εαυτό μου μέσα από την τέχνη» στα πλαίσια των διήμερων εκδηλώσεων που διοργάνωσε το μουσικό καλλιτεχνικό σύνολο «η Πόλις» στα Ελευθέρια Κιλκίς 2015 την Κυριακή 21 Ιουνίου.

Η τέχνη είναι εργαλείο στη δουλειά σας;
H τέχνη είναι εργαλείο τόσο για την ψυχολογία όσο και για την ψυχοθεραπεία. Υπάρχει μάλιστα μια ξεχωριστή ψυχοθεραπευτική προσέγγιση η οποία λέγεται art therapy ή αλλιώς εικαστική ψυχοθεραπεία ή θεραπεία μέσω τέχνης. Σχεδόν όλες οι θεραπευτικές προσεγγίσεις χρησιμοποιούν την τέχνη ως εργαλείο για το δρόμο προς την αυτογνωσία και στην επίλυση προβλημάτων και δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι.

Μέσα από την τέχνη μαθαίνουμε πράγματα για τον εαυτό μας;
Σίγουρα. Στην ψυχοθεραπεία χρησιμοποιούμε πολλές μορφές τέχνης και κυρίως τη ζωγραφική. Δουλεύουμε μέσα από ένα μηχανισμό άμυνας που λέγεται προβολή. Είναι ουσιαστικά η διαδικασία μέσα από την οποία προβάλουμε στο χαρτί σκέψεις και συναισθήματα και έτσι μπορούμε ως εξωτερικοί παρατηρητές να μελετήσουμε και να αξιολογήσουμε τη στάση μας, τη συμπεριφορά μας, τις αντιλήψεις μας. Μας βοηθά να αξιολογούμε τα συναισθήματά μας σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους και να μοιραζόμαστε πράγματα μαζί τους.

Η τέχνη διεισδύει στην ψυχολογία ή η ψυχολογία στην τέχνη;
Είναι αμφίδρομη διαδικασία. Κανείς δεν μπορεί να πει από που ξεκινάει τι και που καταλήγει. Πολλές φορές από την τέχνη οδηγούμαστε στην ψυχοθεραπεία και στην ανάγνωση της ψυχής αλλά μπορεί και από την ψυχοθεραπεία να οδηγηθούμε στην τέχνη. Εξαρτάται από πού ξεκινάς και πού θέλεις να φτάσεις.

Μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου μέσα από την τέχνη;
Σίγουρα. Η τέχνη είναι ένας τρόπος να ανακουφίσουμε την ψυχή μας, να απαλύνουμε τον πόνο μας, να μοιραστούμε τη χαρά μας, να την επικοινωνήσουμε και σε άλλους ανθρώπους αλλά και να δημιουργήσουμε αφού μέσα από τη δημιουργία βιώνουμε πολύ μεγάλο αίσθημα χαράς. Είναι ένας τρόπος να βιώσουμε και λιγότερο να επεξεργαστούμε νοητικά πληροφορίες πράγμα το οποίο βοηθάει γιατί μας φέρνει σε πολύ καλή επαφή τόσο με το σώμα μας όσο και με την ψυχή μας.

Είναι κάποια τέχνη περισσότερο αποτελεσματική από κάποια άλλη;
Ως εργαλείο ψυχοθεραπευτικό είναι αυτή που εμείς επιλέγουμε. Για μένα π.χ. είναι η ποίηση. Η ποίηση θα λειτουργήσει περισσότερο για την αυτογνωσιακή μου διαδικασία . Για άλλον μπορεί να είναι η ζωγραφική, οι κατασκευές με πηλό, για άλλον το να σχεδιάζει κόμικς.

Η τέχνη μας βοηθά περισσότερο όταν εμείς οι ίδιοι τη δημιουργούμε ή όταν απλώς την απολαμβάνουμε;
Από κάθε οπτική γωνία μπορεί να βοηθήσει. Είτε είμαι εγώ ο ίδιος καλλιτέχνης, είτε παρακολουθώ το καλλιτέχνημα ή αυτό που μοιράζεται μαζί μου ο καλλιτέχνης. Ωστόσο σίγουρα όταν δημιουργώ έχω μια επιπρόσθετη χαρά. Βλέπω το αποτέλεσμα των προσπαθειών μου, χωρίς να έχει πάντα σημασία η καλλιτεχνικότητα όσο έχει η προσπάθεια, η συμμετοχή και η διάθεση να επικοινωνήσω τα συναισθήματά μου και τη σκέψη μου.

Στο μοίρασμα καταλήγουμε.
Όπως έχει πει και ο Τάσος Λειβαδίτης, ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει. Πάντως πρώτα απ΄ όλα είναι η επίγνωση, η συνειδητότητα που δίνει η ενασχόληση με τις τέχνες. Όταν φτάσω σε τέτοιο σημείο επίγνωσης τότε μπορώ να το επικοινωνήσω όλο αυτό και με μεγαλύτερη ευκολία. Ας πούμε πως αυτή είναι η βέλτιστη σειρά.

Πολύ μεγάλοι καλλιτέχνες ανά τους αιώνες έπασχαν από σοβαρές ψυχολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές. Χρειάζεται να είσαι και λίγο «ψυχικά διαταραγμένος» για να δημιουργήσεις σημαντικά έργα;

Όχι απαραίτητα. Απλώς μερικές φορές η δημιουργία είναι κοντά σε αυτό που λέμε στην καθομιλουμένη τρέλα. Ωστόσο οι άνθρωποι που πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια συνήθως είναι άνθρωποι πιο ευαισθητοποιημένοι γι΄αυτό και πολεμάμε να καταπολεμήσουμε την προκατάληψη απέναντι στις ψυχιατρικές και ψυχολογικές νόσους. Είναι πάρα πολύ δημιουργικοί και για αυτό το λόγο στην ομάδα αυτή των ανθρώπων χρησιμοποιούμε πάρα πολύ την εικαστική ψυχοθεραπεία.

Για σένα η τέχνη πως λειτουργεί;
Είναι το μέσο για την αποφόρτιση των συναισθημάτων μου. Είναι ο τρόπος να διοχετεύω όχι μόνο δικές μου σκέψεις, προβληματισμούς, αγωνίες, δυσκολίες, χαρές αλλά και όσα εισπράττω από τον κόσμο με τον οποίο συνδιαλέγομαι καθημερινά μέσα από τη δουλειά μου.

Πριν από ένα μήνα η Έλλη Φρεγγίδου βραβεύτηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά στον πανελλήνιο ποιητικό διαγωνισμό «Κούρος Ευρωπού» της Τέχνης. Από τις εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ» κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο διαδίκτυο η δεύτερη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Δικαίωμα φωτός».

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Facebook
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Twitter
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Pinterest
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Google+
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Dailymotion