Νόσος Αλτσχάιμερ

Γράφει η Ασημένια Καναρίδου*
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Η νόσος Αλτσχαϊμερ, είναι μια εκφυλιστική ασθένεια του εγκεφαλικού φλοιού ,η οποία εξελίσσεται αργά. Πιθανότατα να υπάρχει μια γενετική προδιάθεση. Επίσης, υπάρχει μια σχέση με το σύνδρομο Down,μια και το γονίδιο που σχετίζεται με την νόσο Αλτσχαϊμερ, είναι πιθανόν να βρίσκεται στο χρωμόσωμα 21.
Απώλεια της ακετυλο-χολίνης που βρίσκεται στους νευρώνες, ειδικά του μετωπιαίου λοβού, έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της πνευματικής λειτουργίας, της μνήμης και της προσωπικότητας .Πρόωρες κλινικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, αλλαγές στη συμπεριφορά και φτωχή κρίση. Καθώς η νόσος προχωράει ο ασθενής είναι σοβαρά αλαλιασμένος, έχει ακράτεια, και συχνά είναι κληνήρης. 

Η κατάστασή του πιθανόν να αργοπορήσει από 3-20 χρόνια μέχρι να πεθάνει ή συνήθως 6-10 χρόνια. Η αιτία είναι άγνωστη. Ο εγκέφαλος των ασθενών με Αλτσχαϊμερ εμφανίζει ατροφία του εγκεφαλικού φλοιού, απώλεια νευρώνων ,παρουσία μπερδεμένων νημάτων νεύρων και πλάκες από εκφυλισμένα τερματικά νεύρα με ένα αμυλοειδή πυρήνα. Ο αριθμός των πλακών και η απώλεια των νευρώνων σχετίζονται με την σοβαρότητα της νόσου. Η εξέλιξη της νόσου έχει χωριστεί σε τρεις φάσεις.

1η φάση ( νωρίς, προώρη) Γενικά συμπτώματα =Απώλεια μνήμης, μειωμένες κοινωνικές, επαγγελματικές ικανότητες, απροσεξία στην εργασία ,στις δουλειές του σπιτιού, στα οικονομικά, εύκολα χάνεται, αλλαγές στην προσωπικότητα του, αναγνωρίζει πρόσωπα, καλά προσανατολισμένος στο χρόνο




Επιδράσεις σχετικές με τη διατροφή
Δυσκολία στην αγορά –ψώνια τροφίμων, στο μαγείρεμα, πιθανόν να ξεχνάει να φάει, αλλαγές στη γεύση και στην όσφρηση, αυξάνεται η διάθεσή του για την κατανάλωση γλυκών και αλμυρών φαγητών. Επιλέγει ασυνήθιστα τρόφιμα. Δεν μπορεί να κανονίσει την όρεξή του.

2η φάση (στη μέση) Γενικά συμπτώματα= ανικανότητα να θυμηθεί ονόματα, αποπροσανατολισμός με την ώρα, αυταπάτες-παραισθήσεις, κατάθλιψη, αναταραχή, προβλήματα με την γλώσσα-ομιλία.

Αυξημένες απαιτήσεις ενέργειας που οφείλονται δευτερογενώς στην διαταραχή. Κρυμμένη τροφή στο στόμα, σαν θησαυρός, ξεχνούν να μασήσουν, μειωμένη ικανότητα χρησιμοποίησης σκευών, χρησιμοποιούν μόνο κουτάλι, τρώνε με τα χέρια.

3η φάση (τελική) Γενικά συμπτώματα = Πλήρης αποπροσανατολισμός ,ξεχνούν τα ονόματά τους, δεν αναγνωρίζουν την οικογένειά τους, καμία λεκτική ικανότητα, αδυναμία στο να κάνει την βασική προσωπική φροντίδα ,ακράτεια ούρων και κοπράνων, πιθανότατα κλινήρης με σπαστική τετραπληγία. 

Πιθανόν να μην αναγνωρίζουν το φαγητό .Πιθανόν να αρνούνται το φαγητό, ή να αρνούνται να ανοίξουν το στόμα για σίτιση.Kluver-Bucy Σύνδρομο (τρώνε αντικείμενα που δεν είναι τρόφιμα), πιθανόν να απαιτείται ρινογαστρική σίτιση.
(Prepared from Gray, G.E. Nutrition and dementia.J.Am.Diet.Assoc.89:1795,1989.)

Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά δεν είναι γνωστό ότι πρέπει να μεταβληθούν κατά τη διάρκεια εξέλιξης της νόσου. Επομένως ,τα θρεπτικά συστατικά θα πρέπει να προάγουν τις απαιτήσεις που σχετίζονται με το φύλο, την ηλικία και τη δραστηριότητα. Συνέπεια θα πρέπει να δείξουμε στον σχεδιασμό του διαιτολογίου, ως αναφορά την ικανότητα μάσησης των δυσφαγικών ασθενών. 

Σίτιση των ασθενών μέσω Levin πιθανότατα να είναι απαραίτητη. Υγρά και φυτικές ίνες θα πρέπει να προσαρμόζονται όπου είναι απαραίτητο για να αποφευχθεί η δυσκοιλιότητα, αλλά μεγάλες ποσότητες υγρών να μην δίνονται αργά κατά τη διάρκεια της μέρας, ιδιαίτερα στους ασθενείς με ακράτεια. Η αυτοεξυπηρέτηση κατά τη διάρκεια του γεύματος καλό είναι να ενθαρρύνεται, αλλά να δίνεται ένα είδος φαγητού και μια πορεία, έτσι ώστε να αποφευχθεί η σύγχυση. Θα πρέπει να ακολουθείται σταθερή ώρα γεύματος και σταθερή διαδικασία.

Υπάρχουν προτάσεις ότι η νόσος οφείλεται σε τοξικότητα από αλουμίνιο. Παρόλα αυτά πρόσφατες έρευνες προτείνουν ότι η τοξικότητα από το αλουμίνιο είναι δευτερευόντως σημασίας. Υπάρχουν κάποια δεδομένα ότι η μεταμόσχευση νεύρων του αυξητικού παράγοντα (ΝGF),που παράγει κύτταρα στον εγκέφαλο θα μπορούσε να δράσει βοηθητικά. Παρόλα αυτά, υπάρχουν λίγα δεδομένα προς αυτή την κατεύθυνση και κάποιοι ερευνητές προτείνουν ότι αυτό θα μπορούσε να είναι επιβλαβές.

* Ασημένια Καναρίδου
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων
Καλούδη 32, Κιλκίς
Τηλ.: 23410 25902, ΚΙΝ.: 6974124648