Συνέντευξη του Χρήστου Σαμουηλίδη στο Β. Κωνσταντινίδη στο «gnomikilkis.gr»: H ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Γράφει ο Βασίλης Κωνσταντινίδης
Η ιστορική έδρα είναι τιμητικός τίτλος της τοπικής αυτοδιοίκησης, που δίνεται σε οικισμούς που δεν αποτελούν έδρα του δήμου και έχουν για ιστορικούς ή άλλους σπουδαίους λόγους μεγάλη συμβολική βαρύτητα.
Με αφορμή την απόφαση του δήμου Κιλκίς να προτείνει την Νέα Σάντα σαν ιστορική έδρα του δήμου συναντήσαμε τον κιλκισιώτη συγγραφέα Χρήστο Σαμουηλίδη και του ζητήσαμε την άποψη του.
Η πρόταση του Χ. Σαμουηλίδη είναι: 1. Να αποσυρθεί η επίμαχη πρόταση.
2. Εάν ο δήμος Κιλκίς θέλει να ορίσει ιστορική έδρα αυτή μπορεί να είναι μόνο το Παλιό Γυναικόκαστρο.
Παρακάτω παραθέτουμε τον σχετικό διάλογο που είχαμε μαζί του.
Ερώτηση: Κύριε Σαμουηλίδη ο νόμος Καλλικράτη στη τοπική αυτοδιοίκηση εκτός από την διοικητική έδρα ενός δήμου μπορεί να ορίσει και ιστορική έδρα. Ποια είναι η άποψη σας;
Απάντηση: Δεν ξέρω τι λέει ο «Καλλικράτης», αλλά αν χρειάζεται ή πρέπει να ορίσει ο Δήμος Κιλκίς την ιστορική έδρα του, εγώ δεν θα έβλεπα άλλον οικισμό από το Γυναικόκαστρο. Και αυτό για τους εξής λόγους :
α ) Γιατί δε φαίνεται στον ορίζοντα του νομού μας κανένας άλλος ιστορικός, δηλαδή αρχαίος, βυζαντινός ή νεοελληνικός οικισμός- πέρα από το (παλαιό ) Γυναικόκαστρο, Με τους αρχαίους ελληνικούς μακεδονικούς οικισμούς, Ευρωπός κλπ., η ιστορική συνέχεια είναι πολύ μακρινή και διακεκομμένη από την εποχή της Ρωμαιοκρατίας. στη Μακεδονία.. ’Εκτοτε τα ίχνη τους χάθηκαν και δεν άφησαν πίσω τους ούτε ρωμαϊκούς ούτε βυζαντινούς οικισμούς, όπως συνέβηκε με τον νεότερό τους, το υστεροβυζαντινό Γυναικόκαστρο. Μόνο αρχαιολογικά, με ανασκαφές, μπορούν να ανιχνευτούν κάποιοι άγνωστοι, αταύτιστοι και χωρίς ταυτότητα αρχαίοι οικισμοί κοντά στις πιθανολογούμενες παλιές θέσεις τους.

β) Γιατί το Γυναικόκαστρο, που ιδρύθηκε στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα, από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ’ (1), έχει έκτοτε έντονη ελληνοβυζαντινή παρουσία, ως πόλη και κάστρο, στην περιοχή και αναφέρεται ρητά από τους σύγχρονούς του συγγραφείς, τον αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό και τον ιστορικό Νικηφόρο Γρηγορά. Τον επόμενο αιώνα, μαζί με τη Θεσσαλονίκη, καταλείφθηκε και το Γυναικόκαστρο από τους Τούρκους κατακτητές, αλλά συνέχισε να υπάρχει και διατήρησε ατόφιο και το όνομά του, μεταφρασμένο, κατά λέξη, από τους Οθωμανούς σε Αβρέτ ή Αβράτ-χισάρ (= κάστρο της γυναίκας ή γυναικείο κάστρο, γυναικόκαστρο).
