Μέσα Μαζικής Ενημέρωση (ΜΜΕ) και κόμματα εξουσίας

Γράφει ο Βασίλης Κωνσταντινίδης
Οικονομολόγος 
Με αφορμή την απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει την ΕΡΤ έχει ανοίξει μια φιλολογία γύρω από την λεγόμενη δημόσια τηλεόραση και γενικότερα για τα ΜΜΕ.
Δημοσιογράφοι, συνδικαλιστές, στελέχη κομμάτων και άλλοι επώνυμοι αναφερόμενοι στο λουκέτο της ΕΡΤ μιλούν για «πραξικόπημα, εκτροπή, για πλήγμα στη δημοκρατία» και άλλα παρόμοια και προτείνουν ενωτικούς αγώνες υπεράσπισης του δημόσιου χαρακτήρα της ΕΡΤ, από την αντιδημοκρατική συμπεριφορά της κυβέρνησης.
Με βάση όλον αυτόν τον θόρυβο που έγινε γύρω από αυτό το θέμα, θα θέλαμε να εκφράσουμε την άποψη μας για τον ρόλο των ΜΜΕ και την συμπεριφορά των κομμάτων εξουσίας δηλαδή των εκάστοτε κομμάτων που αναλαμβάνουν την κυβερνητική εξουσία. 

Αξίζει να επισημάνουμε, ότι από την εμφάνιση τους τα οπτικοακουστικά μέσα αποτέλεσαν έναν ισχυρό παράγοντα ιδεολογικής και πολιτικής παρέμβασης. Στην ψηφιακή εποχή ο έλεγχος τους αποκτά στρατηγική σημασία για την διαμόρφωση συνειδήσεων και του τρόπου ζωής κάθε ανθρώπου, αφού όποιος ελέγχει τα ΜΜΕ καθορίζει και τις πληροφορίες που διοχετεύονται στο πλατύ κοινό.

Αποσαφηνίζοντας, λοιπόν, πως όταν μιλάμε για ΜΜΕ εννοούμε τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, κρατικούς και ιδιωτικούς, τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και γενικά κάθε δημόσιο μέσο που ασχολείται με την ενημέρωση του πολίτη και τα οποία γενικά έχουν συνολικά την ίδια λογική χρησιμοποίησης, παρά τις όποιες διαφορές μεταξύ τους.

Εξάλλου δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας πως τα ΜΜΕ αποτελούν τον τέταρτο πυλώνα του αστικού μας πολιτεύματος ή την τέταρτη εξουσία, όπως αρέσκονται πολλοί να τα αποκαλούν.

Αυτό από μόνο του δίνει τον χαρακτήρα, την σημασία και τον τεράστιο ρόλο που παίζουν στην εξέλιξη της αστικής δημοκρατίας, με μία απαραίτητη προϋπόθεση, να σέβονται τον πολίτη, η πληροφόρηση να είναι όσο γίνεται πιο αντικειμενική, να μην εξυπηρετούν σκοπιμότητες και να μην υπάρχουν έξωθεν παρεμβάσεις.

Εξετάζοντας προσεκτικά την επιρροή του κάθε μέσου πληροφόρησης ξεχωριστά πρέπει να παραδεχθούμε πως η τηλεόραση αποτελεί το πιο δυνατό μέσο επικοινωνίας, με απεριόριστες δυνατότητες, οι οποίες μάλιστα δεν έχουν εξαντληθεί και επηρεάζουν το κοινό άμεσα και αποτελεσματικά.

Πρέπει ακόμα να επισημάνουμε πως δεν υπάρχει ουσιαστική αντίθεση ανάμεσα στην κρατική τηλεόραση και την ιδιωτική. Και αυτό πρέπει να το πάρουμε σοβαρά υπόψη μας κατά την εξέταση και την αντιπαραβολή μεταξύ τους.

Άλλωστε η εξουσία μέχρι σήμερα έχει αποδείξει πως ξέρει να εξυπηρετεί πάντοτε το ίδιο καλά τα συμφέροντα της τόσο με τα κρατικά όσο και με τα ιδιωτικά ΜΜΕ. Γι αυτό και κάθε φορά ανάλογη είναι και η συμπεριφορά της, δηλαδή δεν διστάζει να προχωρεί ακόμα και σε ακραίες και βίαιες αποφάσεις, αν το κρίνει απαραίτητο, κι’ αν πιστεύει πως αυτό την εξυπηρετεί, βλέπε το κλείσιμο της ΕΡΤ.

