Ακριβώς πριν από 80 χρόνια, στο Πολύκαστρο

Η τεράστια αυλή της οικογένειας Λάζου ανάμεσα στις οδούς Πόντου, Μιαούλη και Κιλκισίου, όπως φαίνεται σήμερα στο Google maps

Του Βασίλη Αθανασιάδη
Είμαστε στον τελευταίο χρόνο της Γερμανικής κατοχής (1941-1944) , Φεβρουάριος μήνας, Αλκυονίδες ημέρες, χαρά Θεού, παρά τους δύσκολους καιρούς, με κλειστά τα σχολεία και τα παιδιά να παίζουν στις γειτονιές, η ζωή συνεχίζεται, στο Πολύκαστρο των 2800 κατοίκων.

Ήταν 4 Φεβρουαρίου ημέρα Παρασκευή, στην αυλή του μεγάλου οικοπέδου της οικογένειας του Ανδρέα Λάζου(1894-1987) και της συζύγου του Ελένης(1908-2006), μεταξύ των οδών Πόντου, Μιαούλη και Κιλκισίου, παίζουν αμέριμνα τα δύο κορίτσια της οικογένειας, Μαριάνθη (1933-1944) και η Φωτεινή(1935-1944) και ο μικρότερος γιος τους ο Θεοδόσης 3 ετών(1941), τα άλλα 2 παιδιά της οικογένειας ο Θανάσης(1929-2017) και ο Λευτέρης(1931-2009) έλειπαν εκείνη την ώρα.

Η αυλή είναι μεγάλη και προσφέρεται για παιχνίδια, μέχρι τις 10:00 το πρωί, η παρέα μεγαλώνει συνεχώς, οι γειτονοπούλες όλες προσφυγάκια, Ποντιακής καταγωγής που πολλές ήρθαν τα τελευταία χρόνια μέχρι το 1939, από την Ρωσία (Ρουσάκια).

Οι πρώτες που καταφθάνουν είναι η Σοφία Αλτιπαρμακίδου-Ανδρεάδου 11 ετών, η μικρότερη αδελφή της Κυριακή(Κούλα) 8 ετών, η Ταμάρα Ηλιάδου (Κρουκλίδου) 11 ετών, η Σεβαστή Γεωργιάδου 8 ετών και η Ρωξάνη Κωνσταντινίδου (9 ετών) η κόρη του Τηλέμαχου Κωνσταντινιδη του μυλωνά,

Η αυλή της οικογένειας Λάζου(Μικρασιάτες στην καταγωγή) γέμισε με Ποντιοπούλες της γειτονιάς, οι φωνές και τα γέλια των παιδιών ακούγονταν σε όλο το κάτω Πολύκαστρο, τα παιχνίδια των κοριτσιών με της “πάνινες χειροποίητες κούκλες” τούς είναι στην πρώτη σειρά, αργότερα ασχολούνται(παίζουν) και με τη "μαγειρική", με λίγα όσπρια και άλλα υλικά που έφεραν από τα σπίτια τους.

Μετά τις 12:00, οι γειτονοπούλες έφυγαν και έμειναν οι αδελφές Λἀζου με τον μικρό Θεοδόση. Γύρω στις 12:30 από την οδό Πόντου κατηφόριζε η 17χρονη Βάσω Δαμιανίδου κόρη του Δημήτρη (Μήτκα), με κατεύθυνση προς τη σημερινή οδό Δαβάκη όπου το σπίτι του θείου της Παύλου Δαμιανίδη (1908 - 1973), ο οποίος είχε 4 αγόρια (+Γιάννης, +Κώστας, +Απόστολος και Γιώργος), εξαδέρφια της Βάσως, απέναντι από την είσοδο του σημερινού 2ου Δημοτικού Σχολείου Πολυκάστρου.

Η Βάσω φτάνοντας στο ύψος της κατοικίας της οικογένειας Λάζου είδε τα κορίτσια, τη Μαριάνθη και τη Φωτεινή να παίζουν και δίπλα τους την φωτιά που είχαν ανάψει για να “μαγειρέψουν” (ως παιχνίδι), μέσα σε ένα αυλάκι που υπήρχε στην αυλή, τότε πλησίασε τα παιδιά για να δει τι κάνουν και εκείνη τη στιγμή έγινε το μεγάλο κακό.