γ) Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η ελληνοχριστιανική αυτή πόλη, με την προσθήκη, βέβαια, και Τούρκων κατοίκων, αναφέρεται τον 17ο αιώνα από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπί ως καζάς (επαρχία), έδρα καϊμακάμη (υποδιοικητή) και καδή (μουσουλμάνου ιεροδικαστή), ως υπολογίσιμο εμπορικό κέντρο και τόπος, μάλιστα, ετήσιας εμποροπανήγυρης.. Αργότερα ,η μεγαλύτερη αυτή πόλη της περιοχής, άρχισε να παρακμάζει , ενώ ,ταυτόχρονα άκμαζε ο μικρός οικισμός του Κιλκίς και η πλάστιγγα έγερνε πια προς τη γενέτειρά μας, ώσπου ο καζάς, η διοικητική έδρα του καιμακάμη, το εμπορικό κέντρο και ο θεσμός της εμποροπανήγυρης μετακόμισαν οριστικά στο δεύτερο, το Κιλκίς, πριν φτάσει ο 19ος αιώνας.(2)
Ερώτηση: Στο νομό μας η πόλη της Γουμένισσας έχει ανακηρυχτεί ιστορική έδρα του δήμου Παιονίας. Πως το κρίνεται:
Απάντηση: Η Γουμένιτσα, όπως την ξέρω εγώ και οι παλιοί Κιλκισιώτες από τα παλιά, ορθά ανακηρύχτηκε ιστορική έδρα της Παιονίας. .Δε βλέπω κανέναν άλλο παλαιότερο ή μεγαλύτερο οικισμό στην περιοχή του δήμου αυτού. Το Πολύκασστρο και η Αξιούπολη είναι νέες πόλεις και «εμαγαλύνθησαν» με τους νέους προσφυγικούς και δημιουργικούς πληθυσμούς τους, που προόδευσαν ορμητικά. τα τελευταία χρόνια.
Ερώτηση: Πρόσφατα και ο δήμος Κιλκίς πείρε απόφαση να προτείνει την Νέα Σάντα σαν ιστορική έδρα του δήμου. Γνωρίζετε ότι η επιχειρηματολογία είναι η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού και η δικαίωση της. Ποια είναι η γνώμη σας;
Απάντηση: Το γεγονός αυτό της απόφασης ,που το πληροφορήθηκα από τις εβδομαδιαίες εφημερίδες της γενέτειράς μου, τις Ειδήσεις, το Μαχητή του Κιλκίς και την Πρώτη Σελίδα, των οποίων οι διευθυντές έχουν την καλοσύνη- και τους ευχαριστώ θερμά γι’ αυτό- να μου τις στέλνουν ταχτικά, με εξέπληξε και με έκανε να αναρωτηθώ πώς συνέβηκε και οι τοπικοί άρχοντες του Δήμου, των οποίων γνωρίζω και εκτιμώ την ευφυΐα και τις ιστορικές γνώσεις τους, να διαπράξουν ένα οφθαλμοφανώς επιπόλαιο, αν όχι απολύτως παράλογο, πράγμα. Δε θα κάνω ψυχανάλυση της απόφασης, αλλά απορώ πώς νόμισαν ότι θα πείσουν το υπουργείο ότι δυο διαφορετικά πράγματα ,όπως η γενοκτονία που έγινε στον μακρινό Πόντο και η ελλαδική τοπική ιστορία του Κιλκίς μπορούν να συνυπάρξουν. Οι Σανταίοι
υπήρξαν σπουδαίοι, γενναίοι αντάρτες με επικεφαλής τον καπετάν Ευκλείδη, υπόφεραν τα πάνδεινα, έδωσαν πλήθος ήρωες και ηρωίδες, θύματα και μάρτυρες, αξίζουν κάθε τιμή και μνημόνευση, αλλά όλα τα παραπάνω συνέβηκαν στην παλιά πατρίδα τους. Η Νέα Σάντα της Ελλάδας μπορεί έχει, επίσης, τον κάθε έπαινο για τα τέκνα της, την αγαπούμε, την τιμούμε και είμαστε περήφανοι για την ποιότητα και τον δυναμισμό των ανθρώπων της, αλλά τα προσόντα αυτά δεν έχουν καμιά σχέση με την τοπική ελλαδική ιστορία ώστε να της προσδίδουν την ιδιότητα της ιστορικής έδρας του δήμου Κιλκίς. Θα πρότεινα, ως Κιλκισιώτης, να αποσυρθεί η επίμαχη εξεζητημένη πρόταση που θέλει να γεφυρώσει δύ άσχετα πράγματα,-το «έτερον εκάτερον»-, για να μην εκτεθούν ανεπανόρθωτα ενώπιον τρίτων οι συμπατριώτες μου δημοτικοί άρχοντες.

(!) Βλ. Ιωάννη Καντακουζηνού,Ιστορίαι,έκδ.Βόννης,1828,τ.ΙΙ,38,σελ..235,541-542,
και Νικηφόρου Γρηγορά, Ρωμαϊκής ιστορίας λόγοι, έκδ.Βόννης,1829-1830,1855 ΧΙΙ,τ. ΙΙ, σ. 635,και Χρήστου Σαμουηλίδη,Κιλκισιακά, Αθήνα,2009,σελ.17-18
(2) Βλ. Χρήστου Σαμουηλίδη,ό.π.,σελ. 27-28