Το κρίσιμο σταυροδρόμι για την Δημοκρατία και η μάχη για το "ανοιχτό"

Γράφει ο Μπάμπης Καραγεωργίου
Λίγους μήνες πριν στηθούν οι κάλπες για την ανάδειξη των εκπροσώπων μας στην Ευρωβουλή είναι αναγκαίο να σκεφτούμε τα υπάρχοντα δεδομένα στην παρούσα φάση. Στην χώρα, στις πρόσφατες εθνικές εκλογές βρεθήκαμε σε μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Τρείς ακραίοι πολιτικοί σχηματισμοί βρέθηκαν στα έδρανα της Βουλής με την πατρίδα μας να βιώνει, μία παλινόρθωση νεοφασιστικών μορφωμάτων μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής πριν από μερικά χρόνια.

Και σε αυτό θα ήθελα να σταθώ.

Η άνοδος τέτοιων πολιτικών και η αύξηση της απήχησης τους στην κοινωνία είναι ιστορικά ταυτόσημη με περιόδους κρίσης, κρίσης είτε θεσμικής και αξιακής, είτε οικονομικής. Άλλωστε το παράδειγμα της οικονομικής κρίσης του 2008 είναι εξαιρετικά νωπό στην μνήμη πολλών από εμάς.

Η οικονομική κρίση, τα μέτρα λιτότητας, η πτώση του βιοτικού επιπέδου οδήγησαν στην ανάδυση της λεγόμενης αντισυστημικής ψήφου, με ακραία και υπερ – εθνικιστικά κόμματα να οδηγούν σε μία σημαντική αποσταθεροποίηση κομματικά συστήματα σε πολλές χώρες.

Όπως πολύ χαρακτηριστικά θέτει το ζήτημα ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης στο δοκίμιο του , «Οι ιδέες της προόδου και της συντήρησης» την συγκεκριμένη χρονική στιγμή «η σοσιαλδημοκρατική αριστερά βρίσκεται σε αμηχανία, το ίδιο ισχύει όμως, μολονότι λιγότερα έντονα, και για την συντηρητική δεξιά, που η αποδυνάμωση της ενίοτε συγκαλύπτεται από την συμπόρευση με την άκρα δεξιά»

Ας μείνουμε όμως στο σήμερα με ένα παράδειγμα, χαρακτηριστικό της κατάστασης που υπάρχει στο πολιτικό σύστημα.

Με εντολή του Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη αποσύρεται από έκθεση του Γενικού Προξενείο της Ελλάδας στην Νέα Υόρκη η συμβολικά ροζ ελληνική σημαία. Είχε προηγηθεί η οξύτατη αντίδραση του Προέδρου της “Νίκης”, Δημήτρη Νατσιού, ο οποίος σε ένα -κρεσέντο πατριδοκαπηλίας ανέφερε πως η σημαία “βάφεται με κόκκινο μόνο με το αίμα των ηρώων μας”.

Το συγκεκριμένο έργο της δημιουργού, Γεωργίας Λάλε αποτελείται από σεντόνια γυναικών που έχουν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας και είχε ως στόχο να στείλει ένα δυνατό μήνυμα στο κοινό, για την έκταση αυτού του φρικτού φαινομένου στην χώρα μας.

Βλέπετε η εγχώρια Ακροδεξιά και οι εκπροσώποι του περιθωρίου δεν άντεξαν αυτή την “αμαύρωση” του συμβόλου, το θεώρησαν “ντροπή” για το έθνος και ζήτησαν την άμεση απόσυρση του έργου, βυθιζόμενοι για ακόμα μια φορά στον ζόφο του φασισμού που εκπροσωπούν. Και το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Το χειρότερο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση υπό αυτές τις πιέσεις δέχτηκε να τους κάνει το “χατήρι”.

Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα κόμματα σημαντικά κονωνικά ζητήματα, ζητήματα ισότητας, όπως βλέπουμε και στην τρέχουσα περίοδο δείχνουν με τρόπο ξεκάθαρο τις ουσιώδεις διαφορές τους.

Η δημοκρατία μας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και αυτό δεν είναι κάτι που λέω εγώ, αλλά παγκόσμιοι Δείκτες με πολύ μεγάλο εκτόπισμα.

Παραθέτω τα εξής:

Βάσει των στοιχείων της έκθεσης της οργάνωσης Διεθνής Διαφάνειας για το 2023 η Ελλάδα υποχώρησε το 2023 τρεις θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη έναντι της προηγούμενης χρονιάς και πλέον βρίσκεται στην 59η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες του κόσμου με τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς (CPI) να διαμορφώνεται στο 49/100. Πλέον σε χειρότερη θέση από την Ελλάδα στην ΕΕ βρίσκεται μόνο η Βουλγαρία (63η), η Ρουμανία (67η) και η Ουγγαρία (76η) του Βίκτορ Όρμπαν.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters Sans Frontiers) δημοσίευσαν το World Press Freedom Index για το 2023 που καταγράφει τον δείκτη ελευθερίας του Τύπου σε 180 χώρες και περιοχές του πλανήτη.Το 2002 η χώρα μας ήταν στην 19η θέση, πέρυσι έφτασε στην 108η θέση που συζητήθηκε ιδιαιτέρως και φέτος εμφανίζεται ελαχίστως “βελτιωμένη”, ανεβαίνοντας μόλις μία θέση, στην 107η.

Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που βελτίωσαν τη βαθμολογία τους κατά 0,41 μονάδα στον Δείκτη Δημοκρατίας, ανεβαίνοντας στο 7,97. Να σημειωθεί ότι από το 8 ξεκινά η κατηγορία «πλήρης δημοκρατία».Η χώρα μας ανέβηκε 9 θέσεις (25η σε σύνολο 167 χωρών). Ωστόσο, παραμένει στην ομάδα των «ατελών δημοκρατιών», αλλά είναι πλέον πιο κοντά στο να ενταχθεί στην κατηγορία των πλήρως δημοκρατικών κρατών (full democracies).

Το πολιτικό σύστημα πρέπει συνολικά να παλέψει για το λεγόμενο «ανοιχτό», με θωράκιση των θεσμών απέναντι σε κάθε απειλή.

Στο μνηνειώδες έργο τους, «Γιατί Αποτυγχάνουν τα Έθνη», οι Acemoglou – Robinson τονίζουν ότι «η πολιτική είναι η διαδικασία μέσω της οποίας μία κοινωνία επιλέγει τους κανόνες που την διέπουν.

Οι «ανοιχτοί» θεσμοί είναι αυτοί που οδηγούν στην ευημερία του συνόλου, θεσμοί με ισχυρό το στοιχείο του πλουραλισμού, ενώ οι «κλειστοί» οδηγούν στην ευημερία των λίγων και την πλειοψηφία της κοινωνίας στην οπισθοδρόμηση.

Ας παλέψουμε για το ανοιχτό, λοιπόν. Πάντα με σεβάσμο στον Άνθρωπο.

*από την τοποθέτηση μου στην Ημερίδα του Ok Radio (3.2.2023)