Η έκρηξη και ο τρόμος.

Ένα μεγάλο ΜΠΑΜ ακούστηκε σε όλο το Πολύκαστρο και μέχρι τα χωράφια του κάμπου, δίπλα στη φωτιά που είχαν ανάψει τα παιδιά εκεί παραχωμένη, στο χώμα υπήρχε μια βόμβα η οποία υπερθερμάνθηκε και εξερράγη, ήταν κατάλοιπο του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.


Τρόμος, σοκ και δέος σε όλο το Πολύκαστρο εκείνη την ημέρα, πανικόβλητες οι Γερμανικές αρχές, συνέλαβαν τον πατέρα των παιδιών, Ανδρέα Λάζο, διερευνώντας τα αίτια της έκρηξης και τον εκρηκτικό μηχανισμό και τον άφησαν αφού βρέθηκαν υπολείμματα της βόμβας όπου διαπιστώθηκε ότι ήταν Γερμανική βόμβα του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.

Το δράμα

Οι συνέπειες του τρομακτικού αυτού γεγονότος ήταν, ο ακαριαίος θάνατος (διαμελισμός) της Μαριάνθης Λάζου(11 ετών) και της Βάσως Δαμιανίδου(17 ετών), ο βαρύτατος τραυματισμός της Φωτεινής Λάζου (9 ετών) και ο ελαφρύς τραυματισμός του μικρού Θεοδόση (3 ετών).

Οι Γερμανικές αρχές με δικό τους μέσον μετέφεραν τη μικρή Φωτεινή βαριά τραυματισμένη στη Θεσσαλονίκη για να την σώσουν, το οποίο δεν επετεύχθη και αυτό τους λύπησε βαθύτατα.

Οι αλησμόνητες, τραγική μητέρα Ελένη Λάζου και οι δύο κόρες της Μαριάνθη και Φωτεινή, θύματα του τραγικού γεγονότος της Παρασκευής 4 Φεβρουαρίου 1944

Ο θρήνος

Την επόμενη ημέρα έγιναν οι κηδείες της Μαριάνθης Λάζου και της Βάσως Δαμιανίδου με πάνδημη συμμετοχή στον Ι.Ν. Του Αγίου Αθανασίου, όπου εκεί στον περίβολο ήταν και τα παλαιά κοιμητήρια του Καρασουλίου - Πολυκάστρου, θρήνος και θλίψη, σε όλο το Πολύκαστρο και όχι μόνον για το τραγικό αυτό γεγονός.


Μετά την κηδεία των δύο κοριτσιών (5 Φεβρουαρίου 1944), την επόμενη ημέρα Κυριακή 6 Φεβρουαρίου, οι Γερμανικές αρχές με εμφανή θλίψη έφεραν από τη Θεσσαλονίκη νεκρή και την μικρή Φωτεινή, ακολούθησε η κηδεία - ταφή και πάλι στον Άγιο Αθανάσιο.

Το τραγικό αυτό γεγονός σημάδεψε για όλη της τη ζωή την οικογένεια Ανδρέα Λάζου καθώς και την οικογένεια του Δημήτρη (Μήτκα) Δαμιανίδη.

Ήταν ένα από τα τραγικότερα γεγονότα στη διάρκεια της κατοχής στην ιστορία του Πολυκάστρου, που συνέβη ακριβώς πριν 80 χρόνια, τον Φεβρουάριο του 1944.

Ευχαριστώ θερμά για τις πληροφορίες

- την κα Σοφία Αλτιπαρμακίδου (91 ετών σήμερα) φίλη και γειτόνισά των κοριτσιών

- τον κο Θεοδόση Λάζο (83 ετών σήμερα) επιζώντα του τραγικού γεγονότος

- τον κο Γεώργιο Π. Δαμιανίδη ( 82 ετών) τέως Δήμαρχο Πολυκάστρου, εξάδελφο της Βάσως Δ. Δαμιανίδου.