Τοποθέτηση του Πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου στο σημερινό υπουργικό συμβούλιο

Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα του Eurogroup και θα ήθελα και εγώ και ο κ. Βενιζέλος να σας ενημερώσουμε για τα αποτελέσματα της συνεδρίασης καθώς και των διαπραγματεύσεων με τους εκπροσώπους του IIF και γενικότερα των ιδιωτών πιστωτών της χώρας.  Όπως γνωρίζετε, το Eurogroup ενέκρινε το νέο οικονομικό πρόγραμμα της Ελλάδας, καθώς και την τελική συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και των ιδιωτών πιστωτών για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους.
Οι αποφάσεις που ελήφθησαν από το Eurogroup (και είναι και άλλες, εκτός από τις δύο αυτές που ανέφερα) καθώς και η συμφωνία που επετεύχθη για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους αποτελούν ένα μεγάλο βήμα καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της χώρας. Ένα μεγάλο βήμα, ειδικότερα, για τη χρηματοδοτική στήριξη της χώρας στα επόμενα τρία χρόνια, δηλαδή την περίοδο 2012-2014, με 130 δισ. ευρώ, καθώς και την απομείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων κατά 53,5% τώρα έναντι της αρχικής πρότασης για απομείωση κατά 50%. Δηλαδή το κούρεμα αυξήθηκε σε κάποιο βαθμό. Και όταν ολοκληρωθεί το PSI, αναμένεται ότι το δημόσιο χρέος θα μειωθεί έως και 110 δισ. ευρώ. Το ακριβές ποσό εξαρτάται από την τελική συμμετοχή των ιδιωτών στο PSI.
Πριν μπω στην αναλυτική ενημέρωση θα ήθελα να υπογραμμίσω εδώ ότι η έγκριση του προγράμματος και η συμφωνία για τους βασικούς όρους, τα βασικά στοιχεία του PSI, ήταν κύριος στόχος της οικονομικής πολιτικής αυτής της κυβέρνησης, και η επίτευξη αυτού του στόχου απαίτησε συντονισμένες προσπάθειες, σκληρή δουλειά και πολύ συστηματική προετοιμασία.
Και θέλω πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω όλους, ξεκινώντας από τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και Υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο, τους άλλους οικονομικούς υπουργούς, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα, καθώς και όλα τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου για τη συμβολή τους στην επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του εγχειρήματος.
Γνωρίζετε ότι τις προηγούμενες εβδομάδες, ακόμα και τις προηγούμενες ημέρες, πολλοί προέβλεπαν την εμπλοκή ή ακόμα και την αποτυχία. Ευτυχώς οι προβλέψεις αυτές αποδείχτηκαν λανθασμένες και δεν επιβεβαιώθηκαν. Και πάλι θέλω να ευχαριστήσω όλους για την προσπάθεια και σκληρή δουλειά που έγινε.
Η συνεδρίαση του Eurogroup διήρκεσε δεκατρείς ώρες και διεκόπη τρεις φορές για ικανό χρονικό διάστημα προκειμένου να γίνουν παράλληλα οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και του IIF με τη στήριξη των εμπειρογνωμόνων και των συμβούλων της ελληνικής κυβέρνησης καθώς και της τρόικας. Ο σκοπός των διαπραγματεύσεων με το IIF ήταν να επιτευχθεί μεγαλύτερη συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών αφενός στην απομείωση της αξίας του χρέους και αφετέρου στην κάλυψη των δανειακών αναγκών της χώρας την περίοδο 2012-2014, ούτως ώστε μέσα από αυτή τη μεγαλύτερη συμμετοχή να επιτευχθεί μείωση του δημόσιου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ στο 120% το 2020 και να περιοριστούν οι συνολικές δανειακές ανάγκες της χώρας την τριετία που έρχεται στα 130 δισ. ευρώ που ήταν το ποσό της επίσημης χρηματοδότησης, το οποίο είχε αποφασιστεί τον Οκτώβριο του 2011.