Δεν είναι τυχαίο, ούτε συμπωματικό, ούτε αποτελεί σημείο των καιρών που το μεγάλο κεφάλαιο μπήκε δυναμικά στον τομέα της πληροφόρησης και μπορεί ο καθένας εύκολα να διακρίνει πως δεν είναι μόνο το οικονομικό κίνητρο αποτέλεσμα αυτής τους της απόφασης.

Το ερώτημα που τίθεται κάθε φορά είναι: Η ΕΡΤ και όποιο άλλο σχήμα τελικά την διαδεχθεί, συνολικά τα ΜΜΕ, ποια συμφέροντα υπηρετούν; Είναι ξεκάθαρο πως υπηρετούν την υπάρχουσα κατάσταση, το υπάρχον πολιτικό σύστημα που ως γνωστό είναι στην υπηρεσία της κυρίαρχης τάξης, με οποιαδήποτε μεταμφίεση κι αν εμφανίζεται. Είτε λειτουργεί με δημοκρατικό ή αυταρχικό μανδύα.

Τα αστικά ΜΜΕ, ιδιωτικά και κρατικά είναι μηχανισμοί ιδεολογικής και πολιτικής χειραγώγησης, αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας και του κυρίαρχου πολιτισμού.

Ούτε στην κρατική ΕΡΤ, ούτε στα ιδιωτικά κανάλια οι ειδήσεις και η ενημέρωση ξέφευγαν από το παραπάνω πλαίσιο. Κατά κανόνα ήταν παραγκωνισμένες οι πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκπομπές που θα ανέβαζαν το πολιτιστικό και μορφωτικό επίπεδο του λαού. Αντίθετα η κυβερνητική προπαγάνδα είχε κυρίαρχη θέση, παρά τις ειλικρινείς και φιλότιμες προσπάθειες ορισμένες φορές δημοσιογράφων και άλλων εργαζομένων.

Παρ. όλα ταύτα με όσα αναφέρουμε δεν θέλουμε να ταυτίσουμε την ΕΡΤ με τα ιδιωτικά ΜΜΕ. Στον ιδιωτικό τομέα πληροφόρησης υπάρχουν και τα ιδιαίτερα συμφέροντα των μετόχων.

Ωστόσο το κράτος, σαν συλλογικός καπιταλιστής, πάντα θα έχει στη διάθεση του κρατικά ΜΜΕ, μικρότερα ή μεγαλύτερα από την σημερινή ΕΡΤ, που θα είναι σχετικά ανεξάρτητα από τα επιμέρους συμφέροντα τμημάτων του κεφαλαίου και των μεμονωμένων καπιταλιστών, κι’ αυτό γιατί η αστική κυβέρνηση εκφράζει τα γενικά συμφέροντα της αστικής τάξης, άσχετα από τον βαθμό διασύνδεσης με συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους.

Γίνεται ξεκάθαρο πως το σημερινό πλαίσιο της οικονομίας σε συνθήκες που τα ΜΜΕ είναι στη κατοχή της κυρίαρχης αστικής τάξης, οι ανάγκες του λαού για ενημέρωση, ψυχαγωγία, πολιτισμό εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Μετά την αιφνιδιαστική απόφαση του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά να κλείσει την ΕΡΤ και να οδηγήσει 2650 εργαζόμενους στην ανεργία και μάλιστα με «πράξη νομοθετικού περιεχομένου», προβάλει το ερώτημα γιατί η τρικομματική κυβέρνηση έβαλε λουκέτο στην ΕΡΤ με τις σύγχρονες υποδομές, τα δίκτυα της, το αρχείο της, απολύοντας χιλιάδες έμπειρο και ειδικευμένο προσωπικό, το οποίο αποτελούσε και το σπουδαιότερο περιουσιακό της στοιχείο.

Επικαλέσθηκε μια σειρά αιτίες ο πρωθυπουργός για το κλείσιμο της ΕΡΤ, λες και απευθυνόταν σε κατοίκους άλλης χώρας.

