Μια καλημέρα σε φίλους

Του Κώστα Μπούζα
Καλημέρα κύριε Τσβάιχ. Είναι επόμενο να καλημερίζω πρώτα εσάς, αφού στέκεστε ακριβώς απέναντί μου, έτσι όπως κάθομαι στην πολυθρόνα μου. Ας μην διαμαρτυρηθούν λοιπόν οι υπόλοιποι αγαπητοί φίλοι. Θα ΄ρθει κι η σειρά τους. Εξ άλλου και σεις, αν δεν κάνω λάθος, έχετε κάποια παράπονα από μένα.

Ναι, το παραδέχομαι ότι σας έχω τοποθετήσει πολύ μακριά από τον Φιοντόρ, ενώ θα είχατε τόσα πολλά να πείτε, όπως φαίνεται κι από την τόσο γλαφυρή προσέγγιση που κάνατε στο έργο και στην προσωπικότητά του. Απολογούμαι όμως. Δε φταίω καθόλου εγώ γι αυτό. Θα ξέρετε δα την ψυχολογία του κυρίου Ντοστογιέφσκι καλύτερα από μένα. Του αρέσει η μοναξιά. Βοηθάει τόσο στον στοχασμό, στην ενδοσκόπηση της ψυχής, στην κατάδυση, βαθειά, μέσα στο υποσυνείδητο και στο ασυνείδητο. Πως αλλιώς, όμως, αυτός ο μεγάλος ψυχαναλυτής θα μπορούσε να μας αποκαλύψει, τόσο συγκλονιστικά, την πολλαπλότητα του εσωτερικού μας Σύμπαντος.

Είναι αλήθεια, βέβαια, πως τελικά δέχτηκε να τοποθετήσω κάποιον δίπλα του, κι αυτός ήταν ο Λέων Τολστόι. Σίγουρα έπαιξε ρόλο, το ότι ήταν συνοδοιπόροι στο χώρο και στο χρόνο. Και παρότι διέφεραν στον τρόπο πλησιάσματός του, τελικά ίσως τους ένωνε η αγάπη για τον άνθρωπο. Ας μη ξεχνάμε ότι ήταν ο Λέων που θέλησε να απελευθερώσει τους μουζίκους του, κι όταν εκείνοι αρνήθηκαν, αυτός βάλθηκε να τους μάθει γράμματα. Πάσχιζε να τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή. Τι άλλο θα περίμενε κάποιος από έναν υψηλόφρονα οραματιστή, από έναν μεγάλο κοινωνιστή, που αξιώθηκε τελικά και έγινε διδάσκαλος.

Επειδή λοιπόν η ανθρωπιά είναι αυτή που εν τέλει έχει σημασία, έχοντάς την σαν ορόσημο, τοποθέτησα λίγο πιο πέρα και τον κύριο Άντον Τσέχοφ, το λογοτέχνη ιατρό, που πέθανε στα νιάτα του από την αρρώστια που πολεμούσε, σ΄ εκείνη τη φριχτή επιδημία. Μη λογαριάζοντας πλούτη, έργο, ζωή. Πυρακτώθηκε από αγάπη κι έγινε παρανάλωμα. Άξιος…

Καλημέρα σας κι εσάς κύριε Καζαντζάκη. Έτσι όπως σας βλέπω αναλογίζομαι, μήπως ακόμη και τώρα σκαρφαλώνετε σε κάποιον πνευματικό ανήφορο. Σαν να σας νοιώθω ν΄ αμολάτε και πάλι αυτά τα κυνηγάρικα σκυλιά, όπως ονομάσατε τις αισθήσεις σας. Ίσως ακόμη και να καλείτε σ΄ επιστράτευση τους είκοσι τέσσερεις στρατιώτες – γράμματα (δικά σας τα λόγια) και να σηκώνετε πόλεμο. Δεν ξέρω, μπορεί ο Θεός να υψώνει μπροστά σας, ακόμη κι εκεί, ακόμη και τώρα, κάποιο τείχος αμφιβολίας. Έτσι, για να σας δώσει την ευκαιρία να το υπερπηδήσετε, για να μπορέσετε να φτάσετε ακόμη πιο ψηλά. Αναρωτιέμαι, άραγε έχετε δώσει την τελική αναφορά σας; Επ’ ευκαιρίας, θα ήθελα να με συγχωρέσετε αν πήρα την πρωτοβουλία να φέρω για παρέα σας, χωρίς να σας ρωτήσω, τον κύριο Σαμαράκη. Έκρινα ότι θα είχατε πολλά να πείτε. Δεν ξεχνώ ότι περιθάλψατε και οι δύο το ιδανικό της ελευθερίας, έστω κι από διαφορετική πλευρά ο καθένας. Άλλωστε όλες οι ιδέες, τα συναισθήματα, οι οραματισμοί, τα σκιρτήματα, κάπου συναντιούνται. Έτσι λοιπόν συναντηθήκατε κι εσείς, εδώ δίπλα μου. Έστω και συμβολικά.