Ο λόγος που οι διαπραγματεύσεις κράτησαν πολύ και ήταν δύσκολες ήταν ότι σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της τρόικας, και ειδικότερα του ΔΝΤ, που βασίζονταν στα τελευταία δεδομένα και την τελευταία ανάλυσή τους, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας σε σχέση με το ΑΕΠ εκτιμάτο στο κεντρικό σενάριο –γιατί υπάρχουν και άλλα σενάρια– ότι θα διαμορφωνόταν στο 129% του ΑΕΠ (128,6% για να είμαστε ακριβέστεροι) ενώ σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις για το πρόγραμμα της τριετίας εκτιμάτο ότι οι συνολικές ανάγκες θα ανέρχονταν στα 135,5 δισ. ευρώ και όχι 130. Επομένως ήταν αναγκαίο να βρεθούν τρόποι ώστε τόσο ο ιδιωτικός τομέας όσο και οι ευρωπαίοι εταίροι με διάφορους τρόπους να συμβάλουν στον περιορισμό του εκτιμώμενου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ το 2020, καθώς και στον περιορισμό των δανειακών αναγκών της χώρας την επόμενη τριετία. Και η γενικότερη τοποθέτηση ήταν τόσο οι ευρωπαίοι εταίροι όσο και ο ιδιωτικός τομέας να συμβάλουν περίπου στον ίδιο βαθμό ώστε να μειωθεί το χρέος και να περιοριστούν οι δανειακές ανάγκες στα επιδιωκόμενα επίπεδα.
Όταν ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις με το IIF, όπως σας είπα και πριν, συμφωνήθηκε η αξία των υπαρχόντων ομολόγων να μειωθεί κατά 53,5% και παράλληλα να αλλάξει η αναδιάρθρωση των επιτοκίων (των κουπονιών) στο νέο χρέος που θα διατεθεί και να μειωθεί ώστε στα επόμενα τρία χρόνια να είναι 2% και στα επόμενα χρόνια έως το 2020 να είναι 3%, ενώ σύμφωνα με την προηγούμενη αρχική συμφωνία το επίπεδο ήταν 3% για την περίοδο αυτή από το 2012 έως το 2020. Και με αυτόν τον τρόπο, δηλαδή με το μεγαλύτερο κούρεμα και με την αναδιάρθρωση των κουπονιών και ειδικότερα τη μείωσή τους την επόμενη οκταετία ο ιδιωτικός τομέας θα συμβάλλει στη μείωση του χρέους το 2020 κατά 3,5% πριν ληφθεί υπόψη η επίπτωση του κουρέματος στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, και κατά ένα σημαντικό ποσό –που θα αναφερθώ σε λίγο– στον περιορισμό των δανειακών αναγκών.
Παράλληλα με τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα στη μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ και των δανειακών αναγκών, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες θα συμβάλουν στη μείωση του χρέους κατά 4,8% του ΑΕΠ έως το 2020 καθώς και στη μείωση των δανειακών μας αναγκών την τριετία κατά 3,2 δισ. ευρώ. Αυτό θα γίνει με δύο τρόπους:
Με την αναδρομική μείωση του επιτοκίου στο Greek Loan Facility, δηλαδή στο μηχανισμό από τον οποίο δανειζόμαστε έως τώρα, κατά 150 μονάδες. Και αυτή η μείωση στο επιτόκιο θα χρηματοδοτηθεί, ανάλογα με τη χώρα, από τα κέρδη που απορρέουν από τα ομόλογα που έχει στο χαρτοφυλάκιό της για λόγους νομισματικής πολιτικής η ΕΚΤ, τα οποία θα τα διανείμει στις εθνικές κεντρικές τράπεζες που με τη σειρά τους θα τα διανείμουν στα κράτη-μέλη και τα κράτη-μέλη, ανάλογα με τους θεσμούς και άλλους περιορισμούς που έχει το καθένα, θα χρησιμοποιήσουν τα έσοδα αυτά ώστε να χρηματοδοτήσουν τη μείωση του επιτοκίου. Ειδικότερα αυτή η συγκεκριμένη ρύθμιση οδηγεί στη μείωση του χρέους κατά 2,8 μονάδες του ΑΕΠ και περιορίζει τις δανειακές μας ανάγκες κατά 1,4. Περιορίζει τις δανειακές μας ανάγκες σημαίνει ότι θα έχουμε περισσότερα έσοδα λόγω του μειωμένου επιτοκίου απ’ ό,τι θα είχαμε αλλιώς.
Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο οι ευρωπαίοι εταίροι συμβάλλουν στις χρηματοδοτικές ανάγκες και στη μείωση του χρέους συνδέεται με τα ομόλογα που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους για επενδυτικούς σκοπούς οι εθνικές κεντρικές τράπεζες. Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες δεσμεύτηκαν ότι τα κέρδη που απορρέουν από τα ομόλογα αυτά πρόκειται να δοθούν στην Ελλάδα, και αυτή η διανομή των κερδών θα οδηγήσει σε μείωση του χρέους κατά 1,8% του ΑΕΠ και παράλληλα θα εξοικονομήσει πόρους κατά 1,8 δισ. ευρώ την τριετία που ξεκινά το 2012. Τα ομόλογα που έχει στο χαρτοφυλάκιό της η ΕΚΤ εξαιρούνται του PSI, επειδή τα έχει για λόγους νομισματικής πολιτικής, και λόγω των διασυνδέσεων των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών με την ΕΚΤ που αποτελούν μέρος του ευρωσυστήματος δεν θεωρήθηκε σκόπιμο να συμμετάσχουν στο PSI. Είναι νομισματικές αρχές παρόλο που οι τίτλοι είναι επενδυτικοί. Και βρέθηκε αυτή η λύση ώστε οι τράπεζες να μη χάσουν αλλά ούτε να κερδίσουν από διακράτηση αυτών των ομολόγων και να δώσουν στην Ελλάδα ό,τι κέρδη έχουν από τα ομόλογα που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι αυτών των ομολόγων τα έχει η Τράπεζα της Ελλάδος, επομένως εκεί το καθαρό όφελος, αν υπήρχε ένα κούρεμα, θα ήταν μηδενικό ή πολύ μικρό.
Για να συνοψίσω: ο επίσημος τομέας, οι ευρωπαίοι εταίροι, μέσα από αυτούς τους δύο μηχανισμούς που περιέγραψα συμβάλλουν στη μείωση του χρέους κατά 4,6% του ΑΕΠ και στην αύξηση των εσόδων, άρα στη μείωση των δανειακών αναγκών του ελληνικού κράτους κατά 3,2 δισ. ευρώ. Και αν προσθέσουμε το 3,7% του ΑΕΠ που προκύπτει από τη μεγαλύτερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην απομείωση του χρέους έχουμε ένα συνολικό όφελος 8,3%. Επομένως η συνέπεια αυτών των διαπραγματεύσεων –και όπως σας είπα, γίνονταν παράλληλες διαπραγματεύσεις με τους ιδιώτες πιστωτές και μέσα στο Eurogroup όσον αφορά τη συμβολή των ευρωπαίων εταίρων– είναι ότι το χρέος μας στο τέλος του 2020 με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις και τα δεδομένα της τρόικας θα πέσει στο 120,5% που ήταν η εκτίμηση τον προηγούμενο Οκτώβριο.
Η διαδικασία του PSI ξεκίνησε σήμερα με μια ανακοίνωση Τύπου που έκανε ο κ. Βενιζέλος στο Υπουργείο Οικονομικών και η δημόσια προσφορά για το PSI θα γίνει τις επόμενες ημέρες (θα μας ενημερώσει αναλυτικά ο κ. Βενιζέλος για αυτό το θέμα). Επίσης θα ήθελα να προσθέσω ότι το Eurogroup αποφάσισε ότι τα κράτη-μέλη θα προωθήσουν όλες τις απαιτούμενες δράσεις και θα λάβουν όλες τις αναγκαίες αποφάσεις ώστε το EFSF να μπορέσει στο άμεσο μέλλον να χρηματοδοτήσει τη συμβολή των εταίρων στο PSI, γιατί πρέπει να δώσουν 30 δισ. ευρώ για το λεγόμενο «sweetener» και επιπλέον ένα ποσό, το ίδιο πάλι, μπορεί να είναι και μεγαλύτερο, για την ανακεφαλαίωση των ελληνικών τραπεζών.
Δύο άλλα θέματα τα οποία θα ήθελα ο κ. Βενιζέλος να αναπτύξει λεπτομερέστερα είναι ότι δύο άλλες αποφάσεις που ελήφθησαν ήταν να ενισχυθεί η τεχνική βοήθεια που παρέχει η τρόικα στην ελληνική κυβέρνηση και να ενισχυθεί επίσης και η παρουσία εμπειρογνωμόνων της τρόικας στην ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος. Αυτό ήδη γίνεται τώρα. Είναι οκτώ άτομα από την τρόικα που είναι στην Ελλάδα και βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Θα υπάρξει μια ενίσχυση αυτής της τεχνικής βοήθειας. Τέλος, συμφωνήθηκε να δημιουργηθεί ένας ειδικός λογαριασμός, ένας μηχανισμός για την εξυπηρέτηση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ο μηχανισμός αυτός –το είχαμε συζητήσει και την προηγούμενη φορά, το λεγόμενο «escrow account»– είναι τελείως διαφορετικός από εκείνον που είχε προταθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο μηχανισμός που είχε προταθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή απορρίφθηκε διότι είχε πολλά μειονεκτήματα, και χρηματοοικονομικά. Απαιτούσε η λειτουργία του να δοθεί μεγαλύτερη χρηματοδότηση στην Ελλάδα από αυτήν που έχει ήδη αποφασιστεί, και έθετε πολύ μεγάλους περιορισμούς για τον τρόπο που τα σχετικά κονδύλια είτε από το EFSF ή από τα έσοδα της ελληνικής κυβέρνησης θα χρησιμοποιούνταν για την εξυπηρέτηση του χρέους. Αντ’ αυτού υιοθετήθηκε ένας μηχανισμός που πρότεινε η Ελλάδα, ο οποίος είναι πολύ πιο ευέλικτος, λιγότερο περιοριστικός, και ο λογαριασμός αυτός θα βρίσκεται στην Τράπεζα της Ελλάδος και όχι σε έναν εξωτερικό φορέα.