Μίλησε για κακοδιαχείριση, σπατάλες, διασπάθιση του δημόσιου χρήματος και άλλα παρόμοια. Βέβαια ο κ. Α. Σαμαράς γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλον ότι στο συγκρότημα της ΕΡΤ τα κυβερνητικά κόμματα, άρα και το δικό του κόμμα, διόριζαν τις διοικήσεις, τοποθετούσαν δικούς τους ακριβοπληρωμένους δημοσιογράφους και άλλα στελέχη που τα αξιοποιούσαν για να ελέγχουν και να διαμορφώνουν την κοινή γνώμη με βάση το τι «συμφέρει» στην εκάστοτε εξουσία. 

Γνωρίζει ότι η ΕΡΤ αποτελούσε μηχανισμό πολιτικής και ιδεολογικής χειραγώγησης του αστικού κράτους και δεν αποτελεί υπερβολή αν ισχυριστούμε πως στον τομέα της ενημέρωσης τις περισσότερες φορές υπηρέτησε όλες τις αντιλαϊκές επιλογές των κυβερνήσεων.

Ας μη υποκρίνεται λοιπόν ο κ. πρωθυπουργός. Όταν αποφάσιζε το κλείσιμο της ΕΡΤ ήξερε πολύ καλά τι έκανε και γιατί το έκανε, ήξερε ακόμα ποιοι θα έβγαιναν κερδισμένοι από μια τέτοια απόφαση.

Η συμπεριφορά του και οι αιτιάσεις μας φέρνουν στο νου την ιστορία του πατροκτόνου που εκλιπαρούσε τους δικαστές να τον λυπηθούν επειδή είναι ορφανός.

Αυτή η εξέλιξη της ΕΡΤ έχει πολλούς στόχους. Σηματοδοτεί τη συνέχιση της βάρβαρης πολιτικής σε βάρος των λαϊκών δικαιωμάτων και σε όφελος των επιχειρηματικών ομίλων που ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της ενημέρωσης. Επιχειρούν να συκοφαντήσουν, να απομονώσουν ή και να φιμώσουν κάθε αντίθετη άποψη. Τρανό παράδειγμα η προκλητική λογοκρισία, το κλείσιμο του ψηφιακού 902 από την DIGEA όποτε προέβαλε τον αγώνα των εργαζομένων της ΕΡΤ, μετά το λουκέτο, καθώς και οι απειλές που δέχθηκε από ΕΣΡ για τον ίδιο λόγο.

Το κλείσιμο της ΕΡΤ δεν ήταν ξαφνικός «θάνατος από έμφραγμα», ήταν σχεδιασμένη και προμελετημένη απόφαση. Εκτιμούμε πως είναι η απαρχή μιας σειράς παρόμοιων ενεργειών, π.χ. η αμυντική βιομηχανία, εκπαίδευση, δήμοι, κλπ.

Κλείνοντας θα θέλαμε να σημειώσουμε πως ο λαός θα πρέπει μέσα από την πολύχρονη εμπειρία του να βγάζει τα συμπεράσματα του. Θα πρέπει να είναι σε θέση, σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να κρίνει και να κάνει επιλογές προς το δικό του συμφέρον. Πρέπει να ξεπεράσει επιμέρους ενστάσεις και διαφορές και να δημιουργήσει την δική του λαϊκή συμμαχία.

Τέλος εντύπωση προκαλεί και η φρασεολογία που χρησιμοποιούν. Μιλάνε για αναδιάρθρωση και αναδιοργάνωση και εννοούν τα λουκέτα που βάζουν. Λένε επένδυση και ανάπτυξη και εννοούν το ξεπούλημα κερδοφόρων δημόσιων εταιριών ή οργανισμών. Όχι τυχαία και οι λέξεις χάνουν το νόημα τους. Αυτοί είναι, αυτό ξέρουν να κάνουν και το κάνουν καλά. Ας κάνουμε και εμείς το ίδιο καλά αυτό που μας προστατεύει από όσους προσπαθούν να μας κοροϊδέψουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.


ΥΓ. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός που γράφτηκε αυτό το άρθρο και δυστυχώς επαληθευόμαστε σήμερα που δημοσιεύεται.