Καλημέρα σας κύριε Καμύ. Μη φοβάστε, δεν είστε για μένα ξένος. Το αντίθετο θα έλεγα. Πριν σας γνωρίσω διαισθανόμουν ότι μόνο μια ανώτερη αρχή, η Θεότητα, θα μπορούσε να είναι η απάντηση στην τραγικότητα της ύπαρξης. Κι εσύ (με συγχωρείς για τον ενικό) σ΄ αυτή μου τη διαίσθηση φόρεσες σχήμα λόγου. Δύο είναι οι πόλοι – ή τρόποι – ύπαρξης μου ΄πες. Το Ιερό και το Παράλογο. Κι ανάμεσά τους ο καταλύτης, που ΄ναι συνάμα και οδός: Η επανάσταση που οδηγεί από τον έναν στον άλλον. Ξέρεις, το ΄πα και πιο πριν, πιστεύω ότι τα μεγάλα πνεύματα συνεχίζουν για πάντα να στοχάζονται και να φιλοσοφούν. Σ’ όποια κατάσταση ύπαρξης κι αν βρίσκονται. Μακάρι κι εσύ…

Καλημέρα σας κύριε Κάφκα. Πιστεύω ότι δεν είστε πια εγκλωβισμένος, όπως υπήρξατε κάποτε. Κι αν εκεί που βρίσκεστε, αντιμετωπίσατε, κατά την άφιξή σας, κάποια Δίκη, είμαι σίγουρος ότι ο μεγάλος Δικαστής σας δικαίωσε. Εξαγοράσατε την επιείκειά του, με τον πόνο τούτης της ζωής. Ζήστε λοιπόν, πλέον, ανέμελος.

Καλημέρα σας κι εσάς κύριε Όσκαρ Ουάιλντ. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που κοπιάσατε να φέρετε ως εμένα για να μου χαρίσετε το πορτρέτο του ήρωά σας. Κι εσάς κύριε Ντίκενς, που επιστρατεύσατε τα τρομερά πνεύματά σας, για να ξορκίσετε τη σκληρότητα του κόσμου τούτου. Κι εσάς κύριε Στάϊνμπεκ, που μας προειδοποιήσατε, μέσα από το μύθο σας, τι γίνεται όταν το φεγγάρι πέφτει κι έρχεται το σκοτάδι στον κόσμο των ανθρώπων. Κι εσάς κύριε Γκόγκολ, που με διδάξατε ότι κι ένα απλό παλτό μπορεί να είναι θέμα επιβίωσης, και ακόμη το πιο σημαντικό: ότι ένας τρελός μπορεί κι αυτός ακόμη να γράψει ένα “ημερολόγιο” που αξίζει την προσοχή μας…

Καλημέρα σας κύριε Μουρ, με την “Ουτοπία” σας. Κι εσάς κύριε Όργουελ, με τη δυστοπία σας. Κύριε Καλβίνο, με τις πόλεις σας, που παραμένουν αόρατες. Κύριε Στίβενσον, με το διχασμένο ήρωά σας. Κύριε Ιονέσκο, με τον τόσο όμορφα σκιαγραφημένο μοναχικό σας άνθρωπο. Κύριε Γκαίτε, δημιουργέ του Φαουστικού συμβόλου, χαρισμένου απλόχερα σ΄ όλους τους τόπους και τους χρόνους.

Πόσοι, στ΄ αλήθεια, αγαπημένοι φίλοι υπάρχουν γύρω μου. Δεν προλαβαίνω να τους καλημερίσω έναν έναν. Έτσι, συνήθως, αρκούμαι σε μια μόνο καλημέρα, που απευθύνεται σε όλους, με μια κυκλική κίνηση του κεφαλιού, καθώς το βλέμμα μου χοροπηδάει αλαφιασμένο πάνω στις ράχες των βιβλίων. Κι ύστερα, σαν κοντοσταθεί κάπου, τραβώ απαλά και παίρνω με τρυφερότητα στα χέρια μου τον τόμο αυτόν. Ένας φίλος. Μια νέα συζήτηση μαζί του. Μια άλλη αποκάλυψη. Μια ακόμη εξομολόγηση. Ίσως και μια καινούργια αγωνία. Μια επί πλέον διδαχή. Μια ξαφνική σύλληψη. Ένα νεογέννητο όραμα ενδεχομένως. Ένα απρόσμενο όνειρο…

Κι έτσι που όλοι αυτοί οι φίλοι μου, όσες φορές κι αν τους συναντήσω, κάθε φορά μου δίνουν και κάτι ακόμη, με κάνουν στ΄ αλήθεια και αναρωτιέμαι: Μήπως άραγε δεν έχουν πεθάνει εδώ και τόσα χρόνια; Μήπως συνεχίζουν να ζουν;