Τέλος, να καταλήξω με ορισμένες γενικές διαπιστώσεις. Νομίζω ότι όλοι πιστεύουμε πως με τις αποφάσεις που ελήφθησαν και με τη συμφωνία που έγινε περιορίζεται σημαντικά η αβεβαιότητα σχετικά με τη χρηματοδοτική στήριξη της χώρας για τα επόμενα τρία χρόνια. Πιστεύω ότι θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη του κοινού και των αγορών στις προοπτικές της χώρας και τη δυνατότητα να εφαρμόσει με αποτελεσματικότητα το πρόγραμμα, να εξυγιάνει την οικονομία και να επιτύχει την ανόρθωσή της. Αυτές οι θετικές επιδράσεις, δηλαδή η μείωση της αβεβαιότητας και η βελτίωση της εμπιστοσύνης, θα πρέπει να επηρεάσουν θετικά την οικονομία. Αυτό όμως δεν θα γίνει αυτόματα. Πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη, πολλά καταρχήν τις επόμενες τρεις εβδομάδες. Πρέπει πρώτα να ολοκληρωθούν οι λεγόμενες «προαπαιτούμενες ενέργειες», που είναι το βασικό θέμα σήμερα στην ημερήσια διάταξη του Υπουργικού Συμβουλίου για τρίτη φορά. Δεύτερον, να ολοκληρωθεί η διαδικασία του PSI έως περίπου τις 10 Μαρτίου – και υπάρχουν αρκετά θέματα που πρέπει να επιλυθούν προκειμένου η διαδικασία αυτή να εξελιχθεί ομαλώς. Τρίτον, πρέπει να δοθεί τελική έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την παροχή της χρηματοδοτικής στήριξης. Τέλος, πρέπει η νέα δανειακή σύμβαση να εγκριθεί από τη Βουλή των Ελλήνων. Επομένως από σήμερα έως περίπου τα τέλη του Μαρτίου, εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία θα ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες, θα έχουμε πάρα πολλή δουλειά να κάνουμε.
Το κυριότερο όμως θέμα το οποίο θα διασφαλίσει τις καλύτερες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας είναι η εφαρμογή του νέου προγράμματος με συνέπεια και αποτελεσματικότητα ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι χωρίς καθυστερήσεις για να αποφύγουμε τις εντάσεις και τις πιέσεις που έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Πιστεύω ότι αν γίνουν όλα αυτά, δηλαδή αν ολοκληρώσουμε το έργο μας τους επόμενους δύο μήνες και αν στη συνέχεια εφαρμοστεί το πρόγραμμα με αποτελεσματικό τρόπο, θα ξεπεράσουμε την κρίση. Η εκτίμησή μου –την είχα αναφέρει και την προηγούμενη φορά, παρόλο που αυτές οι εκτιμήσεις πάντα χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα– είναι ότι από το επόμενο έτος θα πρέπει να έχουν διαμορφωθεί οι συνθήκες σταθερότητας που θα οδηγήσουν σε μια σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Και πάλι, το κεντρικό σενάριο, λαμβάνοντας υπόψη την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις μελλοντικές προβλέψεις, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα επόμενα δύο χρόνια, 2014 και 2015, θα πρέπει να αρχίσει η ανάπτυξη της οικονομίας με σταθερούς ρυθμούς. Αλλά αυτό θα γίνει αν εμείς κάνουμε τη δουλειά μας, και εμείς και οι άλλοι αργότερα. Σε τελική ανάλυση, το αποτέλεσμα εξαρτάται από εμάς: και την κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο και τον ελληνικό λαό και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.