Πως μαθαίνουν οι έφηβοι

Γράφει η Βασιλική Μαυρογονάτου*

Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως και η μάθηση βασίζεται στη σχέση και αλληλεπίδραση τόσο των γνωστικών όσο και των συναισθηματικών διεργασιών. Πολλές φορές οι ενήλικες (γονείς ή ειδικοί) προσπαθούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τον τρόπο με τον οποίο οι έφηβοι μαθαίνουν ή τις αιτίες των μαθησιακών δυσκολιών που εμφανίζονται στην εφηβεία.

Πέρα και πάνω απ’ όλα η μάθηση προϋποθέτει την πρόσληψη των πληροφοριών , την επεξεργασία τους και τελικά τη συγκράτηση τους σε μια οργανωμένη δομή. Απόδειξη της μάθησης είναι η ανάσυρση των πληροφοριών και η παραγωγή τους(έκφραση) με μορφή κατανοητή.

Κάθε στιγμή οι αισθήσεις βομβαρδίζονται από πληροφορίες. Από αυτές λίγες είναι που επιλέγει ο εγκέφαλος μας να κρατήσει, τις υπόλοιπες τις αποβάλλει και χάνονται. Αυτές που επιλέγει να συγκρατήσει είναι αυτές που έχουν σημασία για το άτομο. Η προσοχή και η οργάνωση των πληροφοριών έχει αποδειχτεί πως αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση. 

Για να επιτευχθεί όμως η τελική αφομοίωση των πληροφοριών το άτομο πρέπει να τις συμμορφώσει στις ήδη υπάρχουσες δομές έτσι ώστε να βγαίνει νόημα για τον ίδιο και να μπορέσει να κατανοήσει τις νέες πληροφορίες. Όταν η πληροφορία αυτή μπορεί να βγει στην επιφάνεια η μάθηση έχει ολοκληρωθεί.

Πέρα όμως από τις γνωστικές διεργασίες στην περίοδο της εφηβείας, το συναίσθημα αποτελεί βασικό παράγοντα στην μάθηση. Πρωταρχικό συναίσθημα που καταστέλλει τη μάθηση αποτελεί ο φόβος και το άγχος. Ο φόβος που προκαλούν οι ασύνδετες πολλές φορές πληροφορίες, μπροστά μάλιστα σε έναν “παντογνώστη” δάσκαλο μπορούν να προκαλέσουν οδύνη σε έναν έφηβο.

Ο κατακλυσμός συναισθημάτων του εφήβου, μπορεί να επηρεάσει την πρόσληψη πληροφοριών από το γνωστικό σύστημα, καθώς και την επεξεργασία και στο τέλος τη συγκράτηση τους.

Η αίσθηση των εφήβων πως οι ενήλικες είναι εναντίον τους και η συνεχής προσπάθεια να τους αντιμετωπίσουν έχει αποδειχτεί πως επηρεάζει τις επιδόσεις τους. Επιπλέον, η αίσθηση πως ζουν σε έναν κόσμο τρομαχτικό και οι καταστροφικές φαντασιώσεις πως όλοι τους επιτίθενται αναστέλλει την περιέργειά τους. Κλείνουν κάθε δίοδο σε νέες ή διαφορετικές από αυτό που πιστεύουν πληροφορίες με αποτέλεσμα να φτάνουν σε σημείο να προσπαθούν να διαβάσουν και να μην μπορούν να αποδώσουν.

Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει τη μάθηση στους έφηβους είναι ο φόβος “απομόνωσης από την αγέλη”. Πολλές φορές τα παιδιά δένονται με παρέες που δεν ενδιαφέρονται για την μάθηση, σαν αποτέλεσμα οι ίδιοι επιβάλλουν στον εαυτό τους να έχουν χαμηλότερες επιδόσεις έτσι ώστε να μη χάσουν την “αγάπη” και την ασφάλεια της συγκεκριμένης παρέας. Ασυνείδητα προκαλούν black out στον εγκέφαλό τους και η χωρητικότητα της μνήμης τους καταλαμβάνεται από ανησυχίες για το αν θα χάσουν την εύνοια της παρέας.

Αυτά και άλλα πολλά συμβαίνουν σε έναν έφηβο. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να τον βοηθήσουμε;

Ενδεικτικά θα αναφέρω κάποιες πρακτικές. Καταρχάς εξισορροπούμε τις συναισθηματικές δυσκολίες. Η έκφραση και η επεξεργασία των αρνητικών συναισθημάτων συνοδεύεται από βελτίωση της σχολικής επίδοσης.

Αφιερώνουμε σημαντικό χρόνο, υπομονή και ενέργεια στο παιδί με σκοπό το χτίσιμο ουσιαστικής σχέσης, κατανόησης και επικοινωνίας.

Πρέπει να εμφυσήσουμε στο παιδί μια εναλλακτική κουλτούρα, που αποσυνδέει την επιτυχία στη ζωή με τις σχολικές επιδόσεις.

Αν υπάρχουν ή εντοπίσουμε μαθησιακές δυσκολίες καταφεύγουμε σε ειδικό έτσι ώστε να εφαρμόσουμε εξατομικευμένες εκπαιδευτικές διαδικασίες.

Επίσης, για να μάθει ένα παιδί σε αυτή τη φάση της ζωής του, χρειάζεται ένα καλά οργανωμένο περιβάλλον και σωστό προγραμματισμό.

Μαθαίνουμε στο παιδί μας να βάζει στόχους. Οι στόχοι βοηθούν τον νέο να συγκεντρώνεται, σε συνδυασμό με καλά κίνητρα τα αποτελέσματα θα είναι σίγουρα πιο θετικά.

Τους βοηθάμε να σπάνε τον χρόνο διαβάσματος σε μονόωρα και δίωρα με μικρά διαλείμματα.

Κρατώ το βιβλίο. Ίσως σε γονείς και μαθητές να είναι δύσκολο, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει το παιδί να καταλάβει ότι έμαθε πραγματικά αυτό που διάβασε.

Στο γραφείο μου μπορούμε να ανακαλύψουμε μεθόδους και πρακτικές, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν τον μαθητή και τον γονιό να απεγκλωβιστούν από τυχόν προβλήματα που προκύπτουν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Γνωρίζουμε το πρόβλημα και το αντιμετωπίζουμε με γνώση εμπειρία και επιστημονική εγκυρότητα.

* Βασιλική Μαυρογονάτου Msc, Med
Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επαγγελματικού Προσανατολισμού
25ης Μαρτίου 20
τηλ 2341075445
κιν 6